FAQ

Aktualne problemy i zagrożenia związane z obrotem dobrami kultury na rynku sztuki w Polsce z perspektywy prawnej ochrony zabytków

Publication date: 06.2019

Santander Art and Culture Law Review, 2019, 1/2019 (5), pp. 41 - 68

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.19.003.10804

Authors

Wojciech Szafrański
Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan, Św. Marcin 90 61-714 Poznań, Poland
https://orcid.org/0000-0001-8420-4673 Orcid
Contact with author
All publications →

Titles

Aktualne problemy i zagrożenia związane z obrotem dobrami kultury na rynku sztuki w Polsce z perspektywy prawnej ochrony zabytków

Abstract

W artykule zaprezentowano analizę obrotu dobrami kultury w Polsce z perspektywy istniejących problemów i zagrożeń. Krajowy rynek dzieł sztuki jako rynek młody jest narażony na występowanie zjawisk typowych dla rynków sztuki. Jednakże można także zaobserwować na nim występowanie mechanizmów, które są właściwe tylko temu rynkowi – zjawisko działaczy sprzedających dzieła sztuki i nieprowadzących działalności gospodarczej. Analiza wskazuje, że obniżenie ryzyka na rynku i zminimalizowanie zagrożeń może być osiągnięte poprzez zastosowanie nowej regulacji prawnej i samoregulacji uczestników rynku. W tym zakresie ważne jest dostosowanie regulacji do prawa międzynarodowego i unijnego.

 

Current Problems and Threats to Art Market in Poland from the Cultural Heritage Protection Perspective
Abstract

This article presents the art market in Poland with a focus on existing problems and potential threats to its transparency. The Polish art market is young and therefore vulnerable when it comes to globally occurring trends and shifts. However, there are some trends that are typical for the Polish realm, such as the existence of non-professionals who are connected to the cultural sector because of their profession (art historians, monuments conservators, museum collaborators, journalists) and act successfully as middlemen. Diminishing risks and mitigating threats is possible with an introduction of new legal regulations and future art market self-regulation. In this regard, applicable international and European legal instruments must be taken into account. 

References

Białynicka-Birula J., Rynek dzieł sztuki w Polsce. Aspekty prawno-ekonomiczne, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [2008], http://www.kongreskultury.pl/library/File/RaportRynekSzt/rynek_dziel_sztuki_raport_w.pelna(1).pdf [dostęp: 5.05.2019].

Drela M., Miejsce ochrony zabytków ruchomych w systemie ochrony dziedzictwa kulturowego [archiwum autora].

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz zmieniająca dyrektywy 2009/138/WE i 2013/36/UE, Dz. Urz. UE L 156 z 19.06.2018 r.

Europejska Konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego (poprawiona),sporządzona w La Valetta dnia 16 stycznia 1992 r., Dz. U. z 1996 r. Nr 120, poz. 564.

Gwoździewicz P., Kowalski W., Rynek sztuki [hasło], w: K. Zeidler, Leksykon prawa ochrony zabytków. 100 podstawowych pojęć, C.H. Beck, Warszawa 2010.

Jasiński W., System przeciwdziałania i zwalczania prania pieniędzy, w: E.W. Pływaczewski (red.), Proceder prania pieniędzy i jego implikacje, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013.

Konwencja Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 15 listopada 2000 r., Dz.U. z 2005 r. Nr 18, poz. 158.

Kowalski W., Prawo ochrony zabytków w świetle aktualnych problemów zachowania dziedzictwa kulturowego Polski, w: W. Szafrański, K. Zalasińska (red.), Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, t. 3, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009.

Maskin E., Riley J., Asymmetric Auctions, „Review of Economic Studies” 2000, nr 67.

Maskin E., Riley J., Optimal Auctions with Risk Averse Buyers, „Econometrica” 1984, nr 52.

Pływaczewski W., Nielegalne transakcje na rynku dzieł sztuki. Etiologia i fenomenologia zjawiska oraz możliwości przeciwdziałania, w: W. Szafrański, K. Zalasińska (red.), Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, t. 3, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009.

Pływaczewski W., Patologie w obrębie współczesnego rynku dzieł sztuki – perspektywa krajowa i międzynarodowa, w: T. Gardocka, J. Sobczak (red.), Prawna ochrona zabytków, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.

Pływaczewski W., Pranie pieniędzy oraz inne nielegalne transakcje finansowe z perspektywy międzynarodowego rynku dzieł sztuki, w: E.W. Pływaczewski (red.), Proceder prania pieniędzy i jego implikacje, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/880 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wprowadzania i przywozu dóbr kultury, Dz. Urz. UE L 151 z 7.06.2019 r.

Rynek sztuki. Sztuka rynku – raport Deloitte z kwietnia 2013, http://rynekisztuka.pl/wp-content/uploads/2013/04/pl_artbanking_pl.pdf [dostęp: 1.02.2019]. 

Szafrański W., Handel dziełami sztuki w Polsce a gry rynkowe – zarys problematyki, w: W. Kowalski, K. Zalasińska (red.), Rynek sztuki. Aspekty prawne, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011. 

Szafrański W., Mity i patologie obrotu dziełami sztuki, „Santander Art and Culture Law Review” 2015, nr 1. 

Szafrański W., Nowe zjawiska w obrębie przestępczości na rynku sztuki w Polsce, w: M. Trzciński, O. Jakubowski (red.), Przestępczość przeciwko dziedzictwu kulturowemu. Diagnoza, zapobieganie, zwalczanie, Katedra Kryminalistyki Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2016. 

Szafrański W., Obrót zabytkami ruchomymi, w: K. Zeidler (red.), Raport dotyczący stanu ochrony prawnej oraz kierunków zmian w zakresie prawnej ochrony zabytków ruchomych w Polsce, przygotowany w ramach Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2014-2017 dla Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, Gdańsk 2016. 

Szafrański W., Od falsów z „3P” do „żyrandolowych” aukcji. Nowe zjawiska na rynku sztuki, „Cenne, Bezcenne, Utracone” 2015, nr 3-4. 

Szafrański W., Publiczne aspekty prywatnych kolekcji, w: A. Jagielska-Burduk, W. Szafrański (red.), Kultura w praktyce. Zagadnienia prawne, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2012.

Szafrański W., Upublicznianie kolekcji prywatnych w Polsce. Problemy prawne w praktyce, w: P. Stec (red.), Kolekcje – wystawy – muzealia. Problematyka prawna, Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2015. 

Szmelter I., Kowalski W., Wystawiennictwo sztuki nowoczesnej a ochrona integralności utworów, „Muzealnictwo” 2008, nr 49. 

Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury, Dz. U. Nr 10, poz. 48. 

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. z 2018 r., poz. 1025 ze zm. 

Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 217. 

Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach, tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 720. 

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 1600, 2077. 

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 2187 ze zm. 

Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o rzeczach znalezionych, Dz. U. poz. 397. 

Ustawa z dnia 25 maja 2017 r. o restytucji narodowych dóbr kultury, Dz. U. poz. 1086. 

Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1115. 

Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, Dz.U. poz. 646 ze zm. 

Waltoś S., Muzealnik jako ekspert na rynku dzieł sztuki, w: R. Pasieczny (red.), Problematyka autentyczności dzieł sztuki na polskim rynku. Teoria, praktyka, prawo, Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, Warszawa 2012. 

Zalasińska K., Muzea uwikłane w rynek sztuki, „MOCAK Forum” 2013, nr 1. 

Zalasińska K., Wpływ zmiany przepisów dotyczących wywozu zabytków za granicę na rynek sztuki w Polsce, w: W. Kowalski, K. Zalasińska (red.), Rynek sztuki. Aspekty prawne, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011.

Information

Information: Santander Art and Culture Law Review, 2019, 1/2019 (5), pp. 41 - 68

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Aktualne problemy i zagrożenia związane z obrotem dobrami kultury na rynku sztuki w Polsce z perspektywy prawnej ochrony zabytków

English:
Current Problems and Threats to Art Market in Poland from the Cultural Heritage Protection Perspective

Authors

https://orcid.org/0000-0001-8420-4673

Wojciech Szafrański
Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan, Św. Marcin 90 61-714 Poznań, Poland
https://orcid.org/0000-0001-8420-4673 Orcid
Contact with author
All publications →

Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan, Św. Marcin 90 61-714 Poznań, Poland

Published at: 06.2019

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Wojciech Szafrański (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish