FAQ

Świadkowie Jehowy w Wielkopolsce – część II (lata 1950–2018)

Publication date: 2020

Archival and Historical Review, 2020, Vol. VII, pp. 123 - 147

https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.20.006.14640

Authors

Jan Miłosz
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0002-5089-575X Orcid
All publications →

Titles

Świadkowie Jehowy w Wielkopolsce – część II (lata 1950–2018)

Abstract

Świadkowie Jehowy są obecni w Wielkopolsce od ponad stu lat. Każdy z podokresów z tego ostatniego stulecia pełen był różnych wydarzeń dotykających zarówno całą ich wspólnotę, jak i pojedynczych jego członków. W II części artykułu przedstawiona jest ich historia w Wielkopolsce w kolejnych dekadach PRL (lata 1950–1989), w okresie delegalizacji i stalinowskich prześladowań lat 1950–1956; nielegalnej działalności w latach 60., 70. oraz w początku ich drogi do legalnego istnienia w latach 80. Ostatni etap istnienia to okres legalnej działalności w wolnej Polsce, poczynając od roku 1989 do dzisiaj. Wszystkie te etapy historii Świadków Jehowy splatają się i wpływają na ich postrzeganie w dzisiejszej rzeczywistości Wielkopolski budującej w III Rzeczpospolitej swój los.


Jehovah’s Witnesses in Greater Poland — part II (years 1951–2018)

Jehovah’s Witnesses have been active in Greater Poland for over a hundred years. Each sub-period of the last century was full of events affecting both the whole community and its individual members. The second part of the article presents the history of Jehovah’s Witnesses in Greater Poland during the years of the Polish People’s Republic (1950–1989): in the period of illegal operation and Stalinist persecution in the years 1950–1956, underground operation in the 1960s and 1970s, and in their pursuit of legalization in the 1980s. The article also discusses Jehovah’s Witnesses in independent Poland, when their operation was again legal, i.e. from 1989 until now. All these periods in the history of Jehovah’s Witnesses are intertwined and affect how they are now perceived in Greater Poland in the Third Polish Republic. Keywords: religious minorities, Jehovah’s Witnesses, Third Polish Republic, Polish People’s Republic, ban, National Committee, Charles Taze Russell, Bible Students, Free Bible Students, Epiphany, Office for Denominational Affairs, Security Office, Security Service, district servant, assembly servant, Watchtower.

References

Źródła archiwalne

Archiwum Akt Nowych

Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej

AAN, KC PZPR, sygn. 237/V/158, Informacje z Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego 1949–1954.

Urząd do spraw Wyznań

AAN, UdsW, 131/465, Notatka naczelnika Wydziału Janitza – w sprawie polityki wobec Świadków Jehowy w związku z wniesieniem o zarejestrowanie Wyznania

Świadków Jehowy złożonego w Urz. ds. Wyznań w dniu VI 1973 r., k. 1–22.

AAN, UdsW, 132/243, Świadkowie Jehowy 1984–1986, Załącznik nr 1 do informacji MSW z dnia 2 I 1984 r., k. 6.

AAN, UdsW, 132/243, Notatka dotycząca spotkania ministra A. Ł opatki z delegacją Centrali Światowej Świadków Jehowy, 9 IX 1985 r., k. 44–46.

AAN, UdsW, 132/243, Notatka z narady w Urzędzie ds. Wyznań w dniu 12 XI 1985 r., k. 199–201.

AAN, UdsW, 132/243, Notatka z rozmowy telefonicznej odbytej przez dyr. T. Dusika z Urzędu ds. Wyznań z E dwardem Kwiatoszem z Komitetu Organizacyjnego Świadków Jehowy w dniu 13 XI 1985 r., k. 222–224.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie

AIPN BU 0259/557 t. 8, Kwiatosz i inni.

Świadkowie Jehowy w Wielkopolsce – część II (lata 1950–2018) 145

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu:

AIPN Po 04/1399, Akta śledcze w sprawie przynależności do zboru wyznania „Świadków Jehowy” w latach 1950–1951 – przeciwko Leśniewicz Jan.

AIPN Po 04/1356, Sprawa o szpiegostwo Janke Zygmunt i Holcer Zygmunt 1950–1954.

AIPN Po 04/1369.

AIPN Po 04/1370, Kaczmarek, Wojdylak, Nieszczęsny i inni 1951–1953.

AIPN Poznań, sygn. IPN Po 05/22, k. 42, Chrześcijańskie mniejszości wyznaniowe w Wielkopolsce [1967].

AIPN Po 06/68 t. 5, Meldunki dzienne Wydziału V za okres I 1951–II 1952.

AIPN Po 6/68 t. 6, Meldunki dzienne Wydziału V WUBP za okres I 1951–II 1952.

AIPN Po 6/68 t. 21, Raport z pracy Sekcji III Wydziału V WUBP za okres 19–21 III 1951.

AIPN Po 06/110 t. 9, Sprawozdanie Wydziału VI za I kwartał 1956 r.

AIPN Po 06/110 t. 10, Sprawozdanie Wydziału XI za miesiąc marzec 1953.

AIPN Po 06/110 t. 10, Sprawozdania Wydziału XI WUBP za miesiące styczeń, luty, sierpień 1953 r.

AIPN Po 06/110 t. 10, Plan przedsięwzięć operacyjnych Wydziału XI z dnia 25 VIII 1953 r.

AIPN Po 06/110 t. 10, Sprawozdanie Wydziału XI WUBP za miesiąc luty1954 r.

AIPN Po 06/110 t. 10, Sprawozdanie Wydziału XI WUBP za miesiąc maj 1954 r.

AIPN Po 06/110 t. 10, Sprawozdanie Wydziału XI za miesiąc sierpień 1954 r.

AIPN Po 06/110 t. 10, Sprawozdanie Wydziału XI WUBP za miesiąc grudzień 1954 r.

AIPN Po 06/110 t. 9, Sprawozdanie Wydziału VI WUBP za miesiąc styczeń 1955 r., k. 13–22.

AIPN Po 06/110 t. 9, Sprawozdanie wydziału VI za I kwartał 1956 r., k. 100–103.

AIPN Po 06/110 t. 10, Sprawozdanie wydziału XI WUBP za miesiąc październik 1954 r. k. 259–275.

AIPN Po 06/110 t. 9, Sprawozdanie za miesiąc luty 1955 r., k. 23–32.

AIPN Po 06/110 t. 10, Sprawozdanie wydziału XI WUBP za miesiąc maj 1954 r., k. 274–275.

AIPN Po 06/158 t. 6 z 7, Sprawozdania Wydziału IV Służby Bezpieczeństwa KW MO w Poznaniu z lat 1962–1970.

AIPN Po, sygn. 06/158 7 z 7, Sprawozdania Wydziału IV KW MO w Poznaniu z lat 1970–1980, k. 154.

AIPN Po 76/161, Akta Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu. Sprawa Stanisława Kaczmarka s. Franciszka 1955–1957.

Źródła drukowane

Olszewska B. W., Czekanie na „wielki ucisk”, „Polityka” z 1 października 1983.

Prawdziwa pobożność jest użyteczna wszechstronnie, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” z 15 stycznia 1990.

Świadkowie na stadionie, „Gazeta Wyborcza Poznań” z 29 lipca 1994.

„Roczniki Świadków Jehowy” 1990–2018.

Opracowania

Aparat bezpieczeństwa w latach 1944–1956. Taktyka, strategia, metody, cz. I: Lata 1945–1947, oprac. A. Paczkowski, Warszawa 1994.

Instrukcje, wytyczne, okólniki dyrektor Departamentu V MBP dotyczące działań przeciwko Kościołowi katolickiemu w latach 1945–1953, wybór i oprac. A. Dziurok, J. Marecki, F. Musiał, Kraków–Katowice 2012.

Krukowski J., Porozumienia pomiędzy przedstawicielami Rządu i Episkopatu Polski z 1950 i 1956 r.

Znaczenie i realizacja, [w:] Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej, pod red. A. Mezglewskiego, P. Stanisza, M. Ordon, Warszawa 2005.

Marzec Z., Metody działania i przyczyny sukcesów Świadków Jehowy, Kraków 2008.

Miłosz J., Już nie szpiedzy, jeszcze nielegalni – Świadkowie Jehowy w oczach wielkopolskiej SB w latach 1956–1970, [w:] Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 1956–1970, red. K. Białecki, Seria: Studia i materiały poznańskiego IPN, t. VIII, Poznań 2009.

Miłosz J., Świadkowie Jehowy w Wielkopolsce, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2004, nr 3.

Miłosz J., Świadkowie Jehowy w PRL – uznani, zwalczani, tolerowani, [w:] Człowiek i społeczeństwo, t. XXIX, 2009, s. 121–135.

Mironczuk J., Świadkowie Jehowy wobec władz Polski Ludowej – geneza kontestacji, [w:] Władze Polski Ludowej a mniejszościowe związki wyznaniowe, pod red. T.J. Zielińskiego, Warszawa–Katowice 2010.

Rzędowski J., Najdłuższa konspiracja PRL?, „Biuletyn IPN” 2004, nr 3(38).

Urban K., Mniejszości religijne w Polsce 1945–1991 (zarys statystyczny), Kraków 1994.

Urban K., Świadkowie Jehowy w Polsce w latach 1950–1963. Przyczynek do likwidacyjnej tendencji w polityce wyznaniowej państwa, [w:] Przestrzeń polityki i spraw wyznaniowych (Szkice dedykowane Profesorowi Januszowi Osuchowskiemu z okazji 75-lecia urodzin), red. B. Górowska, Warszawa 2004.

Zamiatała D., Instrukcje Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego z 5 i 18 sierpnia 1949 roku w spawie egzekwowania dekretów rządowych, „Archiwalia, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2002, t. 78.

Strony internetowe

Świadkowie Jehowy – oficjalny serwis internetowy, www.jw.org.pl (dostęp: 23 stycznia 2019 r.).

Information

Information: Archival and Historical Review, 2020, Vol. VII, pp. 123 - 147

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Świadkowie Jehowy w Wielkopolsce – część II (lata 1950–2018)

English:

Jehovah’s Witnesses in Greater Poland — part II (years 1951–2018)

Authors

https://orcid.org/0000-0002-5089-575X

Jan Miłosz
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0002-5089-575X Orcid
All publications →

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Published at: 2020

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Jan Miłosz (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish