FAQ

Dlaczego propaganda polityczna Jana III Sobieskiego nie mogła
być skuteczna?

Publication date: 09.05.2019

History Notebooks, 2019, Issue 146 (2), pp. 417 - 432

https://doi.org/10.4467/20844069PH.19.021.9917

Authors

Anna Czarniecka
https://orcid.org/0000-0002-6928-81101 Orcid
All publications →

Titles

Dlaczego propaganda polityczna Jana III Sobieskiego nie mogła
być skuteczna?

Abstract

Why could the political propaganda of John III Sobieski not be eff ective?

The article attempts to answer the question why King John III Sobieski (1674–1696) finally did not reach his main political goal and failed to create a new Polish royal dynasty despite his verbal and visual propaganda as well as diverse methods and means of this propaganda. The author tries to show that the reasons for his defeat did not depend only on the actions of John III as a propagandist but were deeply rooted in the specific political system of the Polish-Lithuanian Commonwealth (monarchia mixta, elected king), in the developed system of clientelism (with domination of magnates’ courts as political and cultural centers under the Royal Court), in the poor condition of the state’s economy as a consequence of wars with Sweden, Turkey and Russia, in the underdeveloped civilization in comparison to Western Europe (a low degree of urbanization and inefficient system of communication) and in the international political situation (interference of France, Empire and  the papacy). At the same time, the author compares the royal propaganda of Sobieski to the propaganda of absolute monarchs like King of France Louis XIV, Emperor Leopold I and Elector of Brandenburg Frederick William. 

References

Augustyniak U., Informacja i propaganda w Polsce za Zygmunta III, Warszawa 1981.

Augustyniak U., Wazowie i „królowie rodacy”. Studium władzy królewskiej w Rzeczpospolitej XVII wieku, Warszawa 1999.

Bues A., The Elections, Coronations and Funerals o the Kings of Poland (1572–1764) [w:] Europa Triumphans: Court and Civic Festivals in Early Modern Europe, t. I–II, general editors J.R. Mulryne, H. Watanabe-O’Kelly, M. Shewring, Aldershot 2004.

Burke P., Eyewitnessing: The Uses of Images as Historical Evidence, London 2001.

Burke P., Fabrykacja Ludwika XIV, tłum. R. Pucek, M. Szczubiałka, Warszawa 2011.

Chrościcki J.A., Barokowa architektura okazjonalna [w:] Wiek XVII. Kontrreformacja – Barok. Prace z historii kultury, red. J. Pelc, Wrocław 1970, s. 229–254.

Chrościcki J.A., Przestrzeń ceremonialna w nowożytnym mieście, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1993, 41, z. 2, s. 213–224.

Czarniecka A., „Nikt nie słucha mnie za życia…”. Jan III Sobieski w walce z opozycyjną propagandą (1684–1696), Warszawa 2009.

Czarniecka A., Przenikanie się sfery publicznej i prywatnej w życiu Jana III Sobieskiego i Marii Kazimiery, „Barok. Historia – Literatura – Sztuka” 2011, nr XVIII/2 (36), s. 25–27.

Dobek-Ostrowska B., Fras J., Ociepka B., Teoria i praktyka propagandy, Wrocław 1999.

Dynastie Europy, red. A. Mączak, Wrocław 2009.

Ellul J., Propagandes, Paris 1990.

Fijałkowski W., Chwała i sława króla Jana [w:] Chwała i sława Jana III w sztuce i literaturze XVII–XX wieku. Katalog wystawy jubileuszowej z okazji 300-lecia odsieczy wiedeńskiej IX–XII 1983, red. W. Fijałkowski, K. Mieleszko, Warszawa 1983, s. 15.

Goloubeva M., The Glorifi cation of Emperor Leopold I. In Image, Spectacle and Text, Mainz 2013.

Górska M., Zbawca Europy. O grafi cznych tezach gloryfi kujących Jana III Sobieskiego, Warszawa 2017.

Górska M., Milewska-Waźbińska B., W teatrze życia i sławy Jana III Sobieskiego, czyli widowisko wilanowskie, Warszawa 2010.

Grześkowiak-Krwawicz A., „Regina libertas”. Wolność w polskiej myśli politycznej XVIII wieku, Gdańsk 2006.

Helcel A.Z., O dwukrotnym zamęściu księżniczki Ludwiki Karoliny Radziwiłłówny i wynikłych stąd w Polsce zamieszkach. Przyczynek do dziejów panowania Jana III, Kraków 1857.

Kamieński A., Polska a Brandenburgia-Prusy w II połowie XVII wieku. Dzieje polityczne, Poznań 2002.

Karpowicz M., Jerzy Eleuter Siemiginowski, malarz polskiego baroku, Wrocław 1974.

Karpowicz M., Sztuka Warszawy czasów Jana III, Warszawa 1987.

Klimaszewski B., Jan III Sobieski w literaturze polskiej i zachodnioeuropejskiej XVII i XVIII wieku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1983, nr 161, Prace Historycznoliterackie, z. 48.

Kołodziej R., „Ostatni wolności naszej klejnot”. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014.

Kołodziej R., Reforma procedury sejmowej w świetle anonimowej polemiki przed sejmem 1683 [w:] Sic errat in fatis, red. E. Kościk, R. Żerelik, P. Badyna, F. Wolański, Toruń 2012, s. 152–162.

Kołodziej R., Sprawy prywatne na forum sejmowym w czasach Jana III Sobieskiego [w:] Między Barokiem a Oświeceniem. Radości i troski dnia codziennego, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2006, s. 75–79.

Malejka A., Radziwiłłowie a polityka Jana III Sobieskiego w latach 1684–1696, Katowice 2012.

Matwijowski K., Pierwsze sejmy za czasów Jana III Sobieskiego, Wrocław 1976.

Matwijowski K., Projekt reformy państwa z czasów Jana III Sobieskiego [w:] Studia dedykowane prof. dr. Władysławowi Czaplińskiemu, red. J. Leszczyński, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1974, R. 30, s. 313–320.

Matwijowski K., Próba reformy urzędu hetmańskiego w czasach Jana III Sobieskiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1986, nr 26.

Mączak A., Klientela, Warszawa 2000.

Mączak A., Rządzący i rządzeni. Władza i społeczeństwo w Europie wczesnonowożytnej, Warszawa 2002.

Mills C.W., Elita władzy, Warszawa 1962.

Mojsiewicz Cz., Szkice z dziejów propagandy, Poznań 2000.

Morka M., Polski nowożytny portret konny i jego europejska geneza, Wrocław–Warszawa– Kraków 1986.

Ochmann S., Publicystyka polityczna w czasach panowania Jana Kazimierza. Uwagi na marginesie edycji pism politycznych z lat 1648–1668, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1988, nr 945, Historia LXVI, s. 171–175.

Ochmann S., Rzeczpospolita jako „monarchia mixta” – dylematy władzy i wolności [w:] Kultura, polityka i dyplomacja. Studia ofi arowane Profesorowi Jaremie Maciszewskiemu w sześćdziesiątą rocznicę Jego urodzin, Warszawa 1990, s. 264–278.

Piwarski K., Projekty reformy państwa za Jana III Sobieskiego [w:] Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. II, Kraków 1938, s. 345–370.

Rachuba A., Litwa wobec projektu zwołania sejmu konnego w 1695 r. i walki Sapiehów z biskupem Brzostowskim, „Zapiski Historyczne” 1986, nr 51, s. 63–82.

Rottermund A., Splendor dworu i mechanika [w:] Theatrum ceremoniale na dworze książąt i królów polskich, red. M. Markiewicz, R. Skowron, Warszawa 1998, s. 197–209.

Rożek M., Uroczystości w barokowym Krakowie, Kraków 1976.

Salmonowicz S., Prusy. Dzieje państwa i społeczeństwa, Warszawa 2004.

Spielman J.P., Leopold I of Austria, New Brunswick, NJ 1977.

Szymczak B., Fryderyk Wilhelm, Wrocław 2006.

Tarnowski S., Tajemnica roku 1688, „Rocznik Zarządu Akademii Umiejętności” 1883, s. 233–372.

Thomson O., Historia propagandy, Warszawa 2001.

Widacka H., Lew Lechistanu, Warszawa 2010.

Wójcik Z., Jan Sobieski 1629–1696, Warszawa 1983.

Wrede M., Wrede M., Sejmy i sejmiki pierwszej Rzeczypospolitej. Dokumenty w zbiorach Biblioteki Narodowej, Warszawa 1999.

Ziegler H., Louis XIV et ses ennemis. Image, propagande et contestation, Saint-Denis 2013.

Zwierzykowski M., Poetyckie echo sporów politycznych w Wielkopolsce w początkach lat osiemdziesiątych XVII wieku [w:] Sic erat in votis. Studia i szkice ofi arowane Profesorowi Zbigniewowi Anusikowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin. Rzeczpospolita w czasach nowożytnych, red. M. Karkocha, P. Robak, Łódź 2017, s. 215–239.

Information

Information: History Notebooks, 2019, Issue 146 (2), pp. 417 - 432

Article type: Original article

Titles:

Polish:
Dlaczego propaganda polityczna Jana III Sobieskiego nie mogła
być skuteczna?
English:

Why could the political propaganda of John III Sobieski not be eff ective?

Published at: 09.05.2019

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Anna Czarniecka (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish