FAQ

Obcy wśród obcych i obcy wśród swoich. O ludoznawstwie w rękach literatów z dworów i miast w Polsce XIX wieku

Publication date: 2019

Ethnographies, 2019, Volume 47, Issue 4, pp. 207 - 221

https://doi.org/10.4467/22999558.PE.19.011.11876

Authors

Zbigniew Libera
Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland
https://orcid.org/0000-0002-5453-4273 Orcid
All publications →

Titles

Obcy wśród obcych i obcy wśród swoich. O ludoznawstwie w rękach literatów z dworów i miast w Polsce XIX wieku

Abstract

A Stranger among Strangers and a Stranger Among One’s Own: Folk Studies in the Perspective of XIX Century Manor and Patrician Writers in Poland

The article concerns the history of ethnography in the XIX century Poland as well as the problems of fieldwork and scientific writing itself. It argues that the predicaments related to multiple changes of the researcher’s external and internal point of view in the field and in the process of writing – together with the assumption about the ethnographer as an “outsider” and the “scientific excursions” as rites of passage – are as old as are the ethnographic interests in Poland and Europe.

* Niniejszy artykuł jest fragmentem przygotowywanej książki Etnografia to piękna zabawka w rękach literatów z dworów i miast w Polsce XIX wieku i później.

References

Abrahms M.M.
1992 Racjonalność i wyobraźnia w historii literatury, przeł. P. Parlej, w: H. Markiewicz (oprac.), Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 4, cz. 2: Literatura jako produkcja i ideologia. Poststrukturalizm. Badanie intertekstualne. Problemy syntezy historycznoliterackiej, s. 369–394, Kraków.

Bachórz J.
1972 W poszukiwaniu realizmu. Studium o polskim obrazku prozą w okresie międzywojennym. 1831–1863, Gdańsk.

Bourdieu P., Wacquant L.J.D.
2001 Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, przeł. A. Sawisz, Warszawa.

Burkot S.
1988 Polskie podróżopisarstwo romantyczne, Warszawa.

Burt L.R.
1990 Friedrich Salomo Krauss (1859–1938): Selbstzeugnisse und Materialien zur Bibliographie des Volkskundlers, Literaten und Sexualforschers, Vienna.

Bystroń S.J.
1927 Dawni ludoznawcy polscy, „Ziemia”, R. XII, nr 11, s. 169–173.
1923 Ludoznawstwo na prowincji, „Nauka Polska”, R. IV, s. 190–203.

Chętnik A.
1922 Uwagi o pracy krajoznawczej na wsi, „Ziemia”, R. III, nr 1.

Chlebowski B.
1885 Zadania historii literatury polskiej wobec etnograficznych, politycznych i umysłowych czynników i jej dziejowego rozwoju, Warszawa.

Chłędowski K.
1957 Pamiętniki, t. 1: Galicja (1843–1880), Wrocław.

Clifford J.
2000 Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, przeł. E. Dziurak [i in.], Warszawa.

Dołęga Chodakowski Z.
1967 O Słowiańszczyźnie przed chrześcijaństwem oraz inne pisma i listy, oprac. i wstępem opatrzył J. Maślanka, Warszawa.

Fischer A.
1946 Zorian Dołęga Chodakowski, „Lud. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i Komitetu Nauk Etnologicznych PAN”, t. 34, s. 89–106.

Gloger Z.
1868 Kujawiacy, „Tygodnik Ilustrowany”, t. II, nr 28, s. 15–16.
1903 Dolinami rzek. Opis podróży wzdłuż Niemna, Wisły, Buga i Biebrzy, Warszawa.
1905 Czy lud jeszcze śpiewa?, Warszawa.

Hauser Ch.
2005 „Balkan Expeditionen” und Osterreichische Volkskunde, s. 1–7, www.koka-nien.ac.at./beitz/materialen/Hauser1.pdf (dostęp: 3.03.2013).

Jackowski A., Sołjan I.
2006 Wincenty Pol – „ojciec” nowożytnej etnografii polskiej, w: A. Jackowski, I. Sołjan (red.), Wincenty Pol jako geograf i krajoznawca, s. 51–96, Kraków.

Janion M.
2000a Krakowiacy i górale, w: M. Czermińska (red.), Prace wybrane Marii Janion, t. 1: Gorączka romantyczna, s. 366–409, Kraków.
2000b Romantyzm a początki świata nowożytnego, s. 366–409, w: M. Czermińska (red.), Prace wybrane Marii Janion, t. 1: Gorączka romantyczna, s. 5–32, Kraków.
2001 Estetyka średniowiecznej Północy, w: M. Czermińska (red.), Prace wybrane Marii Janion, t. 4: Romantyzm i jego media, Kraków, s. 7–78.
2006 Niesamowita Słowiańszczyzna, Kraków.

Jasiewicz Z.
2011 Początki polskiej etnologii i antropologii kulturowej (od końca XVIII wieku do roku 1919), Poznań.

Jatczak G.
1987 Szkic fizjologiczny w polskiej i rosyjskiej literaturze lat trzydziestych–czterdziestych XIX wieku, Poznań.

Jaworska E.
1982 Działalność folklorystyczna Komisji Antropologicznej Akademii Umiejętności w Krakowie, w: H. Kapełuś, J. Krzyżanowski (red.), Dzieje folklorystyki polskiej, 1864–1918, t. II, s. 140–226, Warszawa.

Kaczkowski Z.
1899 Mój pamiętnik z lat 1833–1843, Lwów.

Kamionka-Straszakowa J.
1988 „Do ziemi naszej”. Podróże romantyków, Kraków.
1997 Podróż, w: J. Bachórz, A. Kowalczykowa (red.), Słownik literatury polskiej XIX wieku, s. 698–705, Wrocław.

Kolberg O.
1963 Dzieła wszystkie Oskara Kolberga, t. 66: Korespondencja.

Kolbuszewski J.
1982 Tatry w literaturze polskiej 1805–1939, Kraków.

Kopernicki I.
1889 Oskar Kolberg, Kraków.

Kowalska A.
1971 Mochnacki i Lelewel. Współtwórcy życia umysłowego Warszawy i kraju, Warszawa.

Kraszewski J.I.
1872 Pamięci Wincentego Pola (1807–1872), Poznań.

Krzywicki L.
1890 Oskar Kolberg, „Prawda”, R. X, nr 24, s. 280.

Kutrzeba-Pojnarowa A.
1977 Kultura ludowa i jej badacze. Kultura i rzeczywistość, Warszawa.

Lam S.
1914 Oskar Kolberg. Żywot i praca, Lwów.

Majewski E.
1897 Drobne prace i notatki Erazma Majewskiego, t. 1–2, Kraków.

Mann M.
1904 Wincenty Pol. Studium biograficzno-krytyczne, t. I, Kraków.
1906 Wincenty Pol. Studium biograficzno-krytyczne, t. II, Kraków.

Markiewicz H.
1980 Polskie przygody estetyki Taine’a (nadbitka), w: E. Jankowski, J. Kulczycka-Saloni (red.), Problemy literatury polskiej okresu pozytywizmu, s. 9–21, Warszawa.

Maślanka J.
1965 Zorian Dołęga Chodakowski. Jego miejsce w kulturze polskiej i wpływ na polskie piśmiennictwo romantyczne, Wrocław.
1973 Wstęp, w: J. Maślanka (oprac., wstęp i koment.), Zorian Dołęga Chodakowski, „Śpiewy słowiańskie pod strzechą wiejską zebrane”, Warszawa.

Merton R.K.
1977 Członkowie grupy i outsiderzy: rozdział z socjologii wiedzy, przeł. K. Rosner, w: R.K. Merton, Czy kryzys socjologii?, wybrał i wstępem opatrzył J. Szacki, Warszawa.

Moszyński K.
1925 Regionalizm wobec etnografii, „Ziemia”, R. X, nr 1, s. 11–16.

Niedzielski Cz.
1966 O teoretycznoliterackich tradycjach prozy dokumentarnej. Podróż, powieść, reportaż, Warszawa.

Pawlak D.
1972 Odbiorcy dzieł Oskara Kolberga, w: R. Górski, J. Krzyżanowski (red.), Z zagadnień twórczości ludowej, Wrocław.

Poklewska K.
1976 Galicja romantyczna. 1816–1840, Warszawa.

Pol W.
1875–1878 Dzieła wierszem i prozą, t. I–X, Lwów.

Poseł Prawdy
1901 Liberum veto, „Prawda”, nr 3, s. 40–42.

Prus B.
1987 Kroniki, t. 1–2, wybór i oprac. S. Fita, Warszawa.

Remiszewska D.K.
2014 XIX-wieczne badania ludoznawcze na obszarze Łotwy w świetle korespondencji Stefanii Ulanowskiej do Jana Karłowicza, „Acta-Baltico-Slavica”, nr 38, s. 98–107.

Sierotwiński S.
2005 Wstęp, w: S. Goszczyński, Dziennik podróży do Tatrów, Wrocław.

Spasowicz W.
1885 Dzieje literatury polskiej, wyd. i przejrz. J. Bem, Warszawa.

Syska H.
1963 Zygmunt Gloger, Warszawa.

Świrko S.
1973 Litwa i Białoruś, w: H. Kapełuś, J. Krzyżanowski (red.), Dzieje folklorystyki polskiej 1800–1863, s. 169–228, Wrocław.

Talko-Hryncewicz J.
1925 Listy Izydora Kopernickiego do Juliana Talko-Hryncewicza spisane z autografów i wstępem zaopatrzone przez Juliana Talko-Hryncewicza, „Archiwum Historii Medycyny i Filozofii”, T. III, z. 1., s. 269–284.

Udziela S.
1922 Wincenty Pol jako etnograf, „Orli lot”, R. III, nr 10, s. 152–154.

Wasilewski Z.
1922 Seweryn Goszczyński. Szkice literackie, Poznań.

Węglarz S.
1994 Chłopi jako „obcy”. Prolegomena, w: W. Burszta, J. Damrosz (red.), Pożegnanie paradygmatu? Etnologia wobec współczesności, s. 78–101, Warszawa.

Wiszniewski M.
1840 Historia literatury polskiej, t. I, Kraków.

Witkowska A.
1969 (recenzja) Julian Maślanka, „Zorian Dołęga Chodakowski, Jego miejsce w kulturze polskiej i wpływ na polskie piśmiennictwo romantyczne”, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965; Zorian Dołęga Chodakowski, „O Słowiańszczyźnie przed chrześcijaństwem”, oprac. i wstęp Julian Maślanka, Warszawa 1967, „Pamiętnik Literacki”, T. 60 (3), s. 355–361.
1972 Słowianie, my lubim sielanki, Warszawa.
1980 Ja, głupi Słowianin, Kraków.

Zagórski W.
1886 Bałagulstwo literackie, „Prawda”, nr 236 i 237.

Zawiliński R.
1886 Powszechna wystawa krajowa we Lwowie, Lwów.

Zawistowicz-Adamska K.
1966 Wincenty Pol – badacz kultury ludowej, Warszawa.

Ziejka F.
2006 Krakowskie lata Wincentego Pola, w: A. Jackowski, K. Sołjan (red.), Wincenty Pol jako geograf i krajoznawca, s. 31–49, Kraków.

Information

Information: Ethnographies, 2019, Volume 47, Issue 4, pp. 207 - 221

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Obcy wśród obcych i obcy wśród swoich. O ludoznawstwie w rękach literatów z dworów i miast w Polsce XIX wieku

English:

A Stranger among Strangers and a Stranger Among One’s Own: Folk Studies in the Perspective of XIX Century Manor and Patrician Writers in Poland

Authors

https://orcid.org/0000-0002-5453-4273

Zbigniew Libera
Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland
https://orcid.org/0000-0002-5453-4273 Orcid
All publications →

Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland

Published at: 2019

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Zbigniew Libera (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish