German Cemeteries in the Western Lands as the Places of Oblivion

The cemetery is a special text of culture, made by various significations, which tell us about history of the local society. German abandoned cemeteries, after II WW, fell into oblivion, were deliberately destroyed and surrended to destructive forces of nature. Nowadays, many of these cemeteries are subject of revaluation, are arranged, the memory of the former inhabitans restored, even by placing a commemorative plaque. In this paper – based on my fieldwork – I would like to answer the question: why the forerly inconvenience and embarrassing heritage of the former inhabitians is now becoming a value for the local communities of the Western Lands? If it is true.

 

Brencz A., Niemieckie wiejskie cmentarze jako element krajobrazu kulturowego Środkowego Nadodrza, [w:] Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, red  Z. Mazur, Poznań, 2000, s. 287–305.

Burak M., Okólska H., Friedhöfe des Alten Breslaus, Wrocław, 2007.

Chwistek M., Kamienna kronika we Wschowie, [w:] Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych, red. Z. Mazur, Poznań, 1997, s. 89–116.

Chylińska D., Trudne dziedzictwo – cmentarze poniemieckie w krajobrazie kulturowym Dolnego Śląska, „Architektura Krajobrazu”, nr 1, 2007, s. 31–39.

Grzebałkowska M., 1945. Wojna i pokój, Warszawa, 2015.

Fischer A., Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego, Lwów, 1921.

Kochanowski J., Ziemie przechodnie, [w:] Osadnicy. Nowe życie na Ziemiach Zachodnich. Nadzieje i niemoc wobec władzy ludowej, oprac. A. Knyt, 2014, s. 143–158.

Kolbuszewski J., Cmentarze, Wrocław, 1996.

Mały słownik historii Polski, red. T. Łepkowski, Warszawa, 1959.

Mazur Z., Wprowadzenie, [w:] Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach  Zachodnich i Północnych, red. Z. Mazur, Poznań, 1997, s. I–XXVI.

Mazur Z., Dziedzictwo wyłączone, podzielone wspólne, [w:] Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, red. Z. Mazur, Poznań, 2000, s. 813–850.

Międzynarodowy Plener Rzeźbiarsko-Malarski „Pole Sztuk” w Rodowie, Gdańsk, 2007.

Michałowski A., Ochrona cmentarzy w Polsce, [w:] Sztuka cmentarna. Międzynarodowe sympozjum – październik 1993 – dokumenty, red. O. Czerner, I. Juszkiewicz, Wrocław, 1995.

Nijakowski L.M., Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Warszawa, 2006.

Paprot A., Losy ewangelickich i mennonickich cmentarzy na Żuławach Elbląskich, [w:] Krajobraz kulturowy i społeczny Żuław Elbląskich, red. A.W. Brzezińska, U. Wróblewska,
P. Szwiec, Opalenica, 2012, s. 36–45.

Rudkowski T.M., Cmentarz wiejski – degradacja elementu krajobrazu kulturowego, [w:] Wieś i miasteczko u progu zagłady. Materiały Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Wojnowice 1988, red. M. Bielska-Lach, Warszawa, 1991, s. 127–137.

Rudkowski T.M., Cmentarz Powązkowski w Warszawie, Wrocław, 2006.

Rutkowska M., Elementy polityki wobec niemieckiej spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich (1945–1950), [w:] Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, red. Z. Mazur, Poznań, 2000, s. 167–200.

Sikora S., Cmentarz. Antropologia pamięci, „Polska Sztuka Ludowa – Konteksty”, t. 40, 198,6 nr 1–2, s. 57–68.

Skórzyńska I., Wachowiak A., Wybrane polsko-niemieckie domeny symboliczne na ziemiach zachodnich i północnych Polski. Rytuały pojednania?, „Edukacja Humanistyczna” nr 1 (28) 2013, s. 23–35.

Sulima R., Od inskrypcji nagrobnej do prozy psychologicznej, [w:] tenże, Słowo i etos. Szkice o kulturze, Kraków, 1992.

Szkutnik W., Śladami cmentarzy mennonickich. Scenariusz lekcji, Janowo, 2006 [w:] http://www.ceo.org.pl/sites/default/files/news-files/slady_scenariusz_lekcji_szlakiem_cmentarzy_mennonickich.pdf (dostęp: 10.11.2014).

Wysiedlenia...

Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1959. Atlas ziem Polski, red. W. Sienkiewicz, Warszawa, 2008.

Zglińska A., Jak ratować wiejskie cmentarze w Polsce?, Toruń, 2009

Miejsca (nie)pamięci. Funkcjonowanie wiejskich cmentarzy ewangelickich na ziemi dobrzyńskiej od ich powstania do dewastacji, [w:] Pamiętać czy zapomnieć... Miejsca pamięci we współczesnym dyskursie naukowym, red. A. Zglińska, P. Pranke, Warszawa, 2010.