FAQ

Bursa Niemiecka i Bursa Nowa – dzieje dwóch burs w przeciwległych blokach
zabudowy przy ul. Gołębiej w Krakowie

Publication date: 15.07.2013

Opuscula Musealia, Volume 22 (2014), Volume 22, pp. 15 - 43

https://doi.org/10.4467/20843852.OM.14.002.3200

Authors

Stanisław Sławiński
Pracownie Konserwacji Zabytków „Arkona” sp. z o.o.
All publications →

Titles

Bursa Niemiecka i Bursa Nowa – dzieje dwóch burs w przeciwległych blokach
zabudowy przy ul. Gołębiej w Krakowie

Abstract

The article deals with the history of two student boarding houses in Gołębia Street in Kraków, occupying two opposite blocks. The German Student Boarding House (also known as the New Boarding House) was built in 1487, as a wooden house. Initially it was situated in
św. Anny Street or perhaps already in Gołębia Street in the block of development (No 27) which also housed the Collegium Maius and the Collegium Minus. The boarding house was burnt in 1523 and was reconstructed in 1534, also as a wooden building. At that time it was already for certain in Gołębia Street, until it was finally destroyed by the Swedish in 1655. The empty plot was incorporated into the university garden in 1668. Another New Student Boarding House was situated within the opposite, irregular block of development, today no longer extant, and replaced by the Collegium Novum in the late 19th-century. Earlier there was a number of properties on the site, with two fifteenth-century Boarding Houses – the Philosophers’ House and the Jerusalem House in the corner. In 1564, the townhouse adjoining the Philosophers’ Boarding House on the west became the New Boarding House funded by the Płock Bishop Andrzej Noskowski. In the years 1589–1643 it housed the university secondary school – Classes. After the Classes moved to a building in św. Anny Street (No 12), it was for long a university tenement house known as Stare Classes, and from 1783 a private house. The latter was pulled down at the end of the 19th century for the Collegium Novum.
 

References

Rękopisy
Archiwum Narodowe w Krakowie
Archiwum Planów Budownictwa Miejskiego, sygn. 157.
Plany budynków UJ, sygn. 117.
Akta miasta Krakowa: rkps 10, rkps 11, rkps 13, rkps 14, rkps. 16, rkps 17, rkps 20, rkps 33,  rkps 1378, rkps 1379, rkps 1395, rkps 1396, rkps 1401, rkps 2510, rkps 2515, rkps 2519, rkps 2522, rkps 2527, rkps 2536, rkps 2527, rkps 2531, rkps 2550, rkps 2562, rkps 2568, rkps 2571, rkps 2581, rkps 2588, rkps 2597, rkps 2602, rkps 2607, rkps 2614, rkps 2615, rkps 2619, rkps 2622, rkps 2623, rkps 2624, rkps 2625, rkps 2626, rkps 2627, rkps 2630, rkps 2634, rkps 2645, rkps 2823, rkps 2829, rkps 2836.
Hipoteki Wolnego Miasta Krakowa, rkps WM 384b, rkps WMK Hip. 6.

Biblioteka Jagiellońska
Rkps 5509 III (Specyfikacja pałaców, kamienic, klasztorów i domostw, 1773).
Żegota Pauli, rkps 5354 II, rkps 5364 II.   
Archiwum UJ, akta papierowe: fasc. 268, fasc. 272, fasc. 289.
Archiwum UJ, dyplomy pergaminowe: nr 527, nr 533.

Wydawnictwa źródłowe
Acta rectoralia Almae Universitatis Cracoviensis 1469–1580, t. I, wyd. W. Wisłocki, Kraków 1893–1897.
Acta rectoralia Universitatis Cracoviensis, t. II, wyd. S. Estreicher, Kraków 1909.
Codex Diplomaticus Universitatis Studii Generalis Cracoviensi, t. I–III (1365–1506), wydał Żegota Pauli, Kraków 1870–1880.
Codex Diplomaticus Universitatis Studii Generalis Cracoviensi, t. V (1549–1605), wydał
F. Piekosiński, Kraków 1900.  
Conclusiones Universitatis Cracoviensis ab a. 1441–1589, wyd. H. Barycz, Kraków 1933.
Cracovia artificum, 1300–1500, wyd. J. Ptaśnik, „Źródła do historii sztuki i cywilizacji w Polsce”, t. IV, Kraków 1917.
Cracovia artificum, 1501–1550, zebrał. J. Ptaśnik, przyg. M. Friedberg, „Źródła do historii
sztuki i cywilizacji w Polsce”, t. V, z. 1, Kraków 1936.

Literatura przedmiotu

Atlas historyczny miast polskich, red. R. Czaja, t. V, Małopolska, red. Z. Noga, z. 1, Kraków,
red. Z. Noga, Kraków 2007.
Banach J., Dawne widoki Krakowa, Kraków 1983.
Barycz H., Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu, Kraków 1935.
Barycz H., Historia Szkół Nowodworskich od założenia do reformy H. Kołłątaja, Kraków 1988.
Bularz-Różycka L., Dzieje budowy Collegium Novum (1882–1887) [w:] Collegium Novum, materiały z sesji naukowej (2 czerwca 1987 r.), Kraków 1991, s. 13–19.
Dryja S., Sławiński S., Krakowskie słodownie przełomu wieku XVI i XVII, „Biblioteka Krakow-ska”, nr 155, Kraków 2010.  
Estreicher K., Collegium Maius, Zeszyty Naukowe UJ, nr CLXX, „Prace z Historii Sztuki” 1968, z. 6.
Estreicher K., Dawne budynki Uniwersytetu Jagiellońskiego [w:] Gospodarka i budynki
Uniwersytetu Jagiellońskiego od XV do XVIII w., Zeszyty Naukowe UJ, nr CCCXXXIII, „Prace Historyczne” 1973, z. 45.
Follprecht K., Właściciele nieruchomości w Krakowie w 1655 roku, „Biblioteka Krakowska” ,
nr 142, Kraków 2001.
Follprecht K., Noga Z., Kraków w 1598 r. [w:] Województwo krakowskie w drugiej połowie
XVI wieku, cz. II, Warszawa 2008.
Grabski W., Wybrane zagadnienia z urbanistyki średniowiecznego Krakowa, „Biuletyn Kra-
kowski”, 1961, t. III, s. 80–110.
Grabski W., Ze studiów nad zabudową mieszkalną średniowiecznego Krakowa, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, 1968, t. II, s. 187–206.
Hiżycka J., Sławiński S., Kolegium Nowodworskiego, Kraków, ul. św. Anny 12. Opracowanie historyczne wraz z badaniami architektonicznymi dziedzińca, PKZ „ARKONA” sp. z o.o., Kraków 1998, mpis.
Hiżycka J., Sławiński S., Przemiany historyczne staromiejskiego bloku nr 27 w Krakowie; dzie-
dziniec Collegium Maius oraz posesja przy ul. Św. Anny 10 w świetle ostatnich badań architektonicznych, Zeszyty Naukowe UJ, nr MCCCXX, „Opuscula Musealia”, 2012, z. 19, red. S. Waltoś, s. 92–121.
Kaczmarczyk K., Catalogus diplomatum pergameneorum Universitatis Jagiellonicae Craco-
viensi, Kraków 1953.
Kalinowski L., Padovano Giovanni Maria [w:] Polski słownik biograficzny 1980, t. XXV/1,
z. 104, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 8–10.
Karbowiak A., Mieszkania żaków krakowskich w XIV–XVI wieku, Lwów 1887.
Karbowiak A., Ustawy krakowskiej bursy „Jerusalem”, Kraków 1888.
Kowalski K., Wiadomość o bursach w Krakowie, Kraków (1823) 1864.
Łukacz M., Pierwsze fazy kształtowania się dominującego typu kamienicy krakowskiej, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury” 1988, t. XXII, s. 9–17.
Morawski M., Historya Uniwersytetu Jagiellońskiego. Średnie wieki i odrodzenie, Kraków 1900, t. II.
Muczkowski J., Mieszkania i postępowanie uczniów szkół krakowskich  w wiekach dawniejszych, Kraków 1842.
Muczkowski J., Wiadomość o założeniu Uniw. i kolegium Władysławowsko-Nowodworskiego, Kraków 1851.
Niemiec D., Bruki na placach i ulicach średniowiecznego zespołu miejskiego Kraków–Kazimierz–Kleparz [w:] Ulica, plac i cmentarz w publicznej przestrzeni średniowiecznego i wczesno-
nowożytnego miasta Europy Środkowej, „Wratislavia Antiqua, Studia z dziejów Wrocławia”, t. 13, Wrocław 2011, s. 275–289.
Niemiec D., Geneza i rozwój zabudowy uniwersyteckiej w średniowiecznym Krakowie
[w:] Śladami świętej królowej Jadwigi i jej epoki, red. T. Graff, Kraków 2013, s. 137–168.
Niemiec D., Krakowski kwartał uniwersytecki w krajobrazie urbanistycznym średniowiecznego miasta lokacyjnego [w:] Kraków, europejskie miasto prawa magdeburskiego, 1257–1791.
Katalog wystawy, Kraków 2007, s. 69–90.
Opalińska S., Józef Brodowski, malarz i rysownik starego Krakowa, Kraków 2005.
Pencakowski P., Budownictwo drewniane [w:] Encyklopedia Krakowa, Warszawa–Kraków 2000, s. 90.
Piekalski J., Wczesne domy mieszczan w Europie Środkowej. Geneza – funkcja form, Wrocław 2004.
Pieradzka K., Związki Długosza z Krakowem, „Biblioteka Krakowska”, nr 115, Kraków 1975.
Plan miasta Krakowa Ignacego Enderle z lat (1802–1805) 1807–1808 tak zwany senacki wraz z wykazem realności miasta z początku XIX wieku, wyd. H. Münch, Kraków 1959, s. 15–16.
Rejestry gospód w Krakowie z lat 1632 i 1649. Ze zbiorów Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie i Biblioteki Jagiellońskiej, wyd. K. Follprecht, „Fontes Cracovienses”, nr 11, Kraków 2005.
Putanowicz J.A., Stan wewnętrzny i zewnętrzny Studii Generalis Universitatis Cracoviensis, Kraków 1774.
Rożek M., Nie istniejące kościoły Krakowa, „Biuletyn Biblioteki Krakowskiej”, 1983, R. XXXIII, s. 90–120.
Sinko-Popielowa K., Canavesi Hieronim [w:] Polski słownik biograficzny, t. III/1, z. 11, Kraków 1937, s. 199–200.
Sławiński S., Hiżycka J., Kolegium Witkowskiego (d. Collegium Physicum), Kraków, ul. Gołębia 13,
dokumentacja naukowo-historyczna, Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA”
sp. z o.o., mpis, Kraków 1998.
Sławiński S., Hiżycka J., Kraków, studium historyczno-urbanistyczne, etap II, Gotyckie budynki uniwersyteckie, PKZ „ARKONA” sp. z o.o., mpis, Kraków 1995.
Supranowicz E., Nazwy ulic Krakowa, Kraków 1995.
Tomkowicz S., Gmach Biblioteki Jagiellońskiej. Historia i opis, „Rocznik Krakowski”, 1900,
t. IV, s. 113–175.
Tomkowicz S., Przyczynki do historii kultury Krakowa w pierwszej połowie XVII w., „Archiwum Naukowe, wydawnictwo Towarzystwa dla popierania kultury polskiej”, dz. I, t. V, z. 1, Lwów 1912.
Tomkowicz S., Ulice i place Krakowa w ciągu dziejów, ich nazwy i zmiany postaci, „Biblio-
teka Krakowska”, nr 63–64, Kraków 1926.
Włodarek A., Architektura średniowiecznych kolegiów i burs Uniwersytetu Krakowskiego, Kraków 2000.  
Wyrozumski J., Kolegia i bursy Uniwersytetu Krakowskiego [w:] Z najstarszych dziejów Uniwersytetu Krakowskiego, Kraków 1996, s. 59–70.
 

Information

Information: Opuscula Musealia, Volume 22 (2014), Volume 22, pp. 15 - 43

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Bursa Niemiecka i Bursa Nowa – dzieje dwóch burs w przeciwległych blokach
zabudowy przy ul. Gołębiej w Krakowie

English:

Bursa Niemiecka i Bursa Nowa – dzieje dwóch burs w przeciwległych blokach
zabudowy przy ul. Gołębiej w Krakowie

Authors

Pracownie Konserwacji Zabytków „Arkona” sp. z o.o.

Published at: 15.07.2013

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Stanisław Sławiński (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

English