FAQ

Nakaz pracy w służbie zdrowia – uciążliwa konieczność czy obywatelski obowiązek absolwentów szkół wyższych lat 50. XX w.

Publication date: 26.09.2024

Modern medicine, 2024, Volume 30 (2024) Supplement II, pp. 347 - 366

https://doi.org/10.4467/12311960MN.24.045.20103

Authors

Magdalena Paciorek
Institute for the History of Science, Polish Academy of Sciences
ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, Poland
https://orcid.org/0000-0002-3859-4743 Orcid
All publications →

Titles

Nakaz pracy w służbie zdrowia – uciążliwa konieczność czy obywatelski obowiązek absolwentów szkół wyższych lat 50. XX w.

Abstract

The work order in force in post-communist countries, including Poland, in the 1950s was a common phenomenon aimed at introducing planned staff management, in this case medical staff. The article presents the legal and organizational development of this system and the attitude of the interested parties to this phenomenon. The assessment of the so-called officials about the phenomenon of work orders. The article was based on source materials from, among others, university archives.

References

Download references
Archiwa

Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Zdrowia 1944–1960, sygn. 25/11. Archiwum Uniwersytetu Medycznego w Lublinie (dalej: AUML), sygn. PD-185, 190.

Archiwum Uniwersytetu Medycznego w Łodzi (dalej; AUMŁ), Pierwszy Zjazd byłych wychowanków Akademii Medycznej. Referaty 1954.

Akty prawne

Instrukcja dla komisji przydziału pracy dla absolwentów, Dz. Urz. MZ z 1950 r. nr 12, poz. 104, załącznik 1.

Instrukcja w sprawie organizacji i trybu działania komisji przydziału pracy dla absolwentów akademii medycznych oraz szkół średniego personelu służby zdrowia, Dz. Urz. MZ z 1955 r. nr 10, poz. 55.

Instrukcja w sprawie organizacji i trybu działania komisji przydziału pracy dla absolwentów akademii medycznych oraz szkół średniego personelu służby zdrowia, Dz. Urz. MZ z 1953 r. nr 7, poz. 54.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 14 czerwca 1949 r. w sprawie ogólnych norm ilościowych lekarzy dopuszczonych do wykonywania praktyki lekarskiej, Dz.U. z 1949 r. nr 38, poz. 277.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 14 czerwca 1949 r. w sprawie ustalania list lekarzy i lekarzy dentystów przekraczających normę ilościową, Dz.U. z 1949 r. nr 38, poz. 276.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 29 października 1949 r. w sprawie rejestracji fachowych pracowników oraz zezwoleń na przekroczenie normy ilościowej, Dz.U. z 1949 r. nr 58, poz. 454.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 4 września 1950 r. w sprawie nakazów podjęcia pracy w zakładach społecznych służby zdrowia, Dz.U. z 1950 r. nr 41, poz. 372.

Ustawa z 28 października 1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia, Dz.U. z 1948 r. nr 55, poz. 434.

Ustawa z dn. 7 marca 1950 r. o zapobieżeniu płynności kadr w zawodach lub specjalnościach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej, Dz.U. z 1950 r. nr 10, poz. 107.

Ustawa z dn. 7 marca 1950 r. o planowym zatrudnianiu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych, Dz.U. z 1950 r. nr 10, poz. 106.

Ustawa z 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej, Dz.U. z 1950 r. nr 14, poz. 130.

Ustawa z dn. 18 lipca 1950 r. o odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników służby zdrowia, Dz.U. z 1950 r. nr 36, poz. 332,

Ustawa z dn. 18 lipca 1950 r zmieniającą ustawę o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia, Dz.U. z 1950 r. nr 36, poz. 327.

Wytyczne organizacji i działalności komisji przydziału pracy dla absolwentów akademii medycznych oraz szkół średniego personelu służby zdrowia, Dz. Urz. MZ z 1954 r. nr 9, poz. 42, poz. 16.

Zarządzenie Ministra Zdrowia z dn. 7 czerwca 1950 r. w sprawie powołania przy akademiach medycznych oraz szkołach dla średniego personelu służby zdrowia komisji przydziału pracy dla absolwentów na rok 1950, Dz. Urz. MZ z 1950 r. nr 12, poz. 104.

Zarządzenie Przewodniczącego PKPG z dn. 4 maja 1951 r. w sprawie wykonania ustawy z 7 marca 1950 r. o planowym zatrudnieniu absolwentów średnich szkół zawodowych i szkół wyższych, M.P. z 1951 r. nr 44, poz. 577.

Czasopisma

Berger A., Skończyć z bezpodstawnym przewlekaniem studiów, „Służba Zdrowia” 1951, nr 48.

Dlaczego boimy się pracy w terenie, „Po Prostu” 1955, nr 16. Grzelak Z., Trzeba bić na alarm, „Po Prostu” 1955, nr 9.

Komisja Przydziału Pracy uwzględnia indywidulne potrzeby absolwentów, „Służba Zdrowia” 1952, nr 5.

Kraśnicki H., Nowe zasady planowego zatrudnienia absolwentów Akademii Medycznych, „Służba Zdrowia” 1950, nr 17.

Kryński Z., Przesiedleni lekarze mają głos, „Służba Zdrowia” 1949, nr 17.

Księski J., Rozwody, małżeństwo a przydziały pracy, „Życie Akademii” 1956, nr 11.

Majewska Z., Więcej troski o absolwentów AM w Komisjach Przydziałów Pracy, „Służba Zdrowia” 1953, nr 1.

Planowe kierowanie do pracy absolwentów akademii medycznych, „Służba Zdrowia” 1950, nr 27.

Pomianowski I., Śląsk własnymi oczami, „Służba Zdrowia” 1949, nr 16.

Przydział mieszkań dla absolwentów, „Służba Zdrowia” 1953, nr 46.

Starkiewicz W., Błędy w wychowaniu, „Po Prostu” 1955, nr 4.

Śląsk czeka na lekarzy, „Służba Zdrowia” 1949, nr 16.

Opracowania

Felchner A., Zdrowie i zdrowotność piotrkowian, Wrocław 2006.

Grata P., Od Drugiej Rzeczypospolitej do Polski Ludowej. Ewolucja systemu ochrony zdrowia w Polsce w latach 1944–1950, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2017.

Jastrzębowski Z., Kształtowanie się koncepcji społecznej służby zdrowia w Polsce do 1953 r., Łódź 1986.

Jeszcze w zielone gramy. Pół wieku z medycyną, Warszawa 2011.

Kaja J., Polityka zdrowotna PRL, Założenia i ich realizacja, Białystok 1980.

Lipińska M., Średnie szkolnictwo medyczne w Polsce w opinii prasy zawodowej w latach 1948–1961 na przykładzie szkolnictwa pielęgniarskiego, położniczego i farmaceutycznego, praca doktorska, promotor B. Urbanek, Warszawa 2014.

May K., Lekarz na gruzach, [w:] Jeszcze w zielone gramy. Pół wieku z medycyną, Warszawa 2011.

Paciorek M., Lekarz na prowincji w okresie PRL-u – problemy i troski środowiska lekarskiego lat 50. i 60. XX wieku, [w:] W. Korpalska, W. Ślusarczyk, G. Frischke (red.), Czystość i brud. Higiena za żelazną kurtyną (1945–1989/1991), Lublin 2022.

Paciorek M., O wychowaniu „nowego typu lekarza” w Polsce na przełomie lat 40. i 50. XX w., „Medycyna Nowożytna” 2014, nr 2.

Paciorek M., Studenci wydziałów lekarskich w Polsce w latach 1944/1945–1948/1949. Kształtowanie i rozwój środowiska, Warszawa 2016.

Paciorek M., Lęk przed prowincją- sytuacja absolwentów wydziałów medycznych wobec nakazów pracy w świetle sprawozdań ze zjazdów medyków lat 50. XX. wieku, [w:] W. Ślusarczyk, R. Kubiak, J. Nierebiński (red.), Lecznictwo na prowincji. Narracje – Źródła – Epidemie. Wybrane problemy, Lublin 2023.

Paciorek M., Kobiety w czepkach, Prestiż zawodu pielęgniarki w opinii prasy medycznej lat 50. XX w., [w:] M. Ciesielska, A. Marek, M. Paciorek (red.), Kobiety w medycynie. Stulecie odzyskania niepodległości 1918–2018, Warszawa 2019.

Płonka B., Stych M., Prawo do ochrony zdrowia a organizacja opieki medycznej w Polsce powojennej 1945–1952, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2023, t. XXII, z. 2.

Sadowska J., Zmiany systemowe w służbie zdrowia 1945–1955 na przykładzie Łodzi, Łódź 2002.

Symonides-Ławecka A., Nasz narkotyk-praca, [w:] Jeszcze w zielone gramy Pół wieku z medycyną, Warszawa 2011.

Więckowska E., Zwalczanie ostrych chorób zakaźnych w Polsce w latach 1944–1950, „Akta Universitatis Wratislaviensis. Historia” 2001, nr 148.

Information

Information: Modern medicine, 2024, Volume 30 (2024) Supplement II, pp. 347 - 366

Article type: Original article

Titles:

Polish: Nakaz pracy w służbie zdrowia – uciążliwa konieczność czy obywatelski obowiązek absolwentów szkół wyższych lat 50. XX w.
English:
Mandatory work in health care – a burdensome necessity or a civic diploma of graduation from the 1950s

Authors

https://orcid.org/0000-0002-3859-4743

Magdalena Paciorek
Institute for the History of Science, Polish Academy of Sciences
ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, Poland
https://orcid.org/0000-0002-3859-4743 Orcid
All publications →

Institute for the History of Science, Polish Academy of Sciences
ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, Poland

Published at: 26.09.2024

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Magdalena Paciorek (Author) - 100%

Information about author:

Paciorek Magdalena – dr hab. n. hum, prof. PAN, historyk medycyny; Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish