FAQ

Zapomniane formy – przypomniane treści. Wątki maladyczne w staroserbskich mikrotekstach

Publication date: 09.11.2022

Slavonic Culture, 2022, Vol. XVIII, pp. 129 - 146

https://doi.org/10.4467/25439561KSR.22.010.16362

Authors

Izabela Lis-Wielgosz
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0001-8612-1118 Orcid
All publications →

Titles

Zapomniane formy – przypomniane treści. Wątki maladyczne w staroserbskich mikrotekstach

Abstract

Artykuł eksponuje kwestię powtarzalności zjawisk naturalnych i zdarzeń dziejowych (wszelakich sytuacji maladycznych, takich jak choroby, zarazy, pomory, najazdy) oraz trwałości ich kulturowo-społecznych/ wspólnotowych postrzeżeń, naddanych sensów, faktycznych i imaginacyjnych formulacji. Gruntem rozważań są, nieco zapomniane w refleksji naukowej, średniowieczne mikroteksty południowosłowiańskie (staroserbskie mikroteksty), znane szerzej jako zapisy czy marginalia umieszczone na obrzeżach kart dawnych rękopisów i starodruków, które ze względu na swą strukturę uznawane są nie tylko za towarzyszące, ale też autonomiczne i wewnętrznie spójne teksty – tzw. małe formy literackie. Wyekscerpowanie takich, bardzo wielu literackich tekstów i zawartych w nich epidemicznych narracji, wątków maladycznych, których substancją jest bogaty repertuar kulturowych idei, obrazów i motywów, służyć może również scharakteryzowaniu i zrozumieniu postawy, emocji i predylekcji człowieka dawnego.

References

Download references

Bartmiński J., Pojęcie językowego obrazu świata i sposoby jego operacjonalizacji [The Concept of the Linguistic Image of the World and the Ways of Its Operationalization], [in:] Jaka antropologia literatury jest dzisiaj możliwa? [What Anthropology of Literature is Possible Today?], P. Czapliński, A. Legeżyńska, M. Telicki (Eds.), Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 2010, pp. 155-178.

Ćirković S., Mihaljčić R., Leksikon srpskog srednjeg veka [Lexicon of the Serbian Middle Ages], Beograd, Knowledge, 1999, 846 pp.

Ćorović V., Utjecaj i odnošaj starih grčkih i srpskih zapisa i natpisa [Influence and Relationship Between Ancient Greek and Serbian Records and Insriptions], Beograd, SKA, 1910, 60 pp.

Ćorović V., Uzajamne veze i uticaji kod starih slovenskih zapisa [Mutual Connections and Influences in Old Slavic Records], Beograd, SKA, 1938, 170 pp.

Delumeau J., Grzech i strach. Poczucie winy w kulturze Zachodu XIII-XVIII w. [Sin and Fear. The Emergence of a Western Guilt Culture: 13th-18th Centuries], trans. A. Szymanowski, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX, 1994, 795 pp.

Delumeau J., Strach w kulturze Zachodu: XIV-XVIII w. [Fear in Western Guilt Culture: 14th-18th Centuries], tłum. A. Szymanowski, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX, 1986, 435 pp.

Durand G., Wyobraźnia symboliczna [Symbolic imagination], trans. C. Rowiński, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, 168 pp.

Eliade M., Sacrum i profanum. O istocie religijności [Treatise on the History of Religions], trans. R. Reszke, Warszawa, Wydawnictwo KR, 1996, 206 pp.

Eliade M., Traktat o historii religii [Treatise on the History of Religions], trans. J. Wierusz-Kowalski, Łódź, Wydawnictwo Opus, 1993, 589 pp.

Gal’chenko M., Zapisi pistsov v drevnerusskh rukopisakh XIII-XV vv. [Records of Scribes in Ancient Russian Manuscripts of the 13 th-15th Centuries], Moscow, Centralnyj muzej drevnerusskoj kultury im. Andreja Rublewa, 2003, 89 pp.

Gilman E., Plague Writing in Early Modern England, Chicago, University of Chicago Press, 2009, 312 pp.

Głaz S., Czy istnieje związek lęku z religijnością [Does There Exist a Relationship Between Fear and Religiosity], [in:] Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze [The Anatomy of Fear. Fear and Its Face in the Contemporary Culture], B. Bodzioch-Bryła. L. Dorak-Wojakowska (Eds.), Kraków, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, 2017, pp. 43-52.

Goban-Klas T., Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu [Media and Mass Communication. Theories and Analyses of the Press, Radio, Television and the Internet], Kraków, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, 340 pp.

Hristova B., Karadzhova D., Uzunova E., Belezhki na balgarskite knizhovnitsi Х-ХVIII vek [Notes of the Bulgarian writers 10th-18th Century], vol. 1., vol. 2, Sofia, Narodna Biblioteka “Sv.Sv. Kiril i Metodij”, 2003, 2004, 248 pp., 387 pp.

Janion M., Kobieta i duch inności [A Woman and the Spirit of Otherness], Warszawa, Wydawnictwo Sic!, 2006, 352 pp.

Kisterev S., O “Svode” zapisei na drevneishikh russkikh manuskriptakh [About the “Code” of Records on the Oldest Russian Manuscripts], “Ocherki feodalnoi Rossii” 2001, vol. 5, pp. 204-212.

Kosowska E., Antropologia literatury. Teksty, konteksty, interpretacje [Literary Anthropology. Texts, Contexts, Interpretations], Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003, 177 pp.

Kracik J., Staropolskie postawy wobec zarazy [Old Polish Attitiudes Towards the Plague], Kraków, Petrus, 2012, 224 pp.

Le Goff J., Człowiek Średniowiecza [Medieval Man], trans. M. Radożycka-Paoletti, Warszawa, Świat Książki, 2000, 471 pp.

Marczewska M., Zaraza – językowe oswajanie strachu przed chorobą [The Plague – Linguistic Taming of the Fear of Illness], [in:] Człowiek wobec epidemii chorób zakaźnych od starożytności po czasy współczesne w świetle literatury i medycyny [The Man in the Face of the Epidemic of Infectious Diseases from Antiquity to Contemporary Times in the Light of Literature and Medicine], Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2011, pp. 259-274.

Mihaljčić R., Izvorna vrednost zapisa i natpisa [Original value of records and inscriptions], [in:] Idem, Izvorna vrednost stare srpske gradje. Sabrana dela [Original value of Old Serbian material. Collected Works], knj. V, Beograd, Knowledge, 2001, pp. 87-105.

Minois G., Ksiądz i lekarz. Od świętych uzdrowicieli do bioetyki [A Priest and a Doctor. From Holy Healers to Bioethics], trans. K. Kot-Simon, Warszawa, Aletheia, 2020, 425 pp.

Momirović P., Stari srpski zapisi i natpisi iz Vojvodine [Old Serbian Records and Inscriptions from Vojvodina], knj. I, II, III, Novi Sad, Matica Srpska, 1993, 1995, 1996, 436 pp., 314 pp., 394 pp.

Otto R., Świętość. Elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych [The Idea of the Holy. Irrational Elements in the Concept of Deity and Their Relation to Rational Elements], trans. B. Kupis, Warszawa, Książka i Wiedza, 1968, 250 pp.

Panić Surep M., Kad su živi zavideli mrtvima [When the living envied the dead], Beograd, Srpska Književna Zadruga, 1959, 276 pp.

Pavić M., Stari srpski zapisi i natpisi, Stara srpska književnost u 24 knjige [Old Serbian Records and Inscriptions, Old Serbian Literature in 24 books], knj. 19, Beograd, Prosveta – Srpska književna zadruga, 1986, 159 pp.

Penkala-Gawęcka D., Antropologiczne spojrzenie na chorobę jako zjawisko kulturowe [The Anthropological View on Disease as a Cultural Phenomenon], “Modern Medicine. Studies of the History of Medicine”, vol. 1, no. 2, Warszawa 1994, pp. 5-16.

Petković V., Starine, zapisi, natpisi, listine [Antiquities, records, inscriptions, documents], Beograd, Izdavačka knjižarnica Napredak, 1923, 423 pp.

Petrov I., Od inkunabułów do pierwszych gramatyk. Konteksty rozwoju bułgarskiego języka literackiego (koniec XV – początek XVII wieku) [From Incunabula to first Grammars. Contexts of Development of the Bulgarian Literary Language (Late fifteenth – Early seventeenth Century)], Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Lódzkiego, 2015, 268 pp.

Radojčić Dj.Sp, Antologija stare srpske književnosti (XI-XVIII) [Anthology of Old Serbian Literature], Beograd, Nolit, 1960, 373 pp.

Rudolf E., Od dżumy do Eboli. Sposób przedstawienia wybranych chorób zaraźliwych w przykładowych tekstach literatury popularnej [From the Plague to Ebola. Representation of Selected Infectious Diseases in Popular Literature], Wrocław, Pracownia Literatury i Kultury Popularnej oraz Nowych Mediów, 2019, 224 pp.

Stojanović Lj., Stari srpski zapisi i natpisi [Old Serbian Records and Inscriptions], Zbornik za istoriju, jezik i književnost srpskog naroda, knj. I, Beograd, Državna Štamparija Kraljevine Srbije, 1902, 480 pp.

Stojanović Lj., Stari srpski zapisi i natpisi [Old Serbian Records and Inscriptions], Zbornik za istoriju, jezik i književnost srpskog naroda, knj. II, Beograd, Državna Štamparija Kraljevine Srbije, 1903, 482 pp.

Stojanović Lj., Stari srpski zapisi i natpisi [Old Serbian Records and Inscriptions], Zbornik za istoriju, jezik i književnost srpskog naroda, knj. III, Beograd, Državna Štamparija Kraljevine Srbije, 1905, 487 pp.

Stojanović Lj., Stari srpski zapisi i natpisi [Old Serbian Records and Inscriptions], Zbornik za istoriju, jezik i književnost srpskog naroda, knj. IV, Sremski Karlovci, Srpska Manastorska Štamparija, 1923, 227 pp.

Stojanović Lj., Stari srpski zapisi i natpisi [Old Serbian Records and Inscriptions], Zbornik za istoriju, jezik i književnost srpskog naroda, knj. V, Sremski Karlovci, Srpska Manastirska Štamparija, 1925, 334 pp.

Stojanović Lj., Stari srpski zapisi i natpisi [Old Serbian Records and Inscriptions], Zbornik za istoriju, jezik i književnost srpskog naroda, knj. VI, Sremski Karlovci, Srpska Manastirska Štamparija, 1926, 347 pp.

Stoliarova L., Drewnerusskie nadpisi XI-XIV vekov na pergamennykh kodeksakh [Old Russian Inscriptions of the 11th-14th Centuries on Parchment Codices], Moscow, Nauka, 1998, 414 pp.

Stoliarova L., Iz istorii knizhnoi kul’tury russkogo srednevekovogo goroda XI-XVII vv. [From the History of Literary Culture of a Russian Medieval City of the 11th-17th Centuries], Moscow, RGGU, 1999, 174 pp.

Stolarowa L., Svod zapisei pistsov, khudozhnikov i perepletchikov drevnerusskikh pergamennykh kodeksov XI-XIV vekov [A Collection of Records of Scribes, Artists and Bookbinders of Ancient Russian Parchment Codices of the 11th-14th Centuries], Moscow, Nauka, 2000, 543 pp.

Sznajderman M., Zaraza. Mitologia dżumy, cholery i AIDS [The Plague. The Mythology of the Plague, Cholera and AIDS], Warszawa, Semper 1994, 136 ss.

Szubert M., Dyskurs maladyczny – perspektywy badawcze maladycznego [A Maladic Discourse – Research Perspectives], [in:] Fragmenty dyskursu [Fragments of the Maladic Discourse], M. Ganczar, I. Gielata, M. Ładoń (Eds.), Gdańsk, Fundacja Terytoria Książki, 2019, pp. 17-35.

Trifunović Dj., Azbučnik srpskih srednjovekovnih književnih pojmova [Alphabetical Lexicon of Serbian Medieval Literary Terms], Beograd, Nolit, 1990, 388 ss.

Trifunović Dj., Iz tmine pojanje: stari srpski pesnički zapisi [Singing out of the Darkness: old Serbian poetic records], Beograd, Nolit, 1962, 220 pp.

Wald P., Contagious. Cultures, Carriers and the Outbreak Narrative, London, Duke University Press, 2008, 392 pp.

Wendland M., Filozoficzne i metodologiczne podstawy historii komunikacji [Philosophical and Methodological Foundations of the History of Communication], Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, 2014, 405 pp.

Wrzesiński Sz., Epidemie na ziemiach polskich oraz ich skutki społeczne, polityczne i religijne [Epidemics in Poland and Their Social, Political and Religious Consequences], Warszawa, Agencja Wydawnicza CB, 2020, 238 pp.

Information

Information: Slavonic Culture, 2022, Vol. XVIII, pp. 129 - 146

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Zapomniane formy – przypomniane treści. Wątki maladyczne w staroserbskich mikrotekstach

English:

Forgotten Forms – Reminded Contents. Malady Threads in Old Serbian Micro-texts

Authors

https://orcid.org/0000-0001-8612-1118

Izabela Lis-Wielgosz
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0001-8612-1118 Orcid
All publications →

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Published at: 09.11.2022

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Izabela Lis-Wielgosz (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish