FAQ

Systematyka źródeł prawa bartnego przedrozbiorowej Rzeczpospolitej

Publication date: 16.02.2018

Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 10 (2017), Volume 10, Issue 3, pp. 419 - 466

https://doi.org/10.4467/20844131KS.17.014.7558

Authors

Kacper Górski
Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland
https://orcid.org/0000-0002-2400-073X Orcid
All publications →

Titles

Systematyka źródeł prawa bartnego przedrozbiorowej Rzeczpospolitej

Abstract

The laws and regulations concerning honey hunters in Poland prior to 1795 were of two kinds, customary and statutory. They regulated the relations between honey hunters and their superiors as well as between honey hunters themselves. Those legal norms not only provided protection to the honey hunters’ rights and possessions, but also regulated various aspects of their professional activities. This article attempts to compile and to produce a comprehensive survey of the sources (fontes iuris oriundi) of the Polish honey hunting law. For that purpose it a distinction needs to be made between honey hunting law sensu largo and sensu stricto. The former category encompasses all of the laws concerning honey hunters, whereas the latter refers to regulatory laws of honey hunters’ communities. The earliest legal rules concerning honey harvesting are of medieval origin. For instance, customary norms concerning bee theft and the ownership of bee swarms can be found in Księga Elbląska (The Book of Elbląg, the oldest extant code of Polish customary law, dating back to 13th–14th century) and in the 14th-century Statutes of Casimir the Great (which, among others, sets down a penalty for destroying trees with beehives). The presence of such provisions indicates the prevalence of honey harvesting in medieval Poland. Indeed, the more important role honey hunting played in the economy of a region, the more numerous and more detailed were the regulations connected with that activity (e.g. Masovia and the Grand Duchy of Lithuania). Honey hunting law sensu largo was made by monarchs, the Sejm, local assemblies (sejmiks) as well as by individual landlords. As the economic importance of honey harvesting declined in the early modern age, it was rarely the object of general legislation. The occupation, it seems, needed no further regulation beyond local laws (sensu stricto), i.e. honey hunting laws of local communities in royal, ecclesiastical or noblemen’s domains. These communities observed their old customary laws (some of which was written down in the course of time) as well as the rules laid down by their landlords or, occasionally, by the community itself. The honey hunting law was part of domanial law, and distinct from rural law. This distinction is reflected in the separate status of the honey hunters who were not members of the village community (gromada), even though they were, like other villeins (peasants), the bondsmen of the lord of the manor. The honey hunting law was a foundation of their self-governance.

References

Download references
Źródła

Archiwum Komisji Prawniczej, t. 2, Kraków 1921.

Archiwum Komisji Prawniczej, t. 3, Kraków 1895.

Borkiewicz-Celińska A., Kamieńczykowska księga sądów bartnych 1501–1517 (fragmenty), KHKM 1974, r. 22, z. 2, s. 255–282.

Chleboradzki A. (wł. Wiktor Czajewski), Na kurpiowskim szlaku. Powieść historyczna z XVII w., t. 2, Warszawa 1900, s. 114–115 (= „Gazeta Polska”, t. 13, ogólnego zbioru t. 78).

Correctura statutorum consuetudinum Regni Poloniae, SPPP 3, wyd. M. Bobrzyński, Kraków 1874.

Cudzoziemcy o Polsce. Relacje i opinie, oprac. J. Gintel, t. 1: Wiek X–XVII, Kraków 1971.

Dwa dokumenty dotyczące bartnictwa w starostwach tucholskiem i świeckiem, wyd. A. Mańkowski, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 1917, t. 4, nr 1, s. 47–48.

Dyaryusze sejmów koronnych 1548, 1553, 1570 r., wyd. J. Szujski, SRP 1, Cracoviae 1872.

Elementa ad fontium editiones, vol. XXXIX, ed. C. Lanckorońska, Romae 1976.

Gratiani A.M., Pamiętnik Commendoniego [w:] Cudzoziemcy o Polsce. Relacje i opinie, oprac. J. Gintel, t. 1: Wiek X–XVII, Kraków 1971.

Hedemann O., Ustawa leśna 1567 r., „Echa Leśne” 1936, nr 4, s. 3–4.

Iura Masoviae Terrestria, t. 1–3, oprac. J. Sawicki, Warszawa 1972–1974.

Polskie statuty ziemskie w redakcji najstarszych druków (Syntagmata), oprac. L. Łysiak, S. Roman, Wrocław–Kraków 1958.

Górski K., Mało znany pomnik prawa bartnego pomorskiego, „Rocznik Gdański” 1933/1934, t. 7/8, s. 332–347.

Jaroszewicz J., Obraz Litwy pod względem jej cywilizacyi od czasów najdawniejszych do końca wieku XVIII, Wilno 1844.

Jaskier M., Juris municipalis Maydeburgensis liber vulgo Weichbild nuncupatus, Samosci 1602.

Jaskier M., Juris provincialis quod Speculum Saxonum vulgo nuncupatur, libri tres, Samosci 1602.

Kobierzycki S., Historia Władysława, królewicza polskiego i szwedzkiego, wyd. J. Byliński, W. Kaczorowski, tłum. M. Krajewski, Wrocław 2005.

Labuda G., Nieznany pomnik polskiego prawa bartnego na Pomorzu, „Rocznik Gdański” 1955, t. 14, s. 342–374.

Materyały do dziejów robocizny w Polsce w XVI wieku, wyd. S. Kutrzeba, AKP, t. 9, Kraków 1913.

Najdawniejszy układ systematyczny prawa polskiego z końca XV w., wyd. B. Ulanowski, AKP, t. 5, Kraków 1897.

Najstarszy Zwód Prawa Polskiego, wyd. i oprac. J. Matuszewski, J. Matuszewski, Łódź 1995.

Ordynacje i ustawy wiejskie z archiwów metropolitalnego i kapitulnego w Krakowie. 1451–1689, oprac. S. Kuraś, Kraków 1960.

Ординація Королевскихъ Пущъ въ лѣничествахъ бьіваго Великаго Княжества Литовскаго [Ordinacija Korolewskich Puszcz w lesniczestwach bywszago Wielikago Knjażestwa Litowskago], Я.Ф. Головацкій [wyd. J.F. Golowackij], Вилна [Wilna] 1871.

Первый Литовский Статут (1529 г.) [Pervyj litovskij statut (1529 g.)], С. Лазутка, И. Вали­коните, З. Гудавичюс [wyd. S. Lazutka, I. Valikonitė, E. Gudavičus], Вильнюс [Vilnius] 2004.

Pirmasis Lietuvos Statutas. Tekstai senąja baltarusių, lotynų ir senąja lenkų kalbomis, wyd. S. Lazutka, I. Valikonytė, E. Gudavičius, vol. II, cz. 1, Vilnius 1991.

Polskie ustawy wiejskie XV–XVIII w., wyd. S. Kutrzeba, A. Mańkowski, AKP, t. 11, Kraków 1938.

Prawo bartne bartnikom należące, wyd. K.W. Wójcicki, „Biblioteka starożytna pisarzy polskich”, t. 4, Warszawa 1844.

Rafacz J., Biecka ordynacja bartna z r. 1538, „Themis Polska” 1933, seria III, t. 8, s. 27–34.

Ruski przekład polskich statutów ziemskich z rękopisu moskiewskiego, wyd. i oprac. S. Roman, A. Vetulani, Wrocław–Kraków 1959.

Rymaszewski Z., Nieznany spis prawa chełmińskiego z przełomu XIV–XV w., Łódź 1993.

Stanisława Skrodzkiego porządek prawa bartnego, oprac. A.A. Kryński, SRP 9, AKH, t. 3.

Statut litewski drugiej redakcyi (1566), AKP, t. 7, Kraków 1900.

Statut Wielkiego Xięstwa Litewskiego, Wilno 1744, http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=3633&from=publication (dostęp: 23.05.2016).

Statuty Kazimierza Wielkiego, oprac. O. Balzer, wyd. Z. Kaczmarczyk, M. Sczaniecki, S. Weymann, Poznań 1947.

Statuty Kazimierza Wielkiego, cz. 2, Statuty Wielkopolskie, oprac. i wyd. L. Łysiak, Warszawa–Poznań 1982.

Szczerbic P., Ius municipale, to jest prawo miejskie majdeburskie, nowo z łacińskiego i z niemieckiego na polski język z pilnością i wiernie przełożone, wyd. G.M. Kowalski, Kraków 2011.

Volumina Constitutionum, t. I, vol. 2: 1527–1549, oprac. W. Uruszczak, S. Grodziski, I. Dwornic­ka, Warszawa 2000.

Volumina Constitutionum, t. II, vol. 1: 1550–1585, oprac. S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warszawa 2005.

Volumina Legum, t. I, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1859.

Zbior praw litewskich od roku 1389 do roku 1529 tudzież rozprawy sejmowe o tychże prawach od roku 1544 do roku 1563, wyd. A.T. Działyński, Poznań 1841.

Opracowania

Augustyniak U., Dwór i klientela Krzysztofa Radziwiłła (1585–1640). Mechanizmy patronatu, Warszawa 2001.

Balzer O., Narzaz w systemie danin książęcych pierwotnej Polski, „Studya nad historyą prawa polskiego”, t. 11, Lwów 1928.

Balzer O., Statut ormiański w zatwierdzeniu Zygmunta I. z r. 1519, „Studya nad historyą prawa polskiego”, t. 4, z. 2, Lwów 1909.

Baranowski B., Wyrok sądu owczarskiego z zachodniej Wielkopolski z końca XVIII w., „Lud” 1954, cz. 1, s. 538–545.

Baranowski I., Recenzja pracy A. Brauna Z dziejów bartnictwa w Polsce. W sprawie art. 3-go ustaw bartnych mazowieckich z r. 1401, Warszawa 1911, KH 1911, s. 561–563.

Barański S., Dzieje bartnictwa w Puszczy Świętokrzyskiej w zarysie, Kielce 1979.

Bardach J., Historia państwa i prawa Polski, t. I: Do połowy XV wieku, wyd. 4, Warszawa 1973.

Białobrzeski M., Przepisy prawnokarne w dwóch zapomnianych zwodach prawa bartnego z 1559 i 1616 r. [w:] Culpa et poena. Z dziejów prawa karnego, red. M. Mikuła, Kraków 2009, s. 137–147.

Białuński G., O bartnictwie w Prusach Krzyżackich i Książęcych na obszarze Wielkiej Puszczy w XIV–XVI w. [w:] Las w kulturze polskiej, t. 5, red. W. Łysiak, Poznań 2007, s. 391–403.

Bocheński A., Beitrag zur Geschichte der gutsherrlich-bäuerlichen Verhältnisse in Polen auf Grund archivalischer Quellen der Herrschaft Kock, Krakau 1895.

Borkowska-Bagieńska E., Cechowe prawo gospodarcze w miastach Wielkopolski w XVII wieku, Poznań 1977.

Bossy W., Zwyczaj i prawo zwyczajowe jako „źródła prawa”, Acta Universitatis Wratislaviensis, Prawo, 150, Wrocław 1988, s. 3–20.

Braun A., Z dziejów bartnictwa w Polsce. W sprawie art. 3-go ustaw bartnych mazowieckich z r. 1401, Warszawa 1911.

Broda J., Gospodarka leśna w dobrach żywieckich do końca XVIII w., Warszawa 1956.

Brückner A., Barć, bartnik, prawo bartne [w:]  Encyklopedia staropolska, oprac. A. Brückner, t. 1: A–M, Warszawa 1937, s. 73–75.

Buczek K., Książęca ludność służebna w Polsce wczesnofeudalnej, Wrocław–Kraków 1958.

Buczek K., O narzazie [w:] idemStudia z dziejów ustroju społeczno-gospodarczego Polski piastowskiej, t. 2, przyg. W. Bukowski, Kraków 2006, s. 171–211.

Chętnik A., Puszcza kurpiowska, Ostrołęka 2004 (reprint wydania z 1913 r.).

Chłapowski K., Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 (Materiały źródłowe), Warszawa 2017

Chłapowski K., Starostowie w Wielkopolsce, na Kujawach i Mazowszu 1565–1696 (materiały źródłowe), Warszawa 2007.

Choińska-Mika J., Mazowiecki parlamentaryzm XVI–XVIII wieku [w:] Dzieje Mazowsza. Lata 1527–1794, t. 2, red. J. Tyszkiewicz, Pułtusk 2015.

Chronologia polska, red. B. Włodarski, Warszawa 1957.

Ćwiek Z., Z dziejów wsi koronnej XVII wieku, Warszawa 1966.

Dąbkowski P., Bartnictwo w dawnej Polsce. Szkice gospodarczo-prawne, Lwów 1923.

Dąbkowski P., Prawo prywatne polskie, t. 1–2, Lwów 1910–1911.

Dembińska M., Kilka uwag o roli bartnictwa w gospodarce wiejskiej polskiego średniowiecza, KHKM 1958, R. 6, s. 343–358.

Dobrowolska M., Osadnictwo puszczy sandomierskiej między Wisłą i Sanem, Kraków 1931.

Dunin K., Dawne mazowieckie prawo, Warszawa 1880.

Estreicher S., Bibliografia polska, cz. III, t. 12 (ogólnego zbioru t. 23), Kraków 1910.

Ferenc-Szydełko E., Bartnicze prawo karne, „Pszczelarstwo” 1984, nr 3, s. 18–20.

Ferenc-Szydełko E., Organizacja i funkcjonowanie bartnictwa w dobrach monarszych w Polsce, Poznań 1995.

Ferenc-Szydełko E., Podział terytorialny obszarów bartnych domeny w dawnej Polsce, ZN USz, Roczniki Prawnicze 1994, nr 5.

Ferenc-Szydełko E., Regale bartne i wolność bartna w dawnej Polsce, ZN USz, Roczniki Prawnicze 1993, nr 4.

Gawlas S., O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społeczno-ustrojowej odrębności Polski, wyd. 2, Warszawa 2000.

Gąsiorowski A., Początki sądów grodzkich w średniowiecznej Polsce, CPH 1974, z. 2, s. 57–79.

Gąsiorowski A., Powiat w Wielkopolsce XIV–XVI wieku: z zagadnień zarządu terytorialnego i podziałów Polski późnośredniowiecznej, Poznań 1965.

Gloger Z., Bartne prawo [w:] idem, Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. 1, Warszawa 1958, s. 117–120.

Godek S., „Nierównie skrupulatniejsze i szczegółów sięgające są prawa litewskie względem polowania. Duch jednakże tego prawodawstwa różny był w różnych czasach”, czyli o niebezpieczeństwach łowów w cudzej puszczy, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego. Z Dziejów Prawa 2014.

Górski K., Prawo bartne w Polsce w XVI–XVIII wieku jako prawo zawodowe, „Studenckie Zeszyty Historyczne” 2016, z. 22, s. 107–129.

Grajewski H., Prawo zwyczajowe w Leges seu statuta ac privilegia Regni Poloniae omniaJakuba Przyłuskiego, ZN UŁ 1967, t. 52, s. 113–153.

Gryguć A., Użytkowanie puszcz królewskich w Wielkim Księstwie Litewskim i na Podlasiu w XVI wieku przez ludność wiejską w świetle „Ustawy na wołoki” oraz „Ustawy leśnej” z 1567 roku [w:] Społeczeństwo i polityka do XVII wieku. Księga pamiątkowa ku czci Profesora doktora Wacława Odyńca w 70-lecie urodzin, red. J. Śliwiński, Olsztyn 1994, s. 119–122.

Handelsman M., Prawo karne w Statutach Kazimierza Wielkiego, Warszawa 1909.

Hedemann O., Dawne puszcze i wody, Wilno 1934.

Hedemann O., Dzieje Puszczy Białowieskiej w Polsce przedrozbiorowej (w okresie do 1798 roku), Warszawa 1939.

Heymanowski K., Gospodarka leśna na Mazowszu w okresie feudalizmu (dobra królewskie), Kraków 1970 (= „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Rolniczej w Krakowie”, nr 63, z. 19).

Heymanowski K., Lasy i leśnictwo w Polsce przedrozbiorowej w świetle współczesnego piśmiennictwa, kartografii i prawodawstwa, „Studia i materiały z dziejów nauki polskiej” seria B. Historia nauk biologicznych i medycznych, z. 30, 1980, s. 3–46.

Heymanowski K., Podstawy organizacyjno-prawne bartnictwa na Mazowszu, „Sylwan” 1969, nr 11, s. 9–30.

Heymanowski K., Z badań nad gospodarką bartną na Mazowszu (XV–XVIII w.), „Sylwan” 1970, nr 4, s. 29–53.

Hube R., Prawo polskie w czternastym wieku. Ustawodawstwo Kazimierza Wielkiego, Warszawa 1881.

Hube R. Prawo polskie w wieku trzynastym, Warszawa 1874.

Izdebski H., Elementy teorii i filozofii prawa, Warszawa 2011.

Jakóbczyk W., Uwarstwienie ludności wiejskiej w królewszczyznach zachodnich województw Korony w drugiej połowie XVI w., RDSG 1936, t. 5, s. 45–68.

Jabłonowski A., Podlasie. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Źródła dziejowe, t. 17, cz. 3, Warszawa 1910.

Jurkiewicz J., Powinności włościan w dobrach prywatnych w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI–XVIII wieku, Poznań 1991.

Kaczmarczyk Z., Demokracja szlachecka [w:] Historia państwa i prawa Polski, red. J. Bardach, t. 2: Od połowy XV wieku do r. 1795, wyd. 4, Warszawa 1971.

Kaletka A.H., Zapiski do dziejów sądownictwa owczarskiego, „Lud” 1954, cz. 1, s. 552–554.

Karabowicz A., Custom and Statute: A Brief History of Their Coexistence in Poland, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2014, t. 7, z. 1, s. 111–131.

Karbownik H., Ciężary stanu duchownego w Polsce na rzecz państwa od roku 1381 do połowy XVII wieku, Lublin 1980.

Kargul M., Bartnictwo na ziemi bytowskiej w okresie nowożytnym, „In Gremium. Studia nad historią, kulturą i polityką” 2011, t. 5, s. 57–72.

Kargul M., „Abyście w puszczach naszych szkód żadnych nie czynili...” Gospodarka leśna w województwie pomorskim w latach 1565–1772, Gdańsk 2012.

Karłowicz L., Kiedy powstało prawo bartnicze Krzysztofa Niszczyckiego, „Pszczelarstwo” 1986, nr 6, s. 21–22.

Kibort J., Żmudzkie prawo bartnicze, „Wisła” 1893, t. 7, s. 297–298.

Kmoch M.W., Księga sądu bartnego zachodniej Kurpiowszczyzny z lat 1710–1760. Możliwości badawcze, „Teka Historyka” 2016, z. 52.

Kolankowski Z., Sąd owczarski ma Mazowszu płockim w końcu XVIII wieku, „Lud” 1954, cz. 1, s. 546–551.

Kotarski H., Niszczycki Krzysztof h. Prawdzic (ok. 1540–1617), PSB, t. 23, s. 135–136.

Kowalski G.M., Zwyczaj i prawo zwyczajowe w doktrynie prawa i praktyce sądów miejskich karnych w Polsce (XVI–XVIII w.), Kraków 2013.

Krzywicki L., Kurpie, Ostrołęka 2007 (reedycja prac L. Krzywickiego publikowanych w „Bibliotece Warszawskiej” w 1892 r.).

Kuczyńska U., Bartnictwo Kurpiowskiej Puszczy Zielonej, Łomża 2004.

Kutrzeba S., Historja źródeł dawnego prawa polskiego, t. 1–2, Lwów 1925–1926.

Kutrzeba S., Wstęp do nauki o prawie i państwie, Kraków 1946.

Kutrzebianka A., Vesnica – danina miodowa, RDSG 1938, t. 7, s. 73–105.

Kwapiszewski J., Z dziejów bartnictwa na Mazowszu w w. XV [w:] Księga pamiątkowa ku uczczeniu dwudziestopięcioletniej działalności naukowej Prof. Marcelego Handelsmana, Warszawa 1929, s. 167–177.

Lelewel J., Pszczoły i bartnictwo w Polszcze [w:] idemPolska, dzieje i rzeczy Jej, t. 4, Poznań 1856.

Łaszewski R., Wiejskie prawo karne w Polsce XVII i XVIII wieku, Toruń 1988.

Łosowski J., Dokumentacja w życiu chłopów w okresie staropolskim. Studium z dziejów kultury, Lublin 2013.

Łowmiański H., Wchody miast litewskich [w:] Dwa doktoraty z Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, Poznań 2005, s. 19–147.

Łysiak L., Prawo i zwyczaj w praktyce małopolskich sądów wiejskich XV–XVIII wieku, CPH 1982, z. 2, s. 1–15.

Malinowska I., Mikołaj Zalaszowski. Polski prawnik XVII stulecia na tle ówczesnej nauki prawa, Kraków 1960.

Markowski A., O barciach i bartnikach w Zagajnicy Ostrołęckiej, Ostrołęka 1982.

Matuszewski J., Immunitet ekonomiczny w dobrach kościoła w Polsce do roku 1381, Poznań 1936.

Mazurkiewicz J., Zabytek prawa bartnego w Wierzchowiskach z ostatnich lat Rzeczypospolitej szlacheckiej, CPH 1958, z. 2, s. 291–302.

Mikuła M., Prawodawstwo króla i sejmu dla małopolskich miast królewskich (1386–1572), Kraków 2014.

Mikuła M., Typologia aktów prawnych dla miast w dobie jagiellońskiej – przydatność funkcjonalnego podziału aktów prawnych do badań nad kierunkami polityki królewskiej, SDPPP 2013, t. 16, s. 41–57.

Modzelewski K., Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej, Wrocław 1987.

Modzelewski K., Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego (X–XIII wiek), wyd. 2, Poznań 2000.

Muszyńska J., Gospodarka dworska w dobrach biskupów krakowskich w połowie XVII wieku, Kielce 2012.

Ochmański J., Dawna Litwa. Studia historyczne, Olsztyn 1986.

Olszewski W., Ewa Ferenc-Szydełko,„Organizacja i funkcjonowanie bartnictwa w dobrach monarszych w Polsce” (The Organisation and Functioning of Beekeeping in Royal Estates in Poland), Poznańskie Towarzystwo Nauk, Wydział Historii Nauk Społecznych, Prace Komisji Historycznej, vol. 49, Wydawnictwo PTPN, Poznań 1995, 151 pp., 26 ill.), „Quaestiones Medii Aevi Novae” 1997, vol. 2.

Piaścik F., Osadnictwo w Puszczy Kurpiowskiej, Warszawa 1939.

Pielas J., Podziały majątkowe szlachty koronnej w XVII wieku, Kielce 2013.

Pielas J., Nowak M., Las jako dziedzictwo szlacheckie od XVI do połowy XIX w. [w:] Las w kulturze polskiej, t. 5, red. W. Łysiak, Poznań 2007, s. 71–81.

Pieradzka K., Uwagi o bartnictwie na Łużycach, „Pamiętnik Słowiański” 1949, t. 1, s. 83–100.

Pietkiewicz K., Wielkie Księstwo Litewskie pod rządami Aleksandra Jagiellończyka. Studia nad dziejami państwa i społeczeństwa na przełomie XV i XVI wieku, Poznań 1995.

Płaza S., Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, cz. 1, wyd. 2, Kraków 2002.

Płaza S., Źródła drukowane do dziejówwsi w dawnej Polsce. Studium bibliograficzno-źródłowe, Warszawa–Kraków 1974.

Podgórska M., Postępowanie w sprawie granic między dobrami królewskimi a dobrami szlachec­kimi w świetle prawa stanowionego do 1523 roku, SDPPP 2007, t. 10, s. 33–41.

Potkański K., Bartnictwo i organizacja bartnicza (Kurpiowie), „Sprawozdania z posiedzeń Akademii Umiejętności w Krakowie”, Rok 1895, II: Wydział Historyczno-Filozoficzny, Kraków 1896, s. 9–11.

Potkański K., Studja osadnicze [w:] idemPisma pośmiertne, oprac. F. Bujak, Poznań 2004, s. 75–262.

Półćwiartek J., Położenie ludności wiejskiej starostwa leżajskiego w XVI–XVIII wieku, Warszawa–Kraków 1972.

Rafacz J., Regale bartne na Mazowszu w późniejszym średniowieczu, „Studja nad historją prawa polskiego” t. 18, z. 1, Lwów 1938.

Rafacz J., Ustrój wsi samorządnej małopolskiej w XVIII w., Lublin 1922.

Rawita-Gawroński F., Prawo bartne XVI wieku, Lwów 1895.

Roman S., Geneza statutów Kazimierza Wielkiego, Kraków 1961.

Rundstein J., Cztery księgi bartne nowogrodzkie z XVII-go i XVIII-go wieku, „Pszczelnictwo Polskie” 1927, nr 9, 10, 11, 12, s. 263–269, 293–299, 324–331, 356–361; 1928, nr 1, s. 4–7.

Rundstein J., Koszty sądowe i kary w prawie bartnem na Mazowszu w XVI i XVII wieku, „Bartnik Postępowy” 1928, nr 12, s. 395–396.

Rundstein J., Ogólny przebieg procesu bartnego według kodyfikacji Niszczyckiego (1559) i Skrodzkiego (1616), „Bartnik Postępowy” 1928, nr 10, s. 330–331.

Rundstein J., Postępek sądowy w sądach bartnych, „Pszczelnictwo Polskie” 1928, nr 9, s. 265–266.

Rundstein J., Pozew w kodyfikacjach prawa bartnego XVI i XVII wieku na Mazowszu, „Bartnik Postępowy” 1928, nr 9, s. 292–293.

Rundstein J., Strony w procesie bartnym, „Pszczelnictwo Polskie” 1927, nr 7, s. 208–209.

Rundstein J., Z dziejów bartnictwa XVI wieku, „Pszczelnictwo Polskie” 1927, nr 8, s. 236–238.

Rundstein J., Źródła prawa bartnego, „Pszczelnictwo Polskie” 1928, nr 8, s. 233–236.

Russocki S., Pacuski K., Ustrój polityczny i prawo [w:] Dzieje Mazowsza, t. 1, red. H. Samsonowicz, Pułtusk 2006.

Rutkowski J., Statystyka zawodowa ludności wiejskiej w Polsce w drugiej połowie XVI w., Kraków 1918.

Rzonca S., Uruszczak W., Najdawniejszy zbiór systematyczny prawa polskiego z końca XV w., CPH 1969, z. 1, s. 159–173.

Salmonowicz S., Grodziski S., Uwagi o królewskim ustawodawstwie. I: W Polsce XVI wieku;II: W epoce elekcyjnej [w:] Parlamentaryzm i prawodawstwo przez wieki. Prace dedykowane Prof. Stanisławowi Płazie w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. J. Malec, W. Uruszczak, Kraków 1999, s. 149–160.

Senkowski J., Skarbowość Mazowsza od końca XIV wieku do 1526 roku, Warszawa 1965.

Sidorowska A.B., Klucz szczebrzeski Ordynacji Zamojskiej w XVII i XVIII wieku, Lublin 2009.

Siudowska-Myzykowa T., Materiały do bartnictwa w północno-wschodniej Europie ze szczególnym uwzględnieniem obszaru Polski, Wrocław 1960.

Smolka S., Mieszko Stary i jego wiek, wyd. 2, oprac. J. Dobosz, Poznań 2011.

Słownik polszczyzny XVI wieku, red. nacz. M.R. Mayenowa, t. 12: L–Ł, red. tomu H. Górska, L. Woronczakowa, Wrocław 1979.

Sucheni-Grabowska A., Monarchia dwu ostatnich Jagiellonów a ruch egzekucyjny. Cz. 1: Geneza egzekucji dóbr, Wrocław 1974.

Sucheni-Grabowska A., Zygmunt August. Król polski i wielki książę litewski 1520–1562, Kraków 2010.

Ślaski K., Osadnictwo w puszczach województwa pomorskiego w XV–XVIII wieku, KHKM 1963, R. 11, z. 2, s. 235–247.

Śliwiński J., Grodzieńszczyzna i Podlasie w XV–XVI wieku w Wielkim Księstwie Litewskim (wielkoksiążęce puszcze i włości, eksploatacja, pożary), Olsztyn 2010.

Śliwiński J., Tło nasilenia sporów o majętności na Litwie [w:] A. Kołodziejczyk, K. Łożyński, J. Śliwiński, Zarys konfliktów o dobra na Podlasiu i Grodzieńszczyźnie za Zygmunta I Starego. Wybór źródeł z „Metryki Litewskiej” z I połowy XVI wieku, Olsztyn 2001, s. 13–20.

Taradejna M., „Ustawa leśniczem” króla Zygmunta Augusta, uchwalona w 1568 roku w Knyszynie [w:] Las w kulturze polskiej, t. 1, red. W. Łysiak, Poznań 2000, s. 61–64.

Tarnawski A., Działalność gospodarcza Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana w. kor. (1572–1605), Lwów 1935.

Tymieniecki K., A. Żabko-Potopowicz, „Dzieje bartnictwa w Polsce w świetle dotychczasowych badań”„Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, t. XV, Poznań 1955, s. 756 (recenzja), „Roczniki Historyczne”, 1953–1954 (wyd. 1956), s. 342–345.

Tymieniecki K., Sądownictwo w sprawach kmiecych a ustalanie się stanów na Mazowszu pod koniec wieków średnich, Poznań 1922.

Uruszczak W., Historia państwa i prawa polskiego, t. 1: (966–1795), wyd. 3, Warszawa 2015.

Uruszczak W., Konstytucja Nihil Noviz 1505 r. i jej znaczenie [w:] W pięćsetlecie Konstytucji Nihil Novi. Z dziejów stanowienia prawa w Polsce, red. A. Ajnenkiel, Warszawa 2006, s. 11–26.

Uruszczak W., Korektura praw z 1532 roku. Studium historycznoprawne, t. 1–2, Warszawa 1990–1991.

Uruszczak W., Nowelizacje statutów Kazimierza Wielkiego w statucie warckim z 1423 roku. Z badań nad ustawodawstwem w dawnej Polsce, SDPPP 2006, t. 9, cz. 1, s. 93–108.

Uruszczak W., Próba kodyfikacji prawa polskiego w pierwszej połowie XVI wieku. Korektura praw z 1532 r., Warszawa 1979.

Uruszczak W., Rękopisy Statutu krakowsko-warckiego z 1421/1423 roku [w:] Nil nisi veritas. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu, red. M. Głuszak, D. Wiśniewska-Jóźwiak, Łódź 2016, s. 99–114.

Uruszczak W., Sejm walny koronny w latach 1506–1540, Warszawa 1980.

Uruszczak W., Sejm walny wszystkich państw naszychSejm w Radomiu z 1505 roku i konstytucja Nihil Novi, CPH 2005, z. 1, s. 11–25.

Uruszczak W., Species privilegium sunt due, unum generale, aliud speciale.Przywileje w dawnej Polsce, SDPPP 2008, t. 11, s. 19–38.

Uruszczak W., Statuty Kazimierza Wielkiego jako źródło prawa polskiego, SDPPP 1999, t. 3, s. 97–115.

Uruszczak W., Z badań nad systematyką średniowiecznych pomników prawa polskiego, ZN UJ 1982, Prace Prawnicze, z. 97, s. 9–36.

Uruszczak W., Zwyczaj a ustawa w staropolskiej myśli prawniczej [w:] Z historii państwa, prawa, miast i Polonii. Prace ofiarowane Profesorowi Władysławowi Ćwikowi w czterdziestolecia Jego pracy twórczej, red. J. Ciągwa, T. Opas, Rzeszów 1998, s. 263–279.

Uruszczak W., Zwyczaje ziemskie w Statutach Kazimierza Wielkiego, SDPPP 1999, t. 4, s. 177–187.

Uruszczak W., Z badań nad statutem warckim z 1423 roku [w:] Parlamentaryzm i prawodawstwo przez wieki.Prace dedykowane prof. Stanisławowi Płazie w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red.J. Malec, W. Uruszczak, Kraków 1999, s. 135–147.

Urzędnicy województwa bełskiego i ziemi chełmskiej XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. H. Gmiterek, R. Szczygieł, Kórnik 1992.

Wajs H., Bartnicy z Jabłonny i ich „prawo bartne” z XVII–XVIII w., „Sylwan” 1984, nr 10, s. 69–74.

Walachowicz J., Monopole książęce w skarbowości wczesnofeudalnej Pomorza Zachodniego, Poznań 1963.

Winiarz A., Bartne prawo [w:] Wielka Encyklopedya Powszechna Ilustrowana, t. 7, Warszawa 1892.

Winiarz A., Prejudykaty w statutach Kazimierza Wielkiego, KH 1895, s. 195–208.

Wiślicz T., Ewa Ferenc-Szydełko, „Organizacja i funkcjonowanie bartnictwa w dobrach monarszych w Polsce”Poznańskie TPN, Wydział Historii i Nauk Społecznych, Prace Komisji Historycznej, t. 49, Poznań 1995, ss. 151, bibl., ilustr., KHKM 1996, R. 44, s. 437–441.

Wojciechowski Z., Państwo polskie w wiekach średnich. Dzieje ustroju, Poznań 1948.

Wojciechowski Z., Prawo rycerskie w Polsce przed Statutami Kazimierza Wielkiego, Poznań 1928.

Wolff A., Studia nad urzędnikami mazowieckimi. 1370–1526, Wrocław 1962.

Wolski K., Bartnictwo i pasiecznictwo dorzecza Sanu w XV i XVI w., „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio B: Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, 1952 (wyd. 1955), t. 7.

Wolski K., Z dziejów bartnictwa we wsiach na prawie wołoskim w starostwach przemyskim i sanockim, KHKM 1958, R. 6, s. 359–364.

Wójtowicz A., Obelść, obelnicy i prawo obelne, Warszawa 1930.

Wroczyńska E., Eksploatacja lasów na Podlasiu w XVI w. [w:] Studia nad społeczeństwem i gospodarką Podlasia w XVI–XVIII w., Warszawa 1981, s. 145–171.

Wronkowska S., Tworzenie prawa [w:] A. Redelbach, S. Wronkowska, Z. Ziembiński, Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa 1993.

Wyczański A., Uwarstwienie społeczne w Polsce XVI wieku. Studia, Wrocław 1977.

Ziembiński Z., Teoria prawa, Warszawa–Poznań 1977.

Żabko-Potopowicz A., Dzieje bartnictwa w Polsce w świetle dotychczasowych badań, RDSG 1953, t. 15, s. 7–52.

Żabko-Potopowicz A., Lasy wielkoksiążęce za Zygmunta Augusta i ich gospodarze [w:] Twórcy i organizatorzy leśnictwa polskiego na tle jego rozwoju, red. A. Żabko-Potopowicz, Warszawa 1974, s. 23–29.

Żukowski R., Bartnictwo w Zagajnicy Łomżyńskiej w okresie od XVI do połowy XIX wieku, Białystok 1965.

Żukowski R., Wpływ bartnictwa na kształtowanie się kultury ludowej w byłym starostwie łomżyńskim, „Literatura Ludowa” 1962, R. 6, nr 4–6, s. 42–48.

Żukowski R., Znamiona bartne nowogrodzkie, „Pszczelarstwo” 1964, nr 12, s. 7–8.

Information

Information: Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 10 (2017), Volume 10, Issue 3, pp. 419 - 466

Article type: Original article

Titles:

Polish: Systematyka źródeł prawa bartnego przedrozbiorowej Rzeczpospolitej
English: A Survey of Sources of Honey Hunting Law in Poland Prior to 1795

Authors

https://orcid.org/0000-0002-2400-073X

Kacper Górski
Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland
https://orcid.org/0000-0002-2400-073X Orcid
All publications →

Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland

Published at: 16.02.2018

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Kacper Górski (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish

View count: 2189

Number of downloads: 1069

A Survey of Sources of Honey Hunting Law in Poland Prior to 1795