FAQ

Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów w II Rzeczypospolitej na przykładzie wybranych sądów byłego zaboru pruskiego – zagadnienia materialnoprawne

Publication date: 12.2021

Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 14 (2021), Volume 14, Issue 4, pp. 521 - 537

https://doi.org/10.4467/20844131KS.21.045.14471

Authors

Aleksandra Wasielewicz
Nicolaus Copernicus University in Toruń
, Poland
https://orcid.org/0000-0002-4614-3416 Orcid
All publications →

Titles

Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów w II Rzeczypospolitej na przykładzie wybranych sądów byłego zaboru pruskiego – zagadnienia materialnoprawne

Abstract

Disciplinary Responsibility over Judges in the Second Republic of Poland. Substantive Law Issues in Light of Judges’ Personal and Disciplinary Files from the Former Prussian Territories

The issue of disciplinary responsibility over judges is one of the key aspects of the functioning of the judiciary. This mechanism must remain a compromise between respecting a special status for judges based on their independence and their key role in the functioning of the state, versus the need to eliminate negative behaviors on their part. Such oversight in turn should lead to the building up of societal trust in the judiciary. The article is an attempt to present the issue of disciplinary proceedings against judges in the Second Polish Republic in the areas of the former Prussian territories.

By presenting this issue from the perspective of substantive law, this article complements research already carried out in this area, the issue of the course of procedure in disciplinary proceedings having already been presented in a separate text. In this article, the author focuses on the issues regarding judge’s disciplinary misconduct and actual disciplinary punishments. The legal provisions were compared with the practice of their application, reconstructed on the basis of preserved archival files of judges, both personal and disciplinary.

References

Download references
Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy [ABP]
Sąd Apelacyjny w Toruniu (nr zespołu 59), sygn. 47, 50, 51, 52, 53, 55 [APB, SAT (59)].
Sąd Okręgowy w Bydgoszczy (nr zespołu 65), sygn. 686, 691, 759, 796, 818 [APB, SOB (65)].
Archiwum Państwowe w Toruniu [APT]
Sąd Okręgowy w Grudziądzu (nr zespołu 1387), sygn. 582, 583, 605, 615, 628, 649, 657, 699, 700, 735 [APT, SOG (1387)].
Źródła prawne
Ustawa tycząca się przewinień służbowych sędziów i mimowolnego przesadzenia takowych na inne miejsce albo w nieczynność z dnia 7 maja 1851 r. (Gesetz-Sammlung für die Königlichen Preussischen Staaten [Zbiór Praw dla Państw Królestwa Pruskiego] z 19 kwietnia 1856, nr 13/3358) [p.u.d.].
Ustawa tycząca się niektórych zmian ustawy względem przewinień służbowych sędziów z dnia 7 maja 1851 r. i zaprowadzenia rady honorowej dla obrońców praw przy głównym trybunale z dnia 26 marca 1856 r. (Gesetz-Sammlung für die Königlichen Preussischen Staaten [Zbiór Praw dla Państw Królestwa Pruskiego] z 19 kwietnia 1856, nr 17/4386).
Ustawa z dnia 24 maja 1921 r. w przedmiocie amnestji z powodu uchwalenia Ustawy Konstytucyjnej Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r. (Dz.U. 1921 nr 42 poz. 261).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. 1928 nr 12 poz. 93) [p.u.s.p].
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 19 marca 1928 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1928 nr 33 poz. 313).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 sierpnia 1932 r. zmieniające niektóre przepisy prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. 1932 nr 73 poz. 661).
Rozporządzenie Ministra b. Dzielnicy Pruskiej z dnia 21 czerwca 1920 r. zmieniające niektóre przepisy o postępowaniu dyscyplinarnym przeciwko sędziom (Dz. Urz. Min. b. Dziel. Prus. 1920 nr 34 poz. 296).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 czerwca 1937 r. o przechowywaniu i niszczeniu akt i ksiąg w sprawach sądowych i administracji sądowej (Dz.U. 1937 nr 42 poz. 335).
Opracowania
Beynarowicz, M. i Ojak, E. „O odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów”. Czasopismo Sędziowskie 5, z. 5–6 (1931): 108–16.
Czerwiński, Adolf. Ustrój sądów powszechnych wedle rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6-go lutego 1928 r. Dz. Ust. nr 12 poz. 93. Odczyt wygłoszony przez autora w Polskim Tow. Prawniczym we Lwowie w dn. 2 i 9 marca 1928 roku. Lwów: nakł. Zrzeszenia Sędziów i Prokuratorów R. P. we Lwowie, 1928.
Gołąb, Stanisław. Organizacja sądów powszechnych opracowana systematycznie z uwzględnieniem rozwoju historycznego, sądownictwa szczególnego oraz ustroju adwokatury, Prokuratorii Generalnej i notariatu. Kraków: nakł. autora, 1938.
Gołąb, Stanisław i Rosenblüth, Ignacy, współpr. Ustrój sądów powszechnych. Warszawa: nakł. Księgarni F. Hoesicka, 1929.
Kędzierski, Tomasz. „Kilka uwag o sądach dyscyplinarnych dla sędziów i prokuratorów”. Głos Sądownictwa 11 (1934): 826–9.
Kozielewicz, Wiesław. Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych i notariuszy. Warszawa: Wolters Kluwer, 2016.
Krzyżanowski, Lech. Sędziowie w II Rzeczypospolitej. Okręgi apelacyjne: krakowski i katowicki. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2011.
Kucharski, Tomasz. „Akta spraw sądowych i orzecznictwo sądowe z okresu II RP jako źródło historyczne. Węzłowe problemy archiwalne i metodologiczne na przykładzie badań nad fideikomisami familijnymi”. Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 13, z. 1 (2020): 25–50.
Kucharski, Tomasz i Wasielewicz, Aleksandra. „Proceduralne aspekty odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów w II Rzeczypospolitej. Przebieg procesu w świetle akt osobowych i dyscyplinarnych sądów z terenów dawnego zaboru pruskiego”. Studia Iuridica Toruniensia 27 (2020): 113–34.
Ławnikowicz, Grzegorz. Idea niezawisłości w porządku prawnym i myśli prawniczej Drugiej Rzeczypospolitej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009.
Machnikowska, Anna. O niezawisłości sędziów i niezależności sądów w trudnych czasach. Wymiar sprawiedliwości w pułapce sprawności. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2018.
Materniak-Pawłowska, Małgorzata. „Zawód sędziego w Polsce w latach 1918–1939”. Czasopismo Prawno-Historyczne 63, z. 1 (2011): 63–110.
Materniak-Pawłowska, Małgorzata. Ustrój sądownictwa powszechnego w II Rzeczypospolitej. Poznań: Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2003.
Merle, Edward. „O etykę zawodową”. Głos Sądownictwa 10, z. 12 (1938): 962–3.
Mohyluk, Mariusz. Prawo o ustroju sądów powszechnych w pracach Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej. Białystok: „Temida 2” przy współpr. Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, 2004.
Moniuk, Jacek. „Udział prokuratora w postępowaniach dyscyplinarnych przeciw sędziom i prokuratorom apelacji toruńskiej – okres międzywojenny”. Studia Iuridica Toruniensia 14, nr 14 (2014): 225–39.
Paterski, Karol. „Zabezpieczanie dokumentacji osobowo-płacowej zakładów pracy w II poł. XX w. oraz u progu XXI w.”. Problemy Archiwistyki 1, z. 1 (2009): 50–8.
Waśkowski, Eugeniusz. System procesu cywilnego. 1. Wstęp teoretyczny, zasady racjonalnego ustroju sądów i procesu cywilnego. Wilno: [s.n.], 1932.

Information

Information: Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 14 (2021), Volume 14, Issue 4, pp. 521 - 537

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów w II Rzeczypospolitej na przykładzie wybranych sądów byłego zaboru pruskiego – zagadnienia materialnoprawne

English:

Disciplinary Responsibility over Judges in the Second Republic of Poland. Substantive Law Issues in Light of Judges’ Personal and Disciplinary Files from the Former Prussian Territories

Authors

https://orcid.org/0000-0002-4614-3416

Aleksandra Wasielewicz
Nicolaus Copernicus University in Toruń
, Poland
https://orcid.org/0000-0002-4614-3416 Orcid
All publications →

Nicolaus Copernicus University in Toruń
Poland

Published at: 12.2021

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Aleksandra Wasielewicz (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish