Działalność Obozu Narodowo-Radykalnego i Ruchu Narodowo-Radykalnego w Krakowie i na terenie województwa krakowskiego w latach 1934–1939

Jakub  Bodaszewski

Działalność Obozu Narodowo-Radykalnego i Ruchu Narodowo-Radykalnego w Krakowie i na terenie województwa krakowskiego w latach 1934–1939

Publication date: 2021

Krakowski Rocznik Archiwalny, 2018, XXIV, pp. 99 - 148

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.18.003.14390

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Działalność Obozu Narodowo-Radykalnego i Ruchu Narodowo-Radykalnego w Krakowie i na terenie województwa krakowskiego w latach 1934–1939

Abstract

Celem artykułu jest opisanie działalności początkowo legalnej, a później nielegalnej Obozu Narodowo-Radykalnego w Krakowie i na terenie województwa krakowskiego w latach 1934–1939. Główny okres działalności tejże organizacji na terenie samego Krakowa i województwa krakowskiego przypadał na 1934 r., a po jej rozpadzie jako Ruchu Narodowo-Radykalnego Falanga na lata 1937–1939. Ugrupowanie to istniało również w Tarnowie, Nowym Targu i Zakopanem. Liczne rozłamy, nielegalne struktury, brak funduszy na działalność, aresztowania, inwigilacja jej szeregów przez informatorów policyjnych nie sprzyjały rozwojowi partii. Kilkakrotnie zmieniano nazwę organizacji, ale cały czas podlegała ona kierownictwu Ruchu Narodowo-Radykalnego Falanga w Warszawie. Niewielka liczba aktywnych członków nie przeszkadzała w penetrowaniu różnych środowisk politycznych, gospodarczych i kulturalnych w celu pozyskania nowych osób czy tak potrzebnych funduszy. Cała działalność ONR na terenie Krakowa miała jednak charakter raczej chuligański niż wywrotowy. Nie odegrała ona również żadnej większej roli na scenie politycznej Krakowa pod koniec lat 30. XX w.

The goal of the article is to describe the activities of the initially legal, and later illegal, National-Radical Camp (ONR) in Krakow and its region in the years 1934–1939. The main period of activity for this organisation in Krakow itself and the Krakow region was in 1934 and, after its breakup, as the Falanga National-Radical Camp in the years 1937–1939. Groups also existed in Tarnow, Nowy Targ and Zakopane. Numerous splits, its illegal structures, lack of funds for activities, arrests and invigilation of its ranks by police informers did not help the development of the party. The name of the organisation changed a few times, but it remained subordinate to the leaders of the Falanga National-Radical Camp in Warsaw. The small number of active members did not prevent it from penetrating various political, economic and cultural environments with the objective of obtaining new members or necessary funds. All the activities of ONR in Krakow were, however, more of a hooligan than a revolutionary nature. It did not play a significant role in the political scene in Krakow after the end of the 1930s.

Keywords

Obóz Narodowo-Radykalny, Ruch Narodowo-Radykalny Falanga, Falanga, Kraków, województwo krakowskie

National-Radical Camp, Falanga National-Radical Camp, Falanga, Krakow, Krakow region

References

Download references

Źródła rękopiśmienne

Archiwum Narodowe w Krakowie: Prokuratura Sądu Okręgowego w Krakowie 1923–1939, sygn. 29/467/223, 29/467/228, 29/467/238.

Archiwum Narodowe w Krakowie: Sąd Okręgowy w Krakowie [1895] 1919–1939 [1967], sygn. 29/442/12101, 29/442/12129, 29/442/12154, 19/442/12200, 29/442/12205–12207, 29/442/12221, 29/442/12130, 29/442/17210.

Archiwum Narodowe w Krakowie: Starostwo Grodzkie Krakowskie, sygn. 29/218/658, 29/218/707, 29/218/745, 29/218/786.

Archiwum Narodowe w Krakowie: Urząd Wojewódzki Krakowski 1920–1939, sygn. 29/206/291, 29/206/294, 29/206/558, 29/206/559, 29/206/575, 29/206/594, 29/206/604, 29/206/608.

Prasa

„Falanga. Pismo Narodowo-Radykalne” 1938, nr 4 (84), 6 (86), 13 (93), 15 (95), 16 (96), 17 (97), 31 (111), 42 (122).

„Ilustrowany Kurier Codzienny” 1938, nr 79.

„Naprzód” 1938, nr 102.

„Sztafeta. Naczelny Organ Obozu Narodowo-Radykalnego” 1937, nr 25.

Opracowania

Chodakiewicz Marek J., Mysiakowska-Muszyńska Jolanta, Muszyński Wojciech J.: Polska dla Polaków! Kim byli i są polscy narodowcy. Poznań: Zysk i S-ka, 2015.

Dudek Antoni, Pytel Grzegorz: Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej. Londyn: Aneks, 1990.

Grott Olgierd: Faszyści i narodowi socjaliści w Polsce. Kraków: Nomos, 2007.

Kunert Andrzej: Bolesław Piasecki. W: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1944, t. 1. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1987, s. 128.

Majchrowski Jacek: Geneza polityczna ugrupowań katolickich. Stronnictwo Pracy, grupa „Dziś i Jutro”. Paryż: Libella, 1984.

Majchrowski Jacek: Silni, zwarci, gotowi. Myśl polityczna Obozu Zjednoczenia Narodowego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985.

Majchrowski Jacek: Stanisław Rymar. W: PSB, t. 32. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN, 1989–1991, s. 506–510.

Marian Hakemer. W: Gawlikowski Lechosław: Pracownicy Radia Wolna Europa: Biografie zwykłe i niezwykłe. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2015, s. 221.

Marszałkowski Tomasz: Zamieszki i demonstracje w Krakowie 1918–1939. Kraków: Arcana, 2015.

Matyjasik Karol: Reakcja społeczeństwa miasta Krakowa na zajęcie przez Polskę Zaolzia, „Wieki Stare i Nowe” 2009, t. 1 (6), s. 304–305.

Meller Arkadiusz, Tomaszewski Patryk: Życie i śmierć dla Narodu. Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat 30. XX wieku. Warszawa: Prohibita, 2011.

Motas Maciej: Andrzej Konstanty Świetlicki. W: PSB, t. 51. Warszawa: Instytut Historii PAN im. Tadeusza Manteuffla, 2016–2017, s. 367–368.

Muszalski Edward: Jan Mosdorf. W: PSB, t. 22. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN, 1977, s. 36–38.

Pilch Andrzej: Studenci Krakowa w Drugiej Rzeczypospolitej. Ich ideowe, polityczne i społeczne zaangażowanie. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2004.

Popiel Jacek: Karol Rostworowski. W: PSB, t. 32. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN, 1989–1991, s. 213–221.

Purchla Jacek: Adam Piasecki. W: PSB, t. 25. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN, 1980, s. 770–771.

Rudnicki Szymon: Falanga. Ruch Narodowo-Radykalny. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-Jr, 2018.

Rudnicki Szymon: Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność. Warszawa: Czytelnik, 1985

Rudnicki Szymon: Olgierd Stanisław Szpakowski. W: PSB, t. 48. Warszawa: Instytut Historii PAN im. Tadeusza Manteuffla, 2012–2013, s. 605–606.

Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1, lit. A–D. Red. Feliks Tych. Warszawa: Książka i Wiedza, 1978, s. 203–204.

Turek Wojciech: Adolf Bolesław Świderski. W: PSB, t. 51. Warszawa: Instytut Historii PAN im. Tadeusza Manteuffla, 2016–2017, s. 235–237.

Żarnowski Józef: Polska Partia Socjalistyczna 1935–1939. Kielce: Książka i Wiedza, 1965.

Wydawnictwa elektroniczne Archiwum ofiar terroru nazistowskiego i komunistycznego w Krakowie 1939–1956, http://krakowianie1939-56.mhk.pl/ (odczyt: 07.10.2018).

Biblioteka Jagiellońska w Krakowie, Baza Biogramów Biblioteki Jagiellońskiej, https://bj.uj.edu.pl/uk/biogramy/szukaj-biogramow (odczyt: 18.07.2018).

Biblioteka Sejmowa, baza danych „Parlamentarzyści polscy”, https://bs.sejm.gov.pl/ (odczyt: 10.09.2018).

cmentarium.sowa.website.pl (odczyt: 14.09.2018).

Muzeum Powstania Warszawskiego. Spis Powstańczych Biogramów, http://www.1944.pl/powstancze-biogramy.html (odczyt: 20.09.2018).

Witryna edukacyjna Kancelarii Senatu, https://senat.edu.pl/historia/senat-rp-w-latach-1922-1939/senatorowie-ii-rp/ (odczyt: 12.09.2018).

https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/wlodzimierz-pietrzak.34597.html (odczyt: 02.09.2018).

https://bj.uj.edu.pl/uk/biogramy/szukaj-biogramow (odczyt: 18.07.2018).

http://krakowianie1939-56.mhk.pl/ (odczyt: 07.10.2018).

http://www.polskietradycje.pl/postacie/widok/346 (odczyt: 14.09.2018).

Information

Information: Krakowski Rocznik Archiwalny, 2018, XXIV, pp. 99 - 148

DOI: https://doi.org/10.4467/12332135KRA.18.003.14390

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Działalność Obozu Narodowo-Radykalnego i Ruchu Narodowo-Radykalnego w Krakowie i na terenie województwa krakowskiego w latach 1934–1939

English:

Activities of the National-Radical Camp and Falanga National-Radical Camp in Krakow and the Krakow region in the years 1934–1939

Authors

Jakub Bodaszewski

https://orcid.org/0000-0002-4100-7992

Archiwum Państwowe w Rzeszowie Oddział w Sanoku

Published at: 2021

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Jakub Bodaszewski (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 915

Number of downloads: 1821

<p> Activities of the National-Radical Camp and Falanga National-Radical Camp in Krakow and the Krakow region in the years 1934–1939</p>

Download xml