FAQ

Wiersz jak wysychająca rzeka i nasza wrażliwość. O współczesnej ekokrytyce w badaniach literackich

Publication date: 22.07.2024

Konteksty Kultury, 2024, Volume 21 Issue 1, pp. 61 - 77

https://doi.org/10.4467/23531991KK.24.009.19752

Authors

Łukasz Żurek
University of Warsaw
, Poland
https://orcid.org/0000-0003-0000-9278 Orcid
All publications →

Titles

Wiersz jak wysychająca rzeka i nasza wrażliwość. O współczesnej ekokrytyce w badaniach literackich

Abstract

Artykuł dotyczy związku między przekonaniami na temat źródeł/przyczyn kryzysu klimatycznego a ekokrytyką w badaniach literackich. Autor podkreśla, że literaturoznawstwo, będąc praktyką kulturową, nie jest odizolowane od ideologiczności współczesności. W swojej analizie autor skupia się na obecnej w polskiej ekokrytyce wizji sprawczości utworu literackiego oraz interpretacji. Prace polskich autorów związanych z ekokrytyką, zarówno tych uznanych, jak i mniej doświadczonych, stanowią materiał do rekonstrukcji tych przekonań.

References

Download references

Althusser L., Ideologie i aparaty ideologiczne państwa [1970], tłum. A. Staroń, Centrum Badań i Studiów Marksistowskich, 2006.

Barcz A., Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Katowice 2016.

Barcz A., Environmental Cultures in Soviet East Europe Literature, History and Memory, London 2021.

Brown N., Autonomy: The Social Ontology of Art under Capitalism, Durham 2019. Brown N., O sztuce i formie towarowej, tłum. Ł. Żurek. „Praktyka Teoretyczna” 2023, nr 4.

Brulle R.J., Institutionalizing Delay: Foundation Funding and the Creation of U.S. Climate

Change Counter-Movement Organizations, „Climatic Change” 2014, t. 122, nr 4.

Budnik A., Współbycie i współzależność – o kilku wierszach Ilony Witkowskiej [w:] Ekokrytyka, red. K. Wojciechowski, Poznań 2018.

Budnik A., Do źródeł, do gór. Protoekokrytyczne odczytania „Waldenu” Henry’ego Davida Thoreau i „Na przełęczy” Stanisława Ignacego Witkiewicza, „Forum Poetyki” 2021, nr 24.

Buell L., The Environmental Imagination: Thoreau, Nature Writing and the Formation of American Culture, Cambridge, MA 1995.

Cavell S., A Matter of Meaning It [w:] Must We Mean What We Say? A Book of Essays, Cambridge 1976.

Chibber V., The Class Matrix: Social Theory after the Cultural Turn, Cambridge, MA 2022.

Clark T., Ecocriticism on the Edge: The Anthropocene as a Threshold Concept, London 2020.

Cronan T., Marxism versus The Avant-Garde, 2023, https://nonsite.org/red-aesthetics-rodchenko-brecht-eisenstein/ (dostęp: 5.12.2023).

Cronan T., Red Aesthetics: Rodchenko, Brecht, Eisenstein, Lanham–New York 2022. Czyżewski T., Zielone oko. Poezje formistyczne. Elektryczne wizje, Kraków 1920.

Domańska E., Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie” 2013, nr 1–2.

Fiedorczuk J., Płynie Wisła, płynie, 2009, https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/fiedorczuk-plynie-wisla-plynie.html (dostęp: 5.12.2023).

Fiedorczuk J., Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Gdańsk 2015. Fiedorczuk J., Poezja samoświadomego antropocenu [w:] Prognoza niepogody. Literatura polska w XXI wieku, red. M. Jakubowiak, S. Kloska, A. Bielik-Robson, Wołowiec 2020.

Fiedorczuk J., Beltrán G., Ekopoetyka: ekologiczna obrona poezji = Ecopoética: una defensa ecólogica de la poesía = Ecopoetics: an ecological „defense of poetry”, Varsovia 2015.

Fiedorczuk J. i in., red., The Routledge Companion to Ecopoetics, New York 2023. Fiedorczuk J., Piszczatowski P., red., Places that the Map Can’t Contain: Poetics in the Anthropocene, Göttingen 2023.

Gore T., Confronting Carbon Inequality: Putting Climate Justice at the Heart of the COVID-19 Recovery, 21.09.2020, https://www.oxfam.org/en/research/confronting-carbon-inequality, (dostęp: 4.12.2023).

Grupa ds. Klimatu OZZ Inicjatywa Pracownicza, Przeciwko wyzyskowi i dewastacji. Inicjatywa Pracownicza wobec kryzysu klimatycznego i ekologicznego,

Janusz Filipiak: Mniej zarabiającym trzeba wytłumaczyć, żeby nie „żarli” tyle mięsa, nie latali na wakacje, 26.06.2022, https://forumibris.pl/filipiak-biedni-zra-mieso/.

Kaczmarski P., Afekty, intencje, przypadki. Krytyka badań afektywnych w kręgu czasopisma „Nonsite”, „Litteraria Copernicana” 2022, t. 42, nr 2.

Kałuża A., Na pomoc wyobraźni, „Tygodnik Powszechny” 2015, nr 20.

Knapp S., Michaels W.B., A Reply to Our Critics, „Critical Inquiry” 1983, nr 4.

Koza K., Wyjść poza wyobrażony koncept natury. Rzecz o „Piachu” Urszuli Zajączkowskiej, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2021, t. LXIV, nr 1.

Lekowska D., Sprawy ziemi: (eko)poetyka Małgorzaty Lebdy, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2018, nr 33.

Malm A., Hornborg A., The Geology of Mankind? A Critique of the Anthropocene Narrative, „The Anthropocene Review” 2014, t. 1, nr 1.

Marks K., Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej, tłum. H. Lauer, M. Kwiatkowski, J. Heryng, Warszawa 1951.

Mączyński P., Kostrzewski L., Janusz Filipiak, człowiek, który w język się nie gryzł. A pieniędzy nie wstydził, 18.12.2023, https://wyborcza.biz/biznes/7,147584,30519517,-janusz-filipiak-czlowiek-ktory-w-jezyk-sie-nie-gryzl-a-pieniedzy.html (dostępu: 19.01.2024).

Michaels W.B., Kształt znaczącego. Od roku 1967 do końca historii [2004], tłum. J. Burzyński, Kraków 2011.

Michaels W.B., The Beauty of a Social Problem: Photography, Autonomy, Economy, Chicago 2018.

Michaels W.B., Historicism’s Forms: The Aesthetics of Critique [w:] Poetic Critique: Encounters with Art and Literature, red. M. Chaouli, J. Lietz, J. Müller-Tamm, S. Schleusener, Berlin 2021.

Michaels W.B., Class Struggle, Class Size, Class Reduction: The Idea of a University [wykład online], 13.05.2021, https://www.youtube.com/watch?v=Ay3MbwuwQ-w (dostęp: 4.12.2023).

Michaels W.B., Knapp S., Against Theory, „Critical Inquiry” 1982, nr 4.

Michaels W.B., Knapp S., Against Theory 2: Hermeneutics and Deconstruction, „Critical Inquiry” 1987, nr 14.

Michaels W.B., Knapp S., Here Is a Wave Poem that I Wrote… I Hope You Like It! | In the Moment, 30.06.2023, https://critinq.wordpress.com/2023/06/30/here-is-a-wave-poem-that-i-wrote-i-hope-you-like-it/.

Michaels W.B., Reed A.L., Conclusion: The Trouble With Disparity [w:] No Politics but Class Politics, eds. A. Jäger, D. Zamora, London 2023.

Moore J.W., Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu, tłum. K. Hoffmann, P. Szaj, W. Szwebs, Poznań 2021.

Mówiłem do was jak do zwierząt. Z Małgorzatą Lebdą rozmawiają Aleksandra Byrska i Piotr Jemioło, „Fragile” 2016, t. 32, nr 2.

Mytych-Forajter B., Wołanie o wspólnotę w „Post-koiné” Anity Jarzyny, „Zoophilologica” 2020, nr 6.

Nycz R., Humanistyczna innowacyjność [w:] tegoż, Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki, Warszawa 2017.

Sawicka-Mierzyńska K., „Słowo, brzozowa koro” – czy [Psiej książce] Piotra Janickiego potrzebna jest ekokrytyka (i odwrotnie)?, „Wielogłos” 2021, nr 4 (50).

Supran G., Rahmstorf S., Oreskes N., Assessing ExxonMobil’s Global Warming Projections, „Science” 2023, t. 379, nr 6628.

Szaj P., Czas, który wypadł z ram. Antropocen i ekokrytyczna lektura tekstów literackich, „Forum Poetyki” 2021, nr 24.

Szaj P., Głos ze świata. „Wersy o koniecznym oporze” Szczepana Kopyta, „Śląskie Studia Polonistyczne” 2022, t. 20, nr 2.

Ubertowska A., „Mówić w imieniu biotycznej wspólnoty”. Anatomie i teorie tekstu środowiskowego/ekologicznego, „Teksty Drugie” 2018, nr 2.

Ulicka D., red., Wiek teorii. Sto lat nowoczesnego literaturoznawstwa polskiego, Warszawa 2020.

Woźniak J., Widma ekokrytyki, „Przestrzenie Teorii” 2017, nr 28.

Żurek Ł., Filologia lokalna – lokalność filologa. Praktyki literacko-naukowe Stefana Szymutki, Warszawa 2022.

Information

Information: Konteksty Kultury, 2024, Volume 21 Issue 1, pp. 61 - 77

Article type: Original article

Titles:

Polish: Wiersz jak wysychająca rzeka i nasza wrażliwość. O współczesnej ekokrytyce w badaniach literackich
English:
The Poem as a Drying River and Our Sensibility. On Contemporary Ecocriticism in Literary Studies

Authors

https://orcid.org/0000-0003-0000-9278

Łukasz Żurek
University of Warsaw
, Poland
https://orcid.org/0000-0003-0000-9278 Orcid
All publications →

University of Warsaw
Poland

Published at: 22.07.2024

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Łukasz Żurek (Author) - 100%

Information about author:

Łukasz Żurek – doktor, filolog, krytyk literacki, pracownik naukowy Instytutu Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego (Zakład Literatury XX i XXI Wieku), współpracownik Pracowni Dokumentacji Literatury Współczesnej IBL PAN oraz Pracowni Praktyki Teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego. W 2022 roku opublikował książkę Filologia lokalna – lokalność filologa. Praktyki literacko-naukowe Stefana Szymutki.

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish