Najbardziej intymna tęsknota – Polska w korespondencji Józefa Czapskiego

Agnieszka Bielak

Najbardziej intymna tęsknota – Polska w korespondencji Józefa Czapskiego

Publication date: 2021

Konteksty Kultury, 2021, Volume 18 Issue 2, pp. 232-244

https://doi.org/10.4467/23531991KK.21.016.13694

Authors

Download full text

PDF

Titles

Najbardziej intymna tęsknota – Polska w korespondencji Józefa Czapskiego

Abstract

Artykuł porusza zagadnienie patriotycznej postawy Czapskiego w świetle jego osobistej korespondencji. Jako kontekst wykorzystano wywiady, zapisy dziennikowe i eseistykę artysty. Głęboko uwewnętrznione poczucie polskości w przypadku Czapskiego było świadomym i konsekwentnie realizowanym wyborem, mimo wielu innych możliwości rysujących się przed potomkiem arystokratycznej rodziny o bogatych europejskich koligacjach. Listy do różnych adresatów pokazują z jednej strony silny emocjonalny związek z Polską, dodatkowo wzmocniony emigracyjnym, wygnańczym oddaleniem i pamięcią o tych, którzy jej poświęcili życie (Katyń), z drugiej zaś – niemal pozytywistyczne zaangażowanie w służbie paryskiej „Kulturze” rozumianej jako praca na rzecz Kraju.

The article discusses Józef Czapski’s patriotism as reflected in his correspondence. The appropriate context is provided with the use of the artist’s interviews, journal entries, and essays. In Czapski’s case, his deeply internalised sense of Polishness was a conscious and consistently implemented choice, taken despite the fact that many other doors were open to the heir to an aristocratic family with broad European connections. Letters written by Czapski to various people show, on the one hand, a strong emotional bond with Poland, additionally strengthened by the distance forced by emigration and exile and by the memory of those who gave their lives for the country (Katyn), and on the other hand – almost positivist involvement in the service to the Paris-based “Kultura”, seen as working for the benefit of the homeland.

Keywords

Józef Czapski, patriotyzm, emigracja, Polska

Józef Czapski, patriotism, emigration, Poland

References

Download references

Bielak A., Haupt Czapskiego [w:] Jestem bardzo niefortunnym wyborem. Studia i szkice o twórczości Zygmunta Haupta, red. A. Niewiadomski, P. Panas, Lublin 2018.

Czapscy J. i M., Herbertowie K. i Z., Korespondencja, odczytał i przypisami opatrzył J. Strzałka, Warszawa 2017.

Czapska M., Europa w rodzinie. Czas odmieniony, wstęp A. Zagajewski, Kraków 2004.

Czapski J., Dwie prowokacje [w:] tegoż, Czytając, wybór, oprac. i wstęp J. Zieliński, Kraków 2015.

Czapski J., List do Jana Cybisa [w:] „Żadne Ameryki, żadna Francja”. Obrazy Józefa Czapskiego z kolekcji Krzysztofa Musiała. Swoje spotkania z Czapskim wspomina Jacek Cybis. Przyjaciół artysty z Komitetu Paryskiego przypominają na wystawie ich portrety własne. Galeria aTAK, Warszawa 5–30 X 2017 [katalog wystawy].

Czapski J., Listy do Czesława Miłosza, Archiwum Czesława Miłosza – Beinecke Library (Yale University), sygn. GEN MSS 661 [niepublikowane].

Czapski J., Listy do Joanny Pollakówny, Archiwum Pollakówny w Muzeum Literatury w Warszawie, nr inw. 5058 [niepublikowane].

Czapski J., Listy o malarstwie, red. M.M. Bieczyński, J. Marciniak, Poznań 2019.

Czapski J., Łańcuch niewidzialny [w:] tegoż, Tumult i widma, posłowie A. Zagajewski, Kraków 2017.

Czapski J., „Montagnes Russes” [w:] tegoż, Czytając, wybór, oprac. i wstęp J. Zieliński, Kraków 2015.

Czapski J., O Brzozowskim [w:] tegoż, Tumult i widma, posłowie A. Zagajewski, Kraków 2017.

Czapski J., Świat w moich oczach, rozmowy przeprowadził P. Kłoczowski, Ząbki–Paris 2001.

Czapski J., Wspomnienia Starobielskie [w:] tegoż, Na nieludzkiej ziemi, posłowie N.S. Lebiediewa, Kraków 2017.

Czapski J., Wyrazić ból [w:] E. Dzikowska, Artyści mówią. Wywiady z mistrzami malarstwa, Warszawa 2011.

Czapski J., Z dziennika 1942–1943, odczytał z rękopisu J. Nowak, wybór i oprac. M. Nowak-Rogoziński, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2018, nr 3.

Czapski J., Hering L., Listy 1939–1982, t. 1: 4 września 1939–16 stycznia 1959, oprac. L. Murawska-Péju, D. Szczerba, J. Juryś, P. Kłoczowski, posłowie A. Zagajewski, Gdańsk 2016.

Czapski J., Hering L., Listy 1939–1982, t. 2: 28 stycznia 1959–26 czerwca 1982, oprac. L. Murawska-Péju, D. Szczerba, J. Juryś, P. Kłoczowski, posłowie A. Zagajewski, Gdańsk 2017.

Franaszek A., Broniłem i bronię polskości innej, „Teksty Drugie” 2020, nr 6.

Hofmannsthal H. von, List [w:] tegoż, Księga przyjaciół i szkice wybrane, wybór, tłum. i noty P. Hertz, Kraków 1997.

Jeleński K., Dział wód [w:] tegoż, Chwile oderwane, wybór i oprac. P. Kłoczowski, Gdańsk 2007.

Jurek M., Parawany emigracyjnej oczywistości. Wymiary wygnania w pismach Józefa Czapskiego [w:] Pisarz na emigracji. Mitologie, style, strategie przetrwania, red. H. Gosk, A.S. Kowalczyk, Warszawa 2005.

Karpiński W., Portret Czapskiego, Wrocław 1996.

Myślę, że wiem najważniejsze. Czapski – Collin, wybór listów, tłum. A.S. Sawicki, Kraków [1990].

Pasierb J.S., Józef Czapski – Polak, artysta, chrześcijanin, „Więź” 1993, nr 3.

Rozmowa z Józefem Czapskim [w:] J. Jędrychowska [właśc. K. Kijowska], Widzieć Polskę z oddalenia, b.m.w. 1990.

Sowińska R., „Zachować spokój wewnętrzny i pracować nad sobą…” Filozofia twórcza Józefa Czapskiego [w:] Pisarz na emigracji. Mitologie, style, strategie przetrwania, red. H. Gosk, A.S. Kowalczyk, Warszawa 2005.

Zieliński J., Józef Czapski. Krótki przewodnik po długim życiu, Warszawa 1997.

Zieliński J., Kolejność ważności, wstęp [do:] J. Czapski, Czytając, wybór, oprac. i wstęp J. Zieliński, Kraków 2015.

Information

Information: Konteksty Kultury, 2021, Volume 18 Issue 2, pp. 232-244

DOI: https://doi.org/10.4467/23531991KK.21.016.13694

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Najbardziej intymna tęsknota – Polska w korespondencji Józefa Czapskiego

English:

The Most Intimate Longing – Poland in the Correspondence of Józef Czapski

Authors

Agnieszka Bielak

https://orcid.org/0000-0003-4853-1911

John Paul II Catholic University of Lublin
Poland

Published at: 2021

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Percentage share of authors:

Agnieszka Bielak (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 1054

Number of downloads: 772

<p> The Most Intimate Longing – Poland in the Correspondence of Józef Czapski</p>

Download xml