FAQ

„Legiony”. Rozdział wspomnień Kazimierza Konarskiego usunięty przez peerelowską cenzurę

Publication date: 28.02.2020

Archeion, 2019, 120, pp. 203 - 233

https://doi.org/10.4467/26581264ARC.19.010.11819

Authors

Janusz Łosowski
The Department of Auxiliary Sciences in Historical Research and Library Science of the Maria Sklodowska-Curie University, Pl. M. Curie-Skłodowskiej 4a, 20-031 Lublin, Poland
https://orcid.org/0000-0003-1223-4288 Orcid
All publications →

Titles

„Legiony”. Rozdział wspomnień Kazimierza Konarskiego usunięty przez peerelowską cenzurę

Abstract

Kazimierz Konarski (1886–1972) to najwybitniejszy polski archiwista okresu międzywojennego i pierwszych lat powojennych, legitymujący się bogatym dorobkiem archiwalnym oraz naukowym. Pozostawił po sobie wspomnienia opublikowane w roku 1965, stanowiące cenne źródło dla badaczy dziejów polskiej inteligencji. Jednak pominięto w nich jeden rozdział poświęcony służbie przyszłego archiwisty w 5. pułku piechoty Legionów Polskich w 1917 r. Na jego publikację nie zgodziła się komunistyczna cenzura, o czym świadczy adnotacja dokonana przez Konarskiego na maszynopisie rozdziału, który ofiarował swojemu koledze Piotrowi Bańkowskiemu. Usunięty fragment wspomnień został odnaleziony przez autora tego tekstu w spuściźnie archiwisty przechowywanej w warszawskim archiwum Polskiej Akademii Nauk. Wspomnienia dotyczące legionowego epizodu biografii późniejszego archiwisty stanowią interesujące źródło historyczne. Zawierają wiele wartościowych szczegółów służby koszarowej Konarskiego w pułku. Ta jednostka legionowa została skierowana dla reorganizacji i uzupełnienia do Ostrowi Mazowieckiej, niedaleko od Warszawy, po stratach poniesionych w lipcu 1916 r. w słynnej bitwie pod Kostiuchnówką. Na początku swojej służby Konarski miał problem z akceptacją przez swoich kolegów, był bowiem od nich starszy o kilkanaście lat, górował nad nimi wykształceniem oraz doświadczeniem życiowym. Jednak nie wywyższał się i starał się jak najlepiej pełnić służbę szeregowego, co zjednało mu szacunek legionistów. Autor usuniętego rozdziału opisał w nim w sposób barwny sylwetki dowódców, późniejszych wyższych oficerów i polityków, m.in. Felicjana Sławoja-Składkowskiego, Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego, Stefana Grota-Roweckiego, Tytusa Filipowicza i innych. W tekście znalazło się też sporo wartościowych informacji o życiu codziennym żołnierzy tego pułku.

References

Download references

Bańkowski P., Kazimierz Konarski (1886–1972), „Archeion” 1973, t. 59, s. 345–353.

Bąbiński K., Zarys historii wojennej 5-go pułku piechoty Legionów, Warszawa 1929.

Bielińska M., Wąsowicz M., Bańkowski Piotr, [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. 1, 1918–1984, red. M. Bielińska i I. Janosz-Biskupowa, Warszawa–Łódź 1988, s. 32–34.

Chodkowska A., Materiały Kazimierza Konarskiego (1886–1972), „Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk” 2008, nr 49, s. 103–109.

Drozdowski M.M., Starzyński Stefan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 42, Wrocław 2003–2004, s. 485–493.

Handelsman M., Brudziński Polikarp Józef, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 3, Kraków 1937, s. 11–12.

Hass L., Malski Władysław Antoni, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 19, Wrocław 1974, s. 382–383.

Idzikowski T., Forty twierdzy Przemyśl, Przemyśl 2001.

Ihnatowicz I., Projekt instrukcji wydawniczej dla źródeł historycznych XIX i początku XX wieku, „Studia Źródłoznawcze” 1962, t. 7, s. 99–124.

Konarski K., Dalekie a bliskie. Wspomnienia szczęśliwego człowieka, Wrocław 1965.

Korczyk H., Roja Bolesław Jerzy, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 31, Wrocław 1988–1989, s. 508–511.

Kozak Z., Starzyński Roman, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 42, Warszawa 2003–2004, s. 474–477.

Krwawicz M., Maxymowicz-Raczyński Włodzimierz Marian, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 20, Wrocław 1975, s. 269–270.

Krwawicz M., Olszyna-Wilczyński Józef Konstanty, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 24, Wrocław 1979, s. 52–53.

Kwiatek J., Litewski T., Leksykon miast polskich, Warszawa 1998.

Landau Z., Składkowski Sławoj Felicjan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 38, Warszawa 1997, s. 193–197.

Łosowski J., Wspomnienia Kazimierza Konarskiego z okresu wojny jako obraz przeżyć jednostki w okresie zmagań z dwoma systemami totalitarnymi, [w:] Wkład archiwistów warszawskich w rozwój archiwistyki polskiej. Zbiór studiów poświęconych warszawskiemu środowisku archiwalnemu, red. A. Kulecka, Warszawa 2012, s. 323–344.

Łosowski J. Wspomnienia legionowe Kazimierza Konarskiego, [w:] Zarządzanie dokumentacją, archiwistyka i… koty. Księga jubileuszowa Profesor Haliny Robótki, red. R. Degen, M. Jabłońska, W.K. Roman, Toruń 2016, s. 217–226.

Maciejewska W., Konarski Kazimierz Bogdan, [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. 1, 1918–1984, red. M. Bielińska i I. Janosz-Biskupowa, Warszawa–Łódź 1988, s. 104–106.

Niedźwiedź J., Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego, Zamość 2003.

Pilch A., Szklarska-Lohmanowa A., Mężyński Włodzimierz Józef, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 20, Wrocław 1975, s. 519.

Rubacha J., Korpus Landwehry w bojach o Baranowicze latem 1916, „Słupskie Studia Historyczne” 2010, nr 16, s. 73–83.

Składkowski F.S., Strzępy meldunków, Warszawa 1936.

Słownik biograficzny historii Polski, pod red. J. Chodery i F. Kiryka, t. 2, Wrocław 2005.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I, Warszawa 1880; t. VII, Warszawa 1888.

Sprusiński M., Kaden Bandrowski Juliusz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 11, Wrocław 1964–1965, s. 401–404.

Stawecki P., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 1994.

Szarota T., Rowecki Stefan Paweł, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 32, Wrocław 1989–1991, s. 333–338.

Winnicki Z.J., Rada Regencyjna Królestwa Polskiego i jej organy (1917–1918), Wrocław 2017.

Zagłębie Dąbrowskie w czasach zaborów i walk o niepodległość (do roku 1918), red. J. Walczak, Sosnowiec 2004.

Żabko-Potopowicz A., Mikułowski Pomorski Józef Karol Mateusz, [w:] Polski słownik biograficzny, Wrocław 1976, s. 187–190.

Information

Information: Archeion, 2019, 120, pp. 203 - 233

Article type: Original article

Titles:

Polish:

„Legiony”. Rozdział wspomnień Kazimierza Konarskiego usunięty przez peerelowską cenzurę

English:
“Legiony”. A chapter of Kazimierz Konarski’s memoirs, excised by censorship of Polish People’s Republic

Authors

https://orcid.org/0000-0003-1223-4288

Janusz Łosowski
The Department of Auxiliary Sciences in Historical Research and Library Science of the Maria Sklodowska-Curie University, Pl. M. Curie-Skłodowskiej 4a, 20-031 Lublin, Poland
https://orcid.org/0000-0003-1223-4288 Orcid
All publications →

The Department of Auxiliary Sciences in Historical Research and Library Science of the Maria Sklodowska-Curie University, Pl. M. Curie-Skłodowskiej 4a, 20-031 Lublin, Poland

Published at: 28.02.2020

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Janusz Łosowski (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish