Proszowice town records from 15th to 18th century. The codicology study
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEKsięgi miejskie Proszowic z XV–XVIII w. Studium kodykologiczne
Publication date: 28.02.2020
Archeion, 2019, 120, pp. 283 - 322
https://doi.org/10.4467/26581264ARC.19.012.11821Authors
Księgi miejskie Proszowic z XV–XVIII w. Studium kodykologiczne
Artykuł stanowi wstępne studium dotyczące ksiąg miejskich Proszowic. Było to miasto królewskie położone w dawnym województwie krakowskim, zaliczane do II kategorii podatkowej, lokowane w 1358 r. przez Kazimierza Wielkiego. Sporządzono opisy kodykologiczne 10 zachowanych i zidentyfikowanych rękopisów. Ponadto zostały zinwentaryzowane rozproszone fragmenty ksiąg ławniczych, radzieckich i radziecko-ławniczych z XVII–XVIII w. Najstarsza księga miejska (l. 1418–1456) zawiera głównie wpisy rady, w części dokonane z udziałem wójta i ławników. Jeden z tomów to księga rachunkowa z lat 1768–1786. Pozostałe rękopisy to księgi ławnicze, a więc dokumentacja działalności sądu ławniczego (l. 1449–1588) oraz księga kryminalna, która zawiera wpisy z lat 1581–1686 dotyczące spraw karnych rozpatrywanych przez sąd miejski. W ramach ksiąg wójtowsko-ławniczych można zasadniczo wyróżnić dwie serie, które były prowadzone od XV w. Pierwsza początkowo miała postać składek bez oprawy, natomiast druga to kodeksy, czyli rękopisy oprawione. Oprócz czterech najstarszych rękopisów pozostałe księgi miejskie Proszowic nie były dotąd znane i wykorzystywane w literaturze.
Archiwum Narodowe w Krakowie, 29/10/0 Sąd wyższy prawa niemieckiego na zamku krakowskim 1390–1794, seria 29/10/0/2.1
Archiwum Narodowe w Krakowie, Akta (indukty) 1390–1641, sygn. 29/10/0/2.1/8 (dawne sygn. SWPM I-8, Teut. 1a).
Archiwum Narodowe w Krakowie, 29/121/0 Variae civitates et villae – zbiór szczątków zespołów 1340–1969, sygn. 29/121/0/-/111, 29/121/0/-/112, 29/121/0/-/160, 29/121/0/-/161, 29/121/0/-/162, 29/121/0/-/163, 29/121/0/-/164, 29/121/0/-/165, 29/121/0/-/166, 29/121/0/-/167, 29/121/0/-/281, 29/121/0/-/324.
Biblioteka Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, rękopisy: 440, 588, 702, 1207, 7126.
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie, rękopis 1111.
Akta miasta Przemyśla (1356–1389), 1402–1944 (1945–1983), t. 2, oprac. J. Krochmal, Przemyśl 2000.
Arłamowski K., Kancelarie zarządów miejskich w zaborze austriackim w latach 1772–1918, „Archeion” 1962, t. 38, s. 244–248.
Archiwum Akt Dawnych miasta Lwowa. A: Oddział Staropolski, t. 3. Księgi i akta administracyjno-sądowe 1382–1787; t. 4. Księgi rachunkowe (lonerskie) 1404–1788, oprac. K. Badecki, Lwów 1935–1936.
Bartoszewicz A., Czas w małych miastach. Studium z dziejów kultury umysłowej późnośredniowiecznej Polski, Warszawa–Pułtusk 2003.
Bartoszewicz A., Piśmienność mieszczańska w średniowiecznej Polsce, Warszawa 2012.
Bartoszewicz A., Średniowieczne księgi sądowe polskich miast – dzieje powstania zespołów i kolekcji, [w:] Dziedzictwo utracone – dziedzictwo odzyskane, red. A. Kamler, D. Pietrzkiewicz, Warszawa 2014, s. 159–173.
Bartoszewicz A., Urban literacy in late medieval Poland, Turnhout 2017 (Utrecht studies in medieval literacy 39).
Bielecka J., Inwentarze ksiąg archiwów grodzkich i ziemskich Wielkopolski XIV–XVIII wieku. Województwa poznańskie, kaliskie, gnieźnieńskie, inowrocławskie, Poznań 1965.
Briquet C.M., Les Filigranes dictionnaire historique des marques du papier dès leur apparation vers 1282 jusqu`en 1600, t. 4, Paris–Genève 1907.
Der Wasserzeichenkartei Piccard im Huptsaatsarchiv Stuttgart, Bearbaitet von G. Piccard, t. 3. Die Turmwasserzeichen, Stuttgart 1970.
Czubek J., Katalog rękopisów Akademii Umiejętności w Krakowie, Kraków 1906.
Dziwik K., Jan Wincenty Smoniewski, historyk – zbieracz – bibliofil (1793–1867), „Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie” 1963, r. 9, s. 97–109.
Friedberg M., Kancelaria miasta Krakowa do połowy XVIII wieku, „Archeion” 1955, t. 24, s. 277–304.
Friedberg M., Kancelaria miasta Kazimierza pod Krakowem 1355–1802, „Archeion” 1962, t. 36, s. 137–170.
Grodziska K., Zespół rękopisów średniowiecznych Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, [w:] Polska i jej sąsiedzi w późnym średniowieczu, red. K. Ożóg, S. Szczur, Kraków 2000, s. 395–413.
Grodziski S., Historia ustroju społeczno-politycznego Galicji 1772–1848, Wrocław 1971.
Grodziski S., Zabór austriacki, [w:] Historia państwa i prawa Polski, t. 3. Od rozbiorów do uwłaszczenia, red. J. Bardach, M. Senkowska-Gluck, Warszawa 1981.
Grulkowski M., Definicja i klasyfikacja ksiąg miejskich. Księgi w kancelariach miast obszaru Hanzy, [w:] Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, red. A. Jaworska, R. Jop, Warszawa 2013, s. 119–148.
Hlebionek M., Katalog pieczęci przy dokumentach samoistnych w zasobie Archiwum Państwowego w Bydgoszczy, Warszawa 2012.
Inwentarz archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem 1335–1802, oprac. M. Friedberg, Warszawa 1966.
Inwentarz archiwum miasta Kleparza pod Krakowem 1366–1794, oprac. Z. Wenzel-Homecka i Z. Wojas, Warszawa 1968.
Katalog Archiwum Aktów Dawnych miasta Krakowa, [t.] 2. Rękopisy. Nr. 1–3568, Kraków 1915 (oprac. zbior. przygotowane przez zespół archiwistów pod red. S. Krzyżanowskiego).
Kiryk F., Dzieje Proszowic w epoce piastowskiej i jagiellońskiej, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Prace Historyczne” 1967, z. 3, s. 21–49.
Kiryk F. Miasto średniowieczne, [w:] Proszowice. Zarys dziejów do 1939 roku, red. F. Kiryk, Kraków 2000, 47–91.
Knapek E., Akta oficjalatu i wikariatu generalnego krakowskiego do połowy XVI wieku, Kraków 2010.
Knapek E., Rękopisy średniowieczne w zbiorach Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie” 2012, r. 57, s. 9–47.
Krochmal J., Akta miasta Przemyśla (1402–1944), t. 1. Przewodnik po zespole archiwalnym, Przemyśl 1995.
Laberschek J., Lelów, [w:] Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, Kraków 1994, s. 510–512.
Leśniak F., W okresie Polski szlacheckiej, [w:] Proszowice. Zarys dziejów do 1939 roku, red. F. Kiryk, Kraków 2000, s. 115–146.
Lisowicz-Żurek D., Kancelaria małego miasta – organizacja, funkcje, znaczenie na przykładzie Chrzanowa w XV–XVI wieku, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2015, t. 7(11), s. 228–240.
Łosowski J., Kancelarie miast szlacheckich województwa lubelskiego od XV do XVIII wieku, Lublin 1997.
Maisel W., Sądownictwo miasta Poznania do końca XVI wieku, Poznań 1961.
Mikołajczyk M., Proces kryminalny w miastach Małopolski XVI–XVIII wieku, Katowice 2013.
Mikołajczyk M., Przestępstwo i kara w prawie miast Polski południowej XVI–XVIII wieku, Katowice 1998.
Nabiałek K., Fragment zaginionej księgi ławniczej miasta Lelowa z drugiej połowy XV wieku, [w:] Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych, Kraków 2012, s. 1293–1304.
Nabiałek K., Registrum hominum ius civile susceptorum. Rejestr przyjęć do prawa miejskiego Proszowic z XV wieku, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2018, t. 10(14), s. 144–191.
Nabiałek K., Edycja rozproszonych wpisów przyjęć do prawa miejskiego na przykładzie Proszowic i Sieradza, [w:] Editiones sine fine, t. 2, red. K. Kopiński, J. Tandecki, Toruń 2020 [w druku].
Paloc-Schnaydrowa B., Cyprian Walewski. Bibliofil i kolekcjoner (1820–1873), „Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie” 1958, r. 4, s. 367–389.
Piekosiński F., Średniowieczne znaki wodne zebrane z rękopisów przechowywanych w archiwach i bibliotekach polskich, głównie krakowskich, wiek XIV, Kraków 1893.
Piskorska H., Organizacja władz i kancelarii miasta Torunia do 1793 roku, Toruń 1956.
Proksa M., Przewodnik po zespole Akta miasta Jarosławia, Przemyśl 1994.
Radtke I., Kancelaria miasta Poznania do roku 1570, Poznań 1967.
Samsonowicz H., Średniowieczne księgi sądowe małych miast w Polsce, [w:] Homines et societas. Czasy Piastów i Jagiellonów. Studia historyczne ofiarowane Antoniemu Gąsiorowskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, Poznań1997, s. 477–484.
Smołka J., Katalog Archiwum Aktów Dawnych miasta Przemyśla, Przemyśl 1927.
Smołka J., Katalog Archiwum Aktów Dawnych miasta Jarosławia, Jarosław 1928.
Soszyński J., Pierwszy rok prac nad „Inwentarzem dziedzictwa narodowego w zakresie rękopisów średniowiecznych”, [w:] Textus et pictura. Średniowieczny kodeks rękopiśmienny jako nośnik treści, znaczeń i wartości artystycznych, red. M. Jakubek-Raczkowska, M. Czyżak, Toruń 2019, s. 337–351.
Stankowa M., Kancelaria miasta Lublina XIV–XVIII wieku, Warszawa 1968.
Starzyński M., Nad średniowiecznymi księgami rachunkowymi, „Roczniki Historyczne” 2008, r. 74, s. 165–178.
Starzyński M.. Średniowieczny Kazimierz, jego ustrój i kancelaria, Kraków 2015.
Tandecki J., Dokumenty i kancelarie miejskie, [w:] Dyplomatyka staropolska, red. T. Jurek, Warszawa 2015, s. 407–446.
Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku, oprac. A. Bartoszewicz, K. Mrozowski, M. Radomski, K. Warda, red. A. Bartoszewicz, Warszawa 2017.
Wisłocki W., Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, cz. 1, Kraków 1877.
Wolff A., Akta partykularne przedrozbiorowe Archiwum Głównego 1381–1835, [w:] Straty archiwów i bibliotek warszawskich w zakresie rękopiśmiennych źródeł historycznych, t. 1. Archiwum Główne Akt Dawnych, red. A. Stabelski, Warszawa 1957, s. 175–221.
Wyrozumska B., Kancelaria miasta Krakowa w średniowieczu, Kraków 1995.
Zbiór tłoków i stempli pieczętnych w zasobie Archiwum Państwowego w Poznaniu, oprac. zbior., red. P. Pokora przy współpracy M. Hlebionka, Poznań 2015.
Baza filigranów Hauptstaatsarchiv Stuttgart, opracowana na podstawie wydawnictwa Piccarda – www.piccard-online.de
Baza „Wasserzeichen des Mittelalters” Österreichische Akademie der Wissenschaft – https://www.wzma.at
Information: Archeion, 2019, 120, pp. 283 - 322
Article type: Original article
Titles:
Księgi miejskie Proszowic z XV–XVIII w. Studium kodykologiczne
Proszowice town records from 15th to 18th century. The codicology study
Silesia University, Bankowa 12, 40-007 Katowice
Published at: 28.02.2020
Article status: Open
Licence: CC BY-NC-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 1745
Number of downloads: 1721