The problem of recognition of the Szeletian in Poland – an overview of the subject

Martyna  Lech

The problem of recognition of the Szeletian in Poland – an overview of the subject

Publication date: 2021

Acta Archaeologica Carpathica, 2021, Vol LVI, pp. 67 - 86

https://doi.org/10.4467/00015229AAC.21.003.15344

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

The problem of recognition of the Szeletian in Poland – an overview of the subject

Abstract

The influx of new data challenge existing divisions and schemes of archeological units such as the so-called “transitional industries” between the Middle and Upper Paleolithic or the Early Upper Paleolithic. An example of such an industry is Szeletian. After almost 70 years since this word was coined, it is still uncertain what characterizes this industry. To resolve these issues, we need to re-assess the inventory of known Szeletian sites. Across the geographical range of the Szeletian, sites from Poland have not been adequately studied. The analysis of available data showed significant heterogeneity among Szeletian sites in Poland, especially in terms of the distinguishing feature – the leaf points. The next issue is the problem of the distinction between Szeletian, Jerzmanowician, Bohunician, and Jankovichian. In the case of Poland, it is even more challenging because of small assemblages, uncertain context, and lack of publications concerning Szeletian sites.

Keywords

Szeletian, leaf points, transitional industries, Early Upper Paleolithic

References

Download references

Alex B., Valde-Nowak P., Regev L., Boaretto E. 2017. Late Middle Paleolithic of Southern Poland: Radiocarbon dates from Ciemna and Obłazowa Caves, Journal of Archaeological Science 11, p. 70–380.

Bluszcz A., Kozłowski J.K., Foltyn E. 1994. New sequence of EUP leaf point industries in southern Poland, Prehistoire Europeenne 6, p. 197–223.

Bobak D., Połtowicz-Bobak M. 2009. Przyczynek do rozpoznania osadnictwa paleolitycznego na terenach Płaskowyżu Głubczyckiego. Dwa nowe stanowiska powierzchniowe z Pilszcza, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 51, p. 131–140.

Bobak D., Połtowicz-Bobak M., Jary Z., Raczyk J., Moska P. 2016. Chronologia osadnictwa szeleckiego na stanowisku Lubotyń 11, pow. głubczycki, w świetle bayesowskiego modelowania datowań, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka 37, p. 11–21.

Burdukiewicz J.M. 1999. Z problematyki paleolitu Sudetów, [in:] Początki Osadnictwa w Sudetach, P. Valde-Nowak (ed.), Kraków, p. 35–52.

Cabalska M. 1992. Pradzieje na tle przedhistorycznego osadnictwa Sądecczyzny, [in:] Dzieje miasta Nowego Sącza, F. Kiryk (ed.), vol. 1, Warszawa, p. 23–52.

Chowaniak J. 2018. Zabytki kamienne bez pozycji stratygraficznej z Jaskini Mamutowej, Materiały Archeologiczne 42, p. 35–42.

Flas D. 2011. The Middle to Upper Paleolithic transition in Northern Europe: the Lincombian-Ranisian-Jerzmanowician and the issue of acculturation of the last Neanderthals, World Archaeology 43/4, p. 605–627.

Foltyn E. 2003. Uwagi o osadnictwie kultur z ostrzami liściowatymi na północ od łuku Karpat, Przegląd Archeologiczny 51, p. 5–48.

Foltyn E., Kozłowski J.K. 2003. The lower level of the site of Dzierżysław I, Opole voivodship (Silesia, Poland) and the problem of the Bohunician, Eurasian Prehistory 1/2, p. 79–116.

Gabori-Csankq V. 1993. Le Jankovichien –Une civilisation paleolithique en Hongrie, Eraul 53.

Jura A. 1939. Brama Krakówska w starszej epoce kamienia, Wiadomości Geograficzne 17, p. 14–29.

Kaczanowski P., Kozłowski J.K. 1998. Wielka historia Polski vol. 1. Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), Kraków.

Kaminska Ľ., Kozłowski J.K., Moskal-Del Hoyo M., Nemergut A., Škrdla P. 2017. Moravany-Dlha: a phenomenon of the poplar leaf shape points, Eurasian Prehistory 14/1–2, p. 41–54.

Kaminska Ľ., Kozłowski J.K., Škrdla P. 2011. New approach to the Szeletian-Chronology and cultural variability, Eurasian Prehistory, 8/1-2, p. 29–49.

Kot M.A. 2013. The Earliest Middle Palaeolithic Bifacial Leafpoints in Central and Southern Europe. Technological Approach (Unpublished doctoral dissertation), Warsaw University, Poland.

Kowalski K. 1969. Nowe dane do poznania kultury Jerzmanowickiej w Polsce, Światowit 30, p. 177–188.

Kowalski K. 2006. Uwagi o osadnictwie paleolitycznym w Jaskini Ciemnej i Mamutowej w świetle badań z lat 1957–1974, [in:] Jura Ojcowska w pradziejach i na początku państwa Polskiego. Ojcow, J. Lech, J. Partyka (eds.), Ojców, p. 335–354.

Kozłowski J.K. 1964. Paleolit na Górnym Śląsku. Prace Komisji Archeologicznej 5, Wrocław–Warszawa–Kraków.

Kozłowski L. 1922. Starsza epoka kamienia (Paleolit), Poznań.

Kozłowski S.K. 2006. Around Wylotne and Zwierzyniec, [in:] Wylotne and Zwierzyniec. Paleolithic sites in Southern Poland, S.K. Kozłowski (ed.), Kraków, p. 361–381.

Kozłowski J.K., Kozłowski S.K. 1977. Epoka kamienia na ziemiach polskich, Warszawa.

Krajcarz M.T., Krajcarz M., Ginter B., Goslar T., Wojtal P. 2018. Toward the chronology of Jerzmanowician –the new series of radiocarbon dates from Nietoperzowa Cave (Poland), Archaeometry 60/2, p. 383–401.

Krzepkowska J. 2006. Stratigraphy, chronology, cultural attribution of flint artifacts of Middle Paleolithic character from the Zwierzyniec I/1 in Kraków (L. Sawicki's excavations), [in:] Wylotne and Zwierzyniec. Paleolithic sites in Southern Poland, S.K. Kozłowski (ed.), Kraków, p. 315–334.

Lech M. 2017. Paleolit środkowy w dolnym biegu Prądnika (Unpublished bachelor thesis), Jagiellonian University, Kraków.

Lech M. 2020. Inwentarz warstwy XI z Jaskini w Obłazowej na tle problematyki kultury szeleckiej (Unpublished master’s thesis), Jagiellonian University, Kraków.

Libera J. 2008. First finds of Szeletian points from the Lublin region, Poland, [in:] Man Millennia Environment. Studies in honour of Romuald Schild, Z. Sulgostowska, A.J. Tomaszewski (eds.) Warszawa, p. 193–196.

Libera J. 2014. Zabytki kamienne z otuliny Poleskiego Parku Narodowego (przyczynek do badań prahistorii centralnej części Polesia Podlaskiego: Wiązowiec), Studia i Materiały 4, p. 5–31.

Mańka D. 2006. Kraków-Zwierzyniec I – Open site of Jerzmanowician Culture (Chmielewski’s excavations 1976-1978), [in:] Wylotne and Zwierzyniec. Paleolithic sites in Southern Poland, S.K. Kozłowski (ed.), Kraków, p. 335–347.

Marko A. 2013a. On the Middle Palaeolithic industry of the Jankovich cave (Northeastern Transdanubia), ArchErt 138, p. 7–28.

Marko A. 2013b. Leafshaped lithic and osseous tools from old, excavated cave sites: demonstrating associations, [in:] The Sound of Bones. Proceedings of the 8th meeting of the ICAZ Worked Bone Reasearch Group in Salzburg 2011, F. Lang (ed.), Salzburg, p. 191–202.

Marko A. 2019. Jankovichian, Szeletian or a Leaf point industry: Analysis of three small lithic assemblages, Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae 70, p. 259–282.

Mester Z. 2010. Technological analysis of Szeletian bifacial points from Szeleta Cave (Hungary), Human Evolution (Firenze) 25/1–2, p. 107–123.

Mester Z. 2017. Considerations sur le Szeletien en Hongrie: la relation du Jankovichien au Szeletien ancien, Anthropologie 55/1–2, p. 75–92.

Mester Z. 2018. The problems of the Szeletian as seen from Hungary, Recherches Archeologiques 9, p. 19–48.

Neruda P., Nerudova Z. 2015. Technology of Moravian Early Szeletian leaf point shaping: A case study of refittings from Moravsky Krumlov IV open-air site (Czech Republic), Quaternary International 428, p. 91–108.

Oliva M. 2017. Palaeolithic and mesolithic of the Czech lands (Moravia and Bohemia) in the European context, Brno.

Połtowicz M. 2006. Sprawozdanie z badań na paleolitycznym stanowisku Dzierżysław 79, pow. Głubczyce, Badania Archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w latach 2003-2004, p. 35–40.

Połtowicz-Bobak M., Bobak D., Badura J., Wacnik A., Cywa K. 2013. Nouvelles donnees sur le Szeletien en Pologne, [in:] Le Paleolithique superieur ancien de l’Europe du Nord-Ouest : Reflexions et syntheses a partir d’un projet collectif de recherche sur le centre et le sud du Bassin parisien, Actes du colloque de Sens 15-18 Avril 2009, P. Bodu, L. Chehmana, L. Klaric, L. Mevel, S. Soriano, N. Teyssandier (eds.), Memoires de la Societe prehistorique francaise 56, p. 485–496.

Prošek F. 1953. Szeletien na Slovensku [Le Szeletien en Slovaquie], Slovenska Archeologia 1, p. 133–194.

Sachse-Kozłowska E. 1977. Paleolityczne ostrze liściowate z Jaskini Jasnej w Strzegowej, woj. Katowice, Sprawozdania Archeologiczne 29, p. 9–11.

Sudoł M., Cyrek K. 2015. Osadnictwo paleolityczne na wyżynie Ryczowskiej (środkowa część Wyżyny Częstochowskiej), Acta Universitatis Nicolai Copernici Archeologia 34, p. 41–82.

Svoboda J., Siman K. 1989. The Middle-Upper Paleolithic transition in Southeastern Central Europe Czechoslovakia and Hungary, Journal of World Prehistory 3, p. 283–322.

Škrdla P. 2016. Bifacial technology at the beginning of the Upper Paleolithic in Moravia, Litikum 4, p. 5–8.

Škrdla P. 2017. Moravia at the onset of the Upper Paleolithic, The Dolni Věstonice Studies 23, Brno.

Škrdla P., Rychtařikova T. 2012. Levallois point or blade: which blank was the target artefact of the Bohunician technology?, [in:] Flakes not Blades: the role of Flake Production at the onset of the Upper Palaeolithic in Europe., A. Pastoors, M. Peresani (eds.), Wissenschaftliche Schriften des Neanderthal Museum, p. 199–214.

Škrdla P., Nejman L., Rychtařikova T., Nikolajev P., Lisa L. 2014. New observations concerning the Szeletian in Moravia, Quartar 61, p. 87–101.

Valde-Nowak P. 2003. Upper Palaeolithic Sequence, [in:] Obłazowa Cave. Human activity, stratigraphy and palaeoenvironment, P. Valde-Nowak, A. Nadachowski, T. Madeyska (eds.), Kraków, p. 44–68.

Valde-Nowak P., Madeyska T., Nadachowski P. 1995. Osadnictwo, sedymentacja, fauna kopalna, Pieniny – Przyroda i Człowiek 4, p. 5–23.

Wilczyński J. 2008. Lubotyń pow. Głubczycki. Nowe stanowisko szeleckie z terenu Płaskowyżu Głubczyckiego, Silesia Antiqua 44, p. 274–176.

Wiśniewski A. 2006. Środkowy Paleolit w dolinie Odry, Wrocław.

Wiśniewski A., Wilczyński J. 2016. The Early Upper Palaeolithic in Poland, [in:] The Past Societies 1. Polish lands from the first evidence of human presence to the Early Middle Ages: 500 000-5 500 BC, J. Kabaciński (ed.), Warsaw, p. 98–110.

Internet informations

Stefański D., Zając M. Ostrze liściowate, https://muzea.malopolska.pl/pl/lista-obiektow/1487. [04.05.2021].

Information

Information: Acta Archaeologica Carpathica, 2021, Vol LVI, pp. 67 - 86

DOI: https://doi.org/10.4467/00015229AAC.21.003.15344

Article type: Original article

Authors

Martyna Lech

https://orcid.org/0000-0002-6141-5934

Institute of Archeology, Jagiellonian University, Gołębia 11, 31-007 Kraków, Poland

Published at: 2021

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Percentage share of authors:

Martyna Lech (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

English

View count: 1076

Number of downloads: 823

<p>The problem of recognition of the Szeletian in Poland – an overview of the subject</p>

Download xml