The octagonal tower at castle Ojców – a commemorative realisation of king Kasimir III the Great?
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEThe octagonal tower at castle Ojców – a commemorative realisation of king Kasimir III the Great?
Publication date: 08.11.2018
Acta Archaeologica Carpathica, 2018, Vol LIII, pp. 169 - 200
Authors
The octagonal tower at castle Ojców – a commemorative realisation of king Kasimir III the Great?
The octagonal tower of the ruined castle Ojców (southern Poland) is considered one of the most impressive foundations of king Kasimir III the Great (†1370). The purpose of this paper is to discuss the results of archaeological dig carried out in 2016 and to combine it with written evidence to form the basis for the reconstruction of its long-gone past. The tower is an octagon in plan, has 11.55 m in diameter and has walls that are ca. 2.7-2.8 m thick. On the inside it is round, 6.2 m in diameter. It was built of carefully processed hewn limestone set in lime mortar and what is important to note, it is the only known castle tower realisation of king Kasimir which was built on such blocks. On the other hand, the raw material used for building the tower has close affinities with church foundations of the king (e.g. in the collegiate church in Wiślica).
Noteworthy, the fieldwork of 2016 provided rich assemblage of architectural details, including stylistically homogenous window or portal framings with characteristic pear-shaped mouldings and hollow-chamferred profiles, which likely relate to the earliest stages of the castle, perhaps already to the realisation of king Kasimir. There is a high degree of confidence that these elements were originally placed in the tower, and, if so, they determined rich and representative design of the whole structure.
According to the author of the paper, there are strong indications that the impressive octagonal tower which is distinguished among the other contemporary defensive realisations by its building material, size and, possibly, a decor, was built as a commemorative realisation, given to honour the memory of the father of king Kasimir – Władysław the Elbow-high, who according to the local tradition, early in the 14th c. found a refuge in a cave located nearby (note the castle’s name: Oczecz − further Ojców − in Polish means Father).
Last but not least, the archaeological dig brought to light the remains of an undefined building from the late 15th-mid 16th c. west from the tower, the remains of post-medieval (17th c.?) wall adjacent to the tower from the north, and some important stratigraphic observations, which allow to state that the octagonal structure witnessed some extensive restoration work in the second half of the 15th c.
Description, 1660 Opis zamku ojcowskiego z roku 1660, [in:] A. Falniowska-Gradowska, Ojców w dziejach i legendzie, Ojców: Ojcowski Park Narodowy, 1995, p. 224-225.
Description, 1765 Opis zamku ojcowskiego z roku 1765, [in:] A. Falniowska-Gradowska, Ojców w dziejach i legendzie, Ojców: Ojcowski Park Narodowy, 1995, p. 232-233.
Description, 1789 Opis zamku ojcowskiego z roku 1789, [in:] A. Falniowska-Gradowska, Ojców w dziejach i legendzie, Ojców: Ojcowski Park Narodowy, 1995, p. 234.
Description, 1803 Opis zamku ojcowskiego z roku 1803, [in:] A. Falniowska-Gradowska, Ojców w dziejach i legendzie, Ojców: Ojcowski Park Narodowy, 1995, p. 235.
Inventory, 1721 Inwentarz zamku ojcowskiego z roku 1721, [in:] A. Falniowska-Gradowska, Ojców w dziejach i legendzie, Ojców: Ojcowski Park Narodowy, 1995, p. 226-231.
Jan from Czarnków, 2001 Kronika Jana z Czarnkowa, translated by J. Żerbiłło, M. Kowalski (ed.), 3rd edition, Kraków: Universitas.
Lb. 1863 Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, tomus I, A. Przezdziecki (ed.), Cracoviae.
Mp., 1876-1905 Kodeks dyplomatyczny Małopolski, vol. 1-4, F. Piekosiński (ed.), Kraków.
Augustyniak J. 1992 Zamek w Inowłodzu, Łódź.
Baszkiewicz J. 1968 Polska czasów Łokietka, Warszawa.
Bis M. 2014 Późnośredniowieczne i wczesnonowożytne naczynia białe z Solca nad Wisłą, Warszawa.
Blombergowa M. 2006 Aleksandra Przezdzieckiego zainteresowania starożytnicze oraz badania archeologiczne w Ojcowie w XIX wieku, [in:] Jura Ojcowska w pradziejach i w początkach państwa polskiego, J. Lech, J. Partyka (eds.), Ojców: Ojcowski Park Narodowy, p. 85-108.
Crossley P. 1985 Gothic architecture in the reign of Kasimir the Great. Church architecture in Lesser Poland 1320-1380, Kraków.
Długopolski E. 2009 Władysław Łokietek na tle swoich czasów, 2nd edition, Kraków.
Falniowska-Gradowska A. 1995 Ojców w dziejach i legendzie, Ojców.
Falniowska-Gradowska A. 1999 Dzieje zamku ojcowskiego, Ojców.
Firlet J. 1993 Stratygrafia kulturowa na stanowisku Kraków-Wawel rejon VIII (międzymurze) w świetle badań wykopaliskowych, Acta Archaeologica Waweliana 1, Kraków.
Frazik J. 1966 Ruiny zamku w Ojcowie. Problemy badawcze i konserwatorskie, Czasopismo techniczne 4 (95), p. 28-34.
Frazik J. 1978 Sklepienia żebrowe w Polsce XV wieku [in:] Sztuka i ideologia XV wieku, P. Skubiszewski (ed.), Warszawa, p. 521-566.
Gadomski J. 1970 Wczesnogotycka rzeźba Madonny z Dzieciątkiem w Wiślicy, Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego 6, p. 161-185.
Grabowski A. 1822 Historyczny opis miasta Krakowa i iego okolic, Kraków.
Holcerowa T. 1989 Lipowiec – dawny zamek biskupów krakowskich, Warszawa.
Kajzer L. 1999 Kastellologa uwagi nad itinerariami królewskimi, Światowit, 1(42), Fasc. B, p. 94-98.
Kardyś P. 2006 Wiślica w średniowieczu i w okresie wczesnonowożytnym. Studia z dziejów miasta, Kielce.
Kętrzyński W. 1897 O rocznikach polskich, Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny 34, p. 164-354.
Kolberg O. 1871 Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Krakowskie. Część pierwsza, Kraków.
Kruczek K. 2001 Zamek w Ojcowie – wstępne wyniki badań wykopaliskowych prowadzonych w 1991 roku, [in:] Badania naukowe w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, J. Partyka (ed.), Ojców, p. 392-399.
Kubiak S. 1998 Monety koronne z drugiej połowy XV w. (1447-1506), Wiadomości Numizmatyczne, 52/3-4, p. 117-181.
Laberschek J. 1993 Zamek Ojców w średniowieczu, Aura, 3, p. 18.
Laberschek J. 1996 Pomnikowa monografia historyczna Ojcowa, Teki Krakowskie 3, p. 269-273.
Laberschek J. 2016 Ojców i okolice do połowy XVI wieku, [in:] Monografia Ojcowskiego Parku Narodowego. Dziedzictwo kulturowe, J. Partyka (ed.), Ojców, p. 75-106.
Lasek P. 2013 Wieża i basteja. Z badań nad wpływem broni palnej na architekturę obronnorezydencjonalną Królestwa Polskiego w XV-XVI w., Studia i Materiały Archeologiczne, Suplementum 2, p. 158-175.
Łuszczkiewicz W. 1866 Zabytki dawnego budownictwa w Krakowskiém, vol. II-III, Kraków. Mencl V.
Łuszczkiewicz W. 1952 Tvary klenebních žeber v české gotické architektuře, Zprávy památkové péče, vol. 11-12/9-10 , p. 268-281.
Mencl V. 1960 Vývoj středověkého portálu v českých zemích, Zprávy památkové péče 1960/20, p. 8–26, 112-153.
Mrozowski P. 2006 Sztuka jako narzędzie władzy królewskiej w Polsce dojrzałego i późnego średniowiecza, [in:] Król w Polsce XIV i XV wieku, A. Marzec, M. Wilamowski M. (eds.), Kraków, p. 89-101.
Nekuda V., Reichertová K. 1968 Středověka keramika w Čechách a na Moravě, Brno. Němec R.
Nekuda V., Reichertová K. 2015 Architektura−vláda−země. Rezidence Karla IV. v Praze a zemích Koruny české, Praha.
Nowacki K. 1958 Zamek w Ojcowie, typescript in the archives of the Ojców National Park.
Olszacki T. 2011 Rezydencje królewskie prowincji małopolskiej w XIV wieku – możliwości interpretacji, Czasopismo Techniczne Politechniki Krakowskiej, 7/A, p. 251-297.
Olszacki T. 2017 Ostatnie palatium? Królewski pałac w Szydłowie w świetle najnowszych badań, [in:] Gemma Gemmarum. Studia dedykowane Profesor Hannie Kóčce-Krenz, A. Różański (ed.), vol. 2, Poznań, p. 955-993.
Pajor P. 2015 Król spogląda w przeszłość. Romańskie relikty w murach katedry krakowskiej i kolegiaty w Wiślicy jako nośnik programu historycznego w działalności fundacyjnej Kazimierza Wielkiego, [in:] Historyzm - tradycjonalizm - archaizacja. Studia z dziejów świadomości historycznej w średniowieczu i okresie nowożytnym, M. Walczak (ed.), Kraków.
Pianowski Z. 1991 Wawel obronny, Kraków.
Polanowski L., Zub J. 1997 Wstępne rozpoznanie zabudowy północnej części Wzgórza Zamkowego w Sandomierzu, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 18, p. 149-160.
Ratajczak T. 2014 Wieże mieszkalne na zamku wawelskim - badania nad chronologią gotyckiej architektury rezydencji królewskiej, Rocznik Historii Sztuki, XXXIX, p. 177-190.
Rymut K. 1967 Nazwy miejscowe północnej części dawnego województwa krakowskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Stępień P. 2000/2001 Badania architektoniczne elewacji zamku na Wawelu, Studia Waweliana, 9/10, p. 129-191.
Sukertowa E. 1922 Zamek w Ojcowie, Warszawa.
Szyszko-Bohusz A., Sokołowski M. 1912 Kościoły polskie dwunawowe, Sprawozdania Komisyi do badania historyi sztuki w Polsce 8, p. 68-123.
Walczak M. 2006 Rzeźba architektoniczna w Małopolsce za czasów Kazimierza Wielkiego, Kraków. Wojciechowska B.
Walczak M. 2016 Wiślica, [in:] Klasztory, miasta i zamki w życiu i twórczości Jana Długosza, J. Rajman, D. Żurek (eds.), Kraków, p. 129-136.
Wojenka M. 2008 Zamek ojcowski w dobie nowożytnej, [in:] Archeologia okresu nowożytnego w Karpatach polskich, J. Gancarski (ed.), Krosno, p. 341-411.
Wojenka M. 2016 Sprawozdanie z badań wykopaliskowych przeprowadzonych na zamku w Ojcowie w latach 2006-2014, Prądnik. Prace i Materiały Muzeum im. Prof. Władysława Szafera 26, p. 199-224.
Wojenka M. 2017 Władysław Łokietek i jaskinie Ojcowa, Studia nad dawną Polską 5, p. 61-86.
Woźniak M. 2018 Monety pozyskane w trakcie badań archeologicznych na krakowskiej Skałce w latach 2007-2008, [in:] Średniowieczny kościół na Skałce w Krakowie w świetle badań interdyscyplinarnych, J. Poleski (ed.), Kraków, p. 83-114.
Wróbel T. 1966 Kult Matki Bożej w Wiślicy, Kielecki Przegląd Diecezjalny 42/4, p. 172-192.
Wróblewski K. 1907 Nad Prądnikiem. Przewodnik po Ojcowie i jego okolicy, Warszawa.
Załuski J. 1976 Wspomnienia, Kraków.
Záruba F. 2015 Hradní kaple. II. Doba lucemburská, Praha.
Ziarkowski D. 2015 Próby restauracji wieży zamku w Ojcowie w końcu XIX wieku oraz w latach 1912–
Ziarkowski D. 1914, Prądnik. Prace i Materiały Muzeum im. Prof. W. Szafera 25, p. 219-238.
Information: Acta Archaeologica Carpathica, 2018, Vol LIII, pp. 169 - 200
Article type: Original article
Institute of Archeology, Jagiellonian University, Gołębia 11, 31-007 Kraków, Poland
Published at: 08.11.2018
Article status: Open
Licence: None
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
EnglishView count: 645
Number of downloads: 379