FAQ
logo of Polish Academy of Arts and Sciences

Settlement patterns of the Prehistoric and Early Historic communities in the Kańczuga Upland

Publication date: 2022

Acta Archaeologica Carpathica, 2022, Vol LVII, pp. 185 - 210

https://doi.org/10.4467/00015229AAC.22.007.17461

Authors

Ewelina Kolebuk
Cracow Saltworks Museum in Wieliczka, Zamkowa 8, 32-020 Wieliczka, Poland
https://orcid.org/0000-0003-0557-0312 Orcid
All publications →

Titles

Settlement patterns of the Prehistoric and Early Historic communities in the Kańczuga Upland

Abstract

The aim of this paper is to reconstruct settlement preferences and the dynamics of cultural changes that occurred in the sheet of Polish Archaeological Record (Archeologiczne Zdjęcie Polski = AZP) no. 105–80, located on the Kańczuga Upland. The materials for analysis were collected over several seasons of surface surveys in which 210 archaeological sites were identified. The obtained results show that this region was very attractive for both hunter-gatherers and settled communities.

References

Download references

Balcer B. 1975. Krzemień świeciechowski w kulturze pucharów lejkowatych. Eksploatacja, obróbka i rozprzestrzenienie, Wrocław.

Bienia M., Żółkowski S. 1996. Weryfikacja wiarygodności wyników badań AZP w województwie bialskopodlaskim, [in:] Archeologiczne Zdjęcie Polski – metoda i doświadczenia. Próba oceny, D. Jaskanis (ed.), Warszawa, 151–159.

Blajer W. 2005. Osadnictwo prehistoryczne, wczesnośredniowieczne i średniowieczne na obszarze dzisiejszej Markowej w świetle znalezisk archeologicznych, [in:] Markowa – sześć wieków tradycji. Z dziejów społeczeństwa i kultury, W. Blajer, J. Tejchma (eds.), Markowa, 11–24.

Bobak D., Połtowicz-Bobak M. 2011 Osadnictwo starszej i środkowej epoki kamienia na terenach Podkarpacia w świetle badań na trasie autostrady A4 w latach 2005–2011, [in:] Autostradą w przeszłość. Katalog wystawy, S. Czopek (ed.), Rzeszów, 25–43.

Bochnak T. 2019. Movement or stabilization? The Upper San River basin in the second half of the 1st millennium BC, Acta Archaeologica Carpathica 54, 25–56.

Czekaj-Zastawny A. 2008. Osadnictwo społeczności kultury ceramiki wstęgowej rytej w dorzeczu górnej Wisły, Kraków.

Czerniak L. 1996. Archeologiczne Zdjęcie Polski – co dalej?, [in:] Archeologiczne Zdjęcie Polski – metoda i doświadczenia. Próba oceny, D. Jaskanis (ed.), Warszawa, 39–46.

Czopek S. 1999. Pradzieje Polski południowo-wschodniej, Rzeszów.

Czopek S., Podgórska-Czopek J. 1995 Osadnictwo pradziejowe w dolinie dolnego Wisłoka, [in:] Wisłok. Rola rzeki w krajobrazie naturalnym i kulturowym regionu, K. Ruszel (ed.), Rzeszów, 27–54.

Godłowski K. 1985. Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej i środkowej Polsce w młodszym okresie przedrzymskim i okresie rzymskim, Prace Komisji Archeologicznej, vol. 23, Wrocław.

Gucik S. 1988. Surowce użyteczne Karpat Przemyskich i przedgórza, [in:] Karpaty przemyskie: przewodnik LIX Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego. 16–18 września 1988, J. Kotlarczyk (ed.), Kraków, 119–141.

Hozer M., Machnik J., Bajda-Wesołowska A. 2017. Groby kultury ceramiki sznurowej i domniemane kultury mierzanowickiej w Szczytnej, pow. Jarosław – źródła, analiza, wnioski, [in:] Nekropolie ludności kultury ceramiki sznurowej z III tysiąclecia przed Chr. w Szczytnej na Wysoczyźnie Kańczuckiej, P. Jarosz, J. Machnik (eds.), Via Archaeologica Ressoviensia, vol. 12, Rzeszów, 5–130.

Jankuhn H. 2004. Wprowadzenie do archeologii osadnictwa, Poznań.

Jodłowski A. 1971. Eksploatacja soli na terenie Małopolski w pradziejach i we wczesnym średniowieczu, Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce, vol. 4, Wieliczka.

Kadrow S., Machnik J. 1997. Kultura mierzanowicka. Chronologia, taksonomia i rozwój przestrzenny, Prace Komisji Archeologicznej, vol. 29, Kraków.

Kiarszys G. 2005. Osadnictwo czy krajobraz kulturowy: konsekwencje poznawcze korelacji wyników badań powierzchniowych i rozpoznania lotniczego, [in:] Biskupin… i co dalej? Zdjęcia lotnicze w polskiej archeologii, J. Nowakowski, A. Prinke, W. Rączkowski (eds.), Poznań, 389–395.

Kobyliński Z. 1988. Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schyłku starożytności i w początkach wczesnego średniowiecza, Wrocław.

Kolebuk E. 2016. Rekonstrukcja osadnictwa pradziejowego i wczesnohistorycznego na obszarze AZP 105-80 (Wysoczyzna Kańczucka), Archive of the Institute of Archaeology, Jagiellonian University (unpublished bachelor’s thesis).

Kondracki J. 1994. Geografia regionalna Polski, Warszawa.

Kozłowski J.K., Kozłowski S.K. 1977. Epoka kamienia na ziemiach polskich, Warszawa.

Kruk J. 1973. Studia osadnicze nad neolitem wyżyn lessowych, Wrocław.

Kruk J. 1980. Gospodarka w Polsce południowo-wschodniej w V–III tysiącleciu p.n.e., Wrocław.

Kruk J. 1995. Poszukiwania powierzchniowe w badaniach nad geografią osadnictwa pra- i wczesnodziejowego: po dwudziestu latach doświadczeń, Sprawozdania Archeologiczne 47, 265–269.

Kruk J., Przywara L. 1983. Roślinność potencjalna jako metoda rekonstrukcji naturalnych warunków rozwoju społeczności pradziejowych, Archeologia Polski 28:1, 19–50.

Król D. 2017. Społeczności kultury pucharów lejkowatych na pograniczu Podgórza Rzeszowskiego i Doliny Dolnego Sanu. Studium geograficzno-osadnicze, [in:] Wielokulturowe cmentarzysko w Skołoszowie, stan. 7, pow. jarosławski w kontekście osadnictwa z neolitu i wczesnej epoki brązu we wschodniej części Podgórza Rzeszowskiego, M. Rybicka (ed.), Rzeszów, 5–24.

Król D. 2018. Studia nad osadnictwem kultury pucharów lejkowatych na lessach Podgórza Rzeszowskiego i Doliny Dolnego Sanu, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 39, 39–55.

Łanczont M., Klimek K., Nogaj-Chachaj J. 2001. Potencjał środowiska naturalnego przykarpackiej wysoczyzny lessowej dla osadnictwa neolitycznego, [in:] Neolit i początki epoki brązu w Karpatach polskich, J. Gancarski (ed.), Krosno, 173–199.

Łanczont M., Klimek K., Nogaj-Chachaj J. 2003. Holoceńskie przemiany środowiska przyrodniczego Wysoczyzny Kańczuckiej – zarys badań interdyscyplinarnych, [in:] FNP dla archeologii. Podsumowanie programów TRAKT i ARCHEO, M. Łanczont, J. Nogaj-Chachaj (eds.), Lublin, 111–116.

Łanczont M., Klimek K., Nogaj-Chachaj J. 2004. Wybrane problemy starożytnych kurhanów z okolic Jarosławia (Wysoczyzna Kańczucka), Rocznik Przemyski 40:2, Archeologia, 7–16.

Machnik J. 1998. Uwagi o najstarszym osadnictwie pasterskiej kultury ceramiki sznurowej (III tysiąclecie przed Chr.) w strefie karpackiej, [in:] Dzieje Podkarpacia, vol. 2, J. Gancarski (ed.), Krosno, 92–120.

Machnik J. 2001. Kultura ceramiki sznurowej w strefie karpackiej (stan i perspektywy badawcze), [in:] Neolit i początki epoki brązu w Karpatach polskich, J. Gancarski (ed.), Krosno, 115–138.

Machnik J., Jarosz P., Mazurek M. 2019. Groby ludności kultury ceramiki sznurowej w Mirocinie, pow. Przeworsk, [in:] Nekropola ludności kultury ceramiki sznurowej w Mirocinie na Wysoczyźnie Kańczuckiej, P. Jarosz, J. Machnik, A. Szczepanek (eds.), Via Archaeologica Ressoviensia, vol. 15, Rzeszów, 7–139.

Madyda-Legutko R., Poleski J., Krapiec M. 2005. Studia nad geografią osadnictwa w górnym dorzeczu Wisły u schyłku starożytności i na początku średniowiecza, [in:] Archeologia o początkach Słowian, P. Kaczanowski, M. Parczewski (eds.), Kraków, 307–352.

Matoga A. 1996. Archeologiczne Zdjęcie Polski – połowa drogi, [in:] Archeologiczne Zdjęcie Polski – metoda i doświadczenia. Próba oceny, D. Jaskanis (ed.), Warszawa, 47–61.

Mazurowski R. 1974. Możliwości poznawcze badań powierzchniowych, Wiadomości Archeologiczne 39:1, 32–39.

Mazurowski R. 1980. Metodyka archeologicznych badań powierzchniowych, Warszawa– Poznań.

Motylewicz J. 1984. Dzieje Kańczugi, Przemyśl.

Musierowicz A. (ed.) 1961. Mapa gleb Polski w skali 1:300 000, Warszawa.

Nowak M. 2009. Drugi etap neolityzacji ziem polskich, Kraków.

Parczewski M. 1988. Początki kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Krytyka i datowanie źródeł archeologicznych, Prace Komisji Archeologicznej, vol. 27, Wrocław.

Parczewski M. 1991. Początki kształtowania się polsko-ruskiej rubieży etnicznej w Karpatach. U źródeł rozpadu Słowiańszczyzny na odłam wschodni i zachodni, Kraków.

Parczewski M. 2005. Okolice Markowej we wczesnym średniowieczu (VI–poł. XIII w.), [in:] Markowa – sześć wieków tradycji. Z dziejów społeczeństwa i kultury, W. Blajer, J. Tejchma (eds.), Markowa, 25–34.

Pelisiak A. 2008. Late Neolithic settlement and the salt in the Carpathians, [in:] Man and mountains: palaeogeographical and archaeological perspectives, T. Kalicki, B.S. Szmoniewski (eds.), Kielce, 51–63.

Pelisiak A. 2018. Centrum i peryferia osadnictwa w neolicie i wczesnej epoce brązu na wschodnim Podkarpaciu i we wschodniej części polskich Karpat, Collectio Archaeologica Ressoviensis, vol. 38, Rzeszów.

Pelisiak A. 2020. Surowce krzemionkowe ze wschodniej części polskich Karpat. Rezultaty ostatnich badań, [in:] Epoka kamienia w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 259–284.

Pelisiak A., Dębiec M. 2014. Salt water springs and the exploitation of the Eastern Polish Carpathians in the Late Neolithic Period, [in:] Szkice neolityczne. Księga poświęcona pamięci Profesor Anny Kulczyckiej-Laciejewiczowej, K. Czarniak, J. Kolenda, M. Markiewicz (eds.), Wrocław, 285–300.

Poleska P., Toboła G. 1988. Osada grupy tynieckiej kultury lateńskiej na stan. 41 w Nowej Hucie-Krzesławicach. Część II. Analiza materiałów, Materiały Archeologiczne Nowej Huty 12, 89–130.

Poradyło W. 2009. Kultura przeworska na lessowym przedpolu Karpat pomiędzy Przeworskiem a Przemyślem , Rocznik Przemyski 45:2, Archeologia, 57–83.

Przybyła M.S., Blajer W. 2008. Struktury osadnicze w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza na obszarze podkarpackiej wysoczyzny lessowej między Wisłokiem i Sanem, Kraków.

Przybyła M.J. 2004. Nowe znaleziska kultury lateńskiej z obszaru Podgórza Rzeszowskiego, [in:] Okres lateński i rzymski w Karpatach polskich, J. Gancarski (ed.), Krosno, 218–235.

Saile T., Posselt M., Blajer W. 2008. Zur Siedlungsarchäologie der Bandkeramik im Einzugsgebiet des San, Neue Ausgrabungen und Forschungen in Niedersachsen 27, 9–23.

Starkel L. 1972. Kotlina Sandomierska, [in:] Geomorfologia Polski. Tom 1: Polska południowa – góry i wyżyny, M. Klimaszewski (ed.), Warszawa, 138–166.

Sztyber A. 2014. Okres wczesnego średniowiecza, [in:] Rozbórz, stanowisko 27. Materiały źródłowe, M. Karwowski, D. Kulikowska (eds.), Via Archaeologica Ressoviensia, vol. 5, Rzeszów, 55–60.

Wiślański T. 1979. Kształtowanie się miejscowych kultur rolniczo-hodowlanych. Plemiona kultury pucharów lejkowatych, [in:] Prahistoria ziem polskich, t. II: Neolit, W. Hensel, T. Wiślański (eds.), Wrocław, 165–260.

Wład P. 1996. Województwo przemyskie. Zarys geograficzny, Przemyśl.

Zernickaya V., Klimek K., Łanczont M., Nogaj-Chachaj J. 2003. Holoceńska historia roślinności i ślady działalności człowieka w rejonie Cieszacina Wielkiego, [in:] FNP dla archeologii. Podsumowanie programów TRAKT i ARCHEO, M. Łanczont, J. Nogaj-Chachaj (eds.), Lublin, 121–123.

Information

Information: Acta Archaeologica Carpathica, 2022, Vol LVII, pp. 185 - 210

Article type: Original article

Authors

https://orcid.org/0000-0003-0557-0312

Ewelina Kolebuk
Cracow Saltworks Museum in Wieliczka, Zamkowa 8, 32-020 Wieliczka, Poland
https://orcid.org/0000-0003-0557-0312 Orcid
All publications →

Cracow Saltworks Museum in Wieliczka, Zamkowa 8, 32-020 Wieliczka, Poland

Published at: 2022

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Ewelina Kolebuk (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

English