FAQ

Przestrzenie natury jako obszar promocji zdrowia – wybrane perspektywy poznawcze i przegląd badań

Data publikacji: 18.12.2018

Zeszyty Pracy Socjalnej, 2018, Tom 23, numer 4, s. 313 - 329

https://doi.org/10.4467/24496138ZPS.18.020.10075

Autorzy

Wojciech Swędzioł
Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha, Aleja Jana Pawła II 78, Kraków
https://orcid.org/0000-0002-1896-2908 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Przestrzenie natury jako obszar promocji zdrowia – wybrane perspektywy poznawcze i przegląd badań

Abstrakt

The spaces of nature as an area of health promotion – selected cognitive perspectives and research review

Subject of this article is widely understood health crisis, including the psychological and physiological condition of humanity as a result of detachment from the natural environment. Theoretical introduction to a review of research focusing on nature’s infl uence on human wellbeing is Professor Józef Bańka’s euthyphronics. Nature influences psychological, physiological and general well-being at every stage of his life, while axiological organising of environment allows him to prevent symptoms of detachment with nature and technological development. One of the probable symptoms of those eff orts and at the same time reaction to proposed by Professor Bańka “paradoks przełatwienia” being a paradox of life seeming too easy thanks to the technology supporting a human in various tasks, is actively seeking new challenges. This lifestyle is examined through basic ideas of logotherapy and chosen episodes of the life of its author Victor Frankl – not only a brilliant scientist but mountaineer and alpine climber as well.

Bibliografia

Adams M., Cox T., Moore G., Croxford B., Refaee M., Sharples S. (2006). Sustainable soundscapes: Noise policy and the urban experience. „Urban Studies”, 43: 2385–2398.

Annerstedt M., Währborg P. (2011). Nature-assisted therapy: Systematic review of controlled and observational studies. „Scandinavian Journal of Public Health”, 39: 371–388.

Atkinson R. (2007). Ecology of sound: the sonic order of urban space. „Urban Studies”, 44: 1905–1917.

Bańka J. (1973). Technika a środowisko psychiczne człowieka. Wprowadzenie do zagadnień eutyfroniki. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa.

Bańka J. (1978). Problemy współczesnej fi lozofi i człowieka. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice: 162.

Bańka J. (1983). Ja teraz. U źródeł fi lozofi i człowieka współczesnego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice: 290.

Bańka J. (2003). Świat poręczenia moralnego. Medytacje o etyce prostomyślności. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice: 13.

Bańka J. (2009). O swoim fi lozofowaniu mówi prof. dr hab. Józef Bańka. „Sofi a”, 9: 309–312; http://www.sofi a.sfk s.org.pl/27_Sofia_nr9_Banka.pdf (dostęp: 10.12.2018).

Bauer N., Martens D. (2010). Die Bedeutung der Landschaft für die menschliche Gesundheit – Ergebnisse neuster Untersuchungen der WSL. „Forum für Wissen”: 4–51.

Bette K.H. (2004). X-treme. Zur Soziologie des Abenteuer- und Risikosports. Transcript Verlag, Bielefeld: 15–21, 117.

Bodin M., Hartig T. (2003). Does the outdoor environment matter for psychological restoration gained through running? „Psychology of Sport and Exercise”, 4: 141–153.

Bowler D.E., Buyung-Ali I.M., Knight T.M., Pullin A.S. (2010). A systematic review of evidence for the added benefi ts to health of exposure to natural environments. „BMC Public Health”, 10: 1–10.

Bloch P. (2013). Problem aktualności eutyfroniki. Praca doktorska. Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Filozofi i, Katowice.

Cervinka R., Höltge J., Pirgie L., Schwab M., Sudkamp J., Haluza D. (2014). Zur Gesundheitswirkung von Waldlandschaft en. „BFW Berichte“, 147: 35–38.

Coley R.L., Kuo F.E., Sullivan W.C. (1997). Where does community grow? Th e social context created by nature in urban public housing. „Environment & Behavior”, 29: 468–494.

Council of Europe (2000). European landscape convention; http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/176.htm (dostęp: 7.12.2018).

De Vries S., Verheij R.A., Groenewegen P.P., Spreeuwenberg P. (2003). Natural environments – healthy environments? An exploratory analysis of the relationship between green space and health. „Environment and Planning”, A 35: 1717–1731.

Donovan G.H., Butry D.T., Michael Y.L., Prestemon J.P., Liebhold A.M., Gatziolis D., Mao M.Y. (2013). Th e relationship between trees and human health: Evidence from the spread of the emerald ash borer. „American Journal of Preventive Medicine”, 44: 139–145.

Frankl V.E. (2012). Bóg ukryty. W poszukiwaniu ostatecznego sensu, tłum. A. Wolnicka. Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa: 154.

Frankl V.E. (2010). Wola sensu, tłum. A. Wolnicka. Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa: 95–96, 129, 136–137.

Frankl V.E. (2009). Człowiek w poszukiwaniu sensu, tłum. A. Wolnicka. Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa: 72–74, 167.

Frankl V.E., Handl Ch. (2006). Bergerlebnis und Sinnerfahrung. Tyrolia, Innsbruck.

French S.A., Story M., Jeff ery R.W. (2001). Environmental infl uences on eating and physical activity. „Annual Review of Public Health”, 22: 309–335.

Gros F. (2015). Filozofi a chodzenia, tłum. E. Kaniowska. Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa: 134.

Harte J.L., Eifert G.H. (1995). Th e eff ects of running, environment, and attentional focus on athletes’ catecholamine and cortisol levels and mood. „Psychophysiology”, 32: 49–54.

Hartig T., Book A., Garvill J., Olsson T., Garling T. (1996). Environmental influences on psychological restoration. „Scandinavian Journal of Psychology”, 37: 378–393.

Hartig T., Evans G.W., Jamner L.D., Davis D.S., Garling T. (2003). Tracking restoration in natural and urban field settings. „Journal of Environmental Psychology”, 23: 109–123.

Hug S.M., Hartig T., Hansmann R., Seeland K., Hornung R. (2009). Restorative qualities of indoor and outdoor exercise settings as predictors of exercise frequency. „Health & Place”, 15: 971–980.

Jay M., Schraml U. (2009). Understanding the role of urban forests for migrants-uses, perception and integrative potential. „Urban Forestry & Urban Greening”, 8: 283–294.

Kaplan R., Kaplan S. (1989). Th e Experience of Nature: A Psychological Perspective. Cambridge University Press, Cambridge–New York.

Kaszyński H., Ornacka K. (2016). Antropologiczny zwrot w pracy socjalnej, w: M. Kawińska, J. Kurtyka-Chałas (red.), Praca socjalna jako dyscyplina naukowa? Współczesne wyzwania wobec kształcenia i profesji. Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa: 75–92.

Katcher A., Beck A. (1987). Health and caring for living things. „Anthrozoos”, 1: 175–183.

Knopf R. (1987). Human behavior, cognition, and aff ect in the natural environment, w: D. Stokols, I. Altman (red.), Handbook of Environmental Psychology, t. 1. Wiley, New York: 783–825.

Korpela K., Hartig T. (1996). Restorative qualities of favorite places. „Journal of Environmental Psychology”, 16: 221–233.

Korpela K.M., Hartig T., Kaiser F.G., Fuhrer U. (2001). Restorative experience and self-regulation in favorite places. „Environment and Behavior”, 33: 572–589.

Kromka F. (2004). Das Flow-Erlebnis in der Landarbeit. Warum Landwirte lieber und länger arbeiten als Nichtlandwirte. „Zeitschrift für Agrargeschichte und Agrarsoziologie”, 52: 2.

Letkiewicz S. (2010). Wybrane koncepcje fi lozofi czne a działania medyczne dla poprawy jakości życia i urzeczywistniania rozwoju. „Studia Ecologiae et Bioethicae”, 8/2: 12; http://www.seib.uksw.edu.pl/node/52 (dostęp: 10.12.2018).

Li Q., Kobayashi M., Kawada T. (2008). Relationships between percentage of forest coverage and standardized mortality ratios (SMR) of cancers in all prefectures in Japan. „Th e Open Public Health Journal”, 1: 1–7.

Louv R. (2014). Ostatnie dziecko lasu, tłum. A. Rogozińska. Wydawnictwo Relacja, Warszawa.

Matuszyk A. (1998). Humanistyczne podstawy teorii sportów przestrzeni (na przykładzie alpinizmu). Wydawnictwo AWF, Kraków: 15–16, 57–61.

McCurdy L.E., Mehta, S.S., Winterbottom K.E., Roberts J.R. (2010). Using nature and outdoor activity to improve children’s health. „Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care”, 40: 102–117.

Modrzewski B., Szkołut A. (2014). Biofi lia – teoria i praktyka projektowa; https://www.researchgate.net/publication/290818656_biofi lia_-_teoria_i_praktyka_projektowa (dostęp: 10.12.2018).

Moore E.O. (1981). A prison environment’s eff ect on health care service demands.„Journal of Environmental Systems”, 11: 17–34.

Nicolè S., Seeland K. (1999). Die sozialintegrativen Wirkungen von Parks und Wäldern als gestaltete Naturräume. Erste Ergebnisse zweier Untersuchungen in der Schweiz und in Deutschland. „Schweizerische Zeitschrift für Forstwesen”, 150: 362–369.

Nierodka P. (2006). Człowiek prostomyślny wobec nadkomplikacji sensu życia. Praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dra hab. Józefa Bańki. Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Filozofi i, Katowice: 287, 288, 292.

Obuchowski K. (2000). Człowiek intencjonalny, czyli o tym, jak być sobą. Dom Wydawniczy Rebis, Poznań: 170.

Park J.B., Tsunetsugo Y., Kasetani T. (2010). Th e physiological eff ects of Shinrin-yoku (taking in the forest atmosphere or forest bathing): Evidence from fi eld experiments in 24 forests across Japan. „Environmental Health and Preventive Medicine”, 15: 18–26.

Parsons R., Tassinary L.G., Ulrich R.S., Hebl M.R., Grossman A.M. (1998). The view from the road: Implications for stress recovery and immunization. „Journal of Environmental Psychology”, 18: 113–139.

Pilarska A. (2012). Ja i tożsamość a dobrostan psychiczny. Wydawnictwo Naukowe WNS UAM, Poznań: 92.

Popkin B.M., Duffey K., Gordon-Larsen P. (2005). Environmental infl uences on food choice, physical activity and energy balance. „Physiology & Behavior”, 86: 603–613.

Porteous J.D. (1990). Landscapes of the mind: Worlds of sense and metaphor. University of Toronto Press, Toronto.

Potempska E. (2014). Metody pracy z trudną młodzieżą – socjoterapia a pedagogika przygody,  w: A. Bąk, A. Leśny, E. Palamer-Kabacińska (red.), Przygoda w edukacji i edukacja w przygodzie. Fundacja Pracownia Nauki i Przygody, Warszawa: 196–210.

Pretty J., Peacock J., Sellens M., Griffi n M. (2005). Th e mental and physical health outcomes of green exercise. „International Journal of Environmental Health Research”, 15: 319-337.

Rambauske T. (2005). Viktor Frankl – Zum Sinn klettern; https://www.bergnews.com/service/viktor-frankl/viktor-frankl.php (dostęp: 10.12.2018).

Rohde C.L.E., Kendle A.D. (1997). Nature for people, w: A.D. Kendle, S. Forbes (red.), Urban Nature Conservation – Landscape Management in the Urban Countryside. E. and F. N. Spon, London: 319–335.

Ryff C.D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. „Journal of Personality and Social Psychology”, 57 (6): 1069–1081.

Seeland K., Dübendorfer S., Hansmann R. (2009). Making friends in Zurich’s urban forests and parks: The role of public green space for social inclusion of youths from diff erent cultures. „Forest Policy and Economics”, 11: 10–17.

Staats H., Hartig T. (2004). Alone or with a friend: A social context for psychological restoration and environmental p. „Journal of Environmental Psychology”, 24: 199–211.

Staats H., Kieviet A., Hartig T. (2003). Where to recover from attentional fatigue: An expectancy-value analysis of environmental preference. „Journal of Environmental Psychology”, 23: 147–157.

Stilgoe J.R. (2001). Gone barefoot lately? „American Journal of Preventative Medicine”, 20: 243–244.

Swędzioł W. (2014). Ryzyko w zachowaniu młodzieży. Materiały do dyskusji nad ryzykiem w przygodzie i edukacji, w: A. Bąk, A. Leśny, E. Palamer-Kabacińska (red.), Przygoda w edukacji i edukacja w przygodzie. Fundacja Pracownia Nauki i Przygody, Warszawa: 50–73.

Swędzioł W. (2017). O poszukiwaniu przygody we współczesnym świecie, w: A. Ciążela, S. Jaronowska (red.), Transgresja jako zjawisko w kulturze. W kręgu szans i zagrożeń. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Warszawa: 105–119.

Takano T., Nakamura K., Watanabe M. (2003). Urban residential environments and senior citizens’ longevity in megacity areas. Th e importance of walkable green spaces. „Journal of Epidemiological Community Health”, 56: 913–918.

Thoreau H.D. (2011). Walden, czyli życie w lesie. Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.

Ulrich R.S. (1993). Biophilia, biophobia and natural landscapes, w: S.R. Kellert, E.O. Wilson (red.), Th e Biophilia Hypothesis. Island Press, Washington: 75–137.

Ulrich, R.S., Dimberg U., Driver B.L. (1991). Psychophysiological indicators of leisure benefi ts, w: B.L. Driver, L.R. Brown, G.L. Peterson (red.), Benefi ts of Leisure. Venture Publishing, State College, Pennsylvania: 73–89.

Ulrich R.S. (1984). View through a window may infl uence recovery from surgery. „Science”, 224: 420–421.

Wells N.M., Evans G.W. (2003). Nearby nature: A buff er of life stress among rural children. „Environment and Behavior”, 35: 311–330.

Wilson E.O. (1984). Biophilia. Harvard University Press, Cambridge.

Wittchen H.U., Jacobi F., Rehm J. (2011). Th e size and burden of mental disorders and other disorders of the brain in Europe 2010.„European Neuropsychopharmacology”, 21: 655–679.

Wojciechowska L. (2008). Style starzenia się a subiektywny dobrostan kobiet w późnej dorosłości, studiujących na Uniwersytecie Trzeciego Wieku. „Polskie Forum Psychologiczne”, 13 (2): 110–112.

World Health Organization (2001). The World Health Report 2001, Mental Health: New Understanding, New Hope. Geneva.

Informacje

Informacje: Zeszyty Pracy Socjalnej, 2018, Tom 23, numer 4, s. 313 - 329

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Przestrzenie natury jako obszar promocji zdrowia – wybrane perspektywy poznawcze i przegląd badań

Angielski:

The spaces of nature as an area of health promotion – selected cognitive perspectives and research review

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-1896-2908

Wojciech Swędzioł
Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha, Aleja Jana Pawła II 78, Kraków
https://orcid.org/0000-0002-1896-2908 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha, Aleja Jana Pawła II 78, Kraków

Publikacja: 18.12.2018

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Wojciech Swędzioł (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski