Druga Reforma Teatru
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 27.11.2024
Zarządzanie w Kulturze, 2024, Tom 25, Numer 1–2, s. 181 - 197
https://doi.org/10.4467/20843976ZK.24.019.20137Autorzy
Druga Reforma Teatru
The history of theatre in the twentieth century distinguishes two theatre reforms. The first took place from the final years of the nineteenth century into the late 1930s. The second was from the mid-1950s to the late 1980s. These were movements of renewal and modernization of the art of theatre. Started by individual artists and small groups and assisted by playwrights and theorists – who were often the artists themselves – both reforms gradually reached wider areas of theatre life. The Second Reform was a reformist movement of young, avant-garde, rebellious and experimental theatre in a searching state. The movement originated in the 1950s in Poland within student and alternative theatres as well as in the United States, as Off-Broadway and then Off-Off-Broadway. It reached tremendous level of expression in the 1960s through the work of Jerzy Grotowski’s Laboratory Theatre, Bread and Puppet Theater, Living Theatre and several other companies in many countries all around the world. It matured in the 1970s, bringing out the theatre of Tadeusz Kantor. In the 1980s, it resulted in Włodzimierz Staniewski’s “Gardzienice.” However, it did not reach some areas of theatre at all. Throughout the West, in South America, Australia and in Japan, the Second Reform was a challenge and an alternative to commercial, popular and traditional theatre. In the part of Europe that was under Soviet Union’s control, the Second Reform was a challenge to totalitarian regimes; it undermined totalitarian censorship and disregarded the communist iron curtain. Its productions were manifestations of freedom. In the field of performance’s creation, the Second Reform brought out and accentuated the communality and processuality of theatre art. In the field of directing, the Second Reform decisively placed the director at the head of the team of creators preparing and executing a theatrical performance. In the field of acting, the Second Reform introduced “acting of being” in place of “acting of character.” In the aspect of space, the Second Reform sought out to integrate the playing area and the observation area of the show; its lasting achievement became a theatre with variable space, “the black box.” In the field of literature, the Second Reform questioned the underlying function of drama in the theatre, practiced “writing on stage” as well as “creating” the text of the show by the actors themselves, and “adapting” existing dramas by the director. The author of this article witnessed, chronicled and participated in the Second Theater Reform. He created productions in its spirit and wrote about it.
Appia Adolophe (1962). The Work of Living Art. A Theory of the Theatre, ed., trans. Barnard Hewitt. Coral Gables: University of Miami Press.
Barba Eugenio (1986). Beyond the Floating Island, trans. Judy Barba, with a postscript by Ferdinando Taviani. New York: PAJ Publications.
Białoszewski Miron (2015). Teatr osobny 1955–1963, autorem i współautorem niektórych tekstów w tomie jest Ludwik Hering, oprac. Marianna Sokołowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Brook Peter (1977). Pusta przestrzeń, przeł. Witold Kalinowski, noty Małgorzata Semil, wstęp Zygmunt Hübner. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Brook Peter (1997). Nie ma sekretów. Myśli o aktorstwie i teatrze, przeł. Iwona Libucha, Mariusz Orski, wstęp Mariusz Orski. Łódź: Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna.
Brook Peter (2006). Wywołując (i zapominając) Szekspira, przeł. Grzegorz Ziółkowski, red. przekł. Ewa Guderian-Czaplińska. Wrocław: Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych.
Copeau Jacques (1972). Naga scena, wybór i noty Zofia Reklewska, przeł. Maria Skibniewska, wstęp Zofia Reklewska i Konstanty Puzyna. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe (seria: Teorie Współczesnego Teatru).
Grotowski Jerzy (2007). Ku teatrowi ubogiemu, oprac. Eugenio Barba, przedm. Peter Brook, przeł. z jęz. ang. Grzegorz Ziółkowski, red. wyd. pol. Leszek Kolankiewicz. Wrocław: Instytut im. Jerzego Grotowskiego.
Grotowski Jerzy (2012). Teksty zebrane, red. Agata Adamiecka-Sitek et al. Warszawa– Wrocław: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Instytut im. Jerzego Grotowskiego.
Kantor Tadeusz (2005a). Metamorfozy. Teksty o latach 1934–1974. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka.
Kantor Tadeusz (2005b). Teatr Śmierci. Teksty z lat 1975–1984. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka.
Kantor Tadeusz (2005c). Dalej już nic… Teksty z lat 1985–1990. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka.
Schechner Richard (1973). Environmental Theater. New York: Hawthorn Books.
Schechner Richard (1985). Between Theatre and Antropology. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Chrobak Józef, Michalik Justyna (2015). Tadeusz Kantor. Od „Małego dworku” do „Umarłej klasy” – From “The Country House” to “The Dead Class”, przeł. Anda MacBride, Piotr Kłossowicz. Kraków–Wrocław: Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka, Muzeum Narodowe.
Chudy Wojciech (red.) (1990). Teatr bezsłownej prawdy. „Scena Plastyczna” Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Holmberg Arthur (2005). The Theatre of Robert Wilson. Cambridge: Cambridge University Press.
Jotterand Franck (1976). Nowy teatr amerykański, przeł. Zofia i Kazimierz Braunowie. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Kopel-Szulc Zofia, Szulc Henryk (oprac. graf.) (1991). Życie ku śmierci. Scena Plastyczna Katolickiego Uniwersyteu Lubelskiego Leszka Mądzika. Lublin: Scena Plastyczna KUL.
Kornaś Tadeusz (2013). Włodzimierz Staniewski i Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice. Wyd. 2. Kraków: Wydawnictwo Homini.
Mądzik Leszek (1998). Leszek Mądzik i jego teatr = Leszek Mądzik and His Theatre, oprac. zbiorowe, przeł. Katarzyna Kocjan, Zofia Kolbuszewska. Warszawa: Wydawnictwo Projekt.
Mądzik Leszek (2008). Leszek Mądzik. Teatr, scenografia, warsztaty, fotografia, plakat – Theatre, stage design, work shops, photography, poster, oprac. zbiorowe, przeł. Małgorzata Sady. Kielce: Wydawnictwo „Jedność”.
Osiński Zbigniew (1980). Grotowski i jego Laboratorium. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy (seria: Artyści).
Osiński Zbigniew (1993). Grotowski wytycza trasy. Studia i szkice. Warszawa: Pusty Obłok.
Osiński Zbigniew (1998). Grotowski. Źródła, inspiracje, konteksty. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Osiński Zbigniew (2003). Pamięć Reduty. Osterwa, Limanowski, Grotowski. Gdańsk: słowo/ obraz terytoria (seria: Terytoria Teatru).
Taranienko Zbigniew (1997). Gardzienice. Praktyki teatralne Włodzimierza Staniewskiego. Lublin: Wydawnictwo Test.
Tomczyk-Watrak Zofia (1985). Józef Szajna i jego teatr. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Tyszka Juliusz (2003). Teatr Ósmego Dnia – pierwsze dziesięciolecie (1964–1973). W głównym nurcie przemian teatru studenckiego w Polsce i teatru poszukującego na świecie. Poznań: Wydawnictwo Kontekst.
Tyszka Juliusz (2016). To się czasem zdarza. Poznań: Wydawnictwo Kontekst.
(1972). Teatr wspólnoty. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
(1975). Nowy teatr na świecie 1960–1970. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
(1979). Druga reforma teatru? Szkice. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
(1982). Przestrzeń teatralna. Warszawa: PWN.
(1996). Mała monografia Osterwy. W: Szkice o ludziach teatru. Warszawa: Semper.
(2005). Krótka historia teatru amerykańskiego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
(2022). Druga Reforma Teatru. Ludzie – idee – zdarzenia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.
Informacje: Zarządzanie w Kulturze, 2024, Tom 25, Numer 1–2, s. 181 - 197
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
University at Buffalo
Stany Zjednoczone Ameryki
Publikacja: 27.11.2024
Otrzymano: 25.01.2024
Zaakceptowano: 01.05.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Finansowanie artykułu:
Udział procentowy autorów:
Informacje o konflikcie interesów:
Informacje o autorze:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski