Widowisko ta’zije – przestrzeń dla pamięci w kulturze irańskiej

Mateusz M.  Kłagisz

Tytuły

Abstrakt

Ta’ziyeh performance – a space for memory in the Iranian culture

The subject of the article is a (quasi-) theatrical performance – Ta’ziyeh – treated as a potential space for using collective memory. The performance itself is an original product of the Iranian culture whose essence is the free reproduction of historical events from Karbala that took place in 680 and became one of the elements constituting Shiite religious identity. In the description presented here I have focused on these characteristics of Ta’ziyeh which involve the issue of memory and the problem of recreating / processing future by the secondary witnesses to the past events. This approach to cultural phenomena of interest allows you to look at it from a wider perspective and identify those aspects that have not been studied so far, e.g. the proposed problem of feedback between the emotions of an individual and a group, or between corporal-ritual behaviours of an individual and a group, in both cases located within the widest frames of a convention. Research on the Ta’ziyeh performance as a space for memory allow better understanding of the emotional power of the performance itself, as well as its ideological, political and socio-cultural value.

Słowa kluczowe

Ta’ziyeh, Shiism, remembrance, corporal-ritual practices

Bibliografia

Bator, A.P., Obrazy – znaczenia i obecności, [in:] Przestrzenie fotografii. Antologia tekstów, T. Ferenc, K. Makowski (eds.), Łódź 2005.

Baudrillard, J., Precesja symulakrów, [in:] Postmodernizm, antologia przekładów, R. Nycz (ed.), Kraków 1996.

Baudrillard, J., Symulakry i symulacja, Warszawa 2005.

Bejza’i B., Namajesz dar Iran, Tehran 1391/2012–2013.

Chelkowski, P., Ta‘zia, [in:] Encyclopædia Iranica, http://www.iranicaonline.org/ articles/tazia (22 IV 2018).

Chelkowski, P., From Karbala to New York: Ta’ziyeh on the Move, „The Drama Review” 2005, vol. 49, issue 4.

Chelkowski, P., Time Out of Memory. Ta’ziyeh, the Total Drama, „Á e Drama Review” 2005, vol. 49, issue 4.

Connerton, P., Jak społeczeństwa pamiętają, Warszawa 2012.

Czarnowski, S., Kult bohaterów i jego społeczne podłoże. Święty Patryk bohater narodowy Irlandii, Warszawa 1956.

Dabashi, H., Ta’ziyeh as ( eatre of Protest, „The Drama Review” 2005, vol. 49, issue 4.

Danecki J., Kozłowska J., Słownik arabsko-polski, Warszawa 1996.

Floor, W., The History of Theater in Iran, Washington 2005.

Gralewski, M., Kaukaz. Wspomnienia z dwunastoletniej niewoli, Lwów 1877.

Halbwachs, M., Społeczne ramy pamięci, Warszawa 1969 (wydanie I), 2008 (wydanie II).

Hitti, P.K., Dzieje Arabów, Warszawa 1969.

Kłodkowski, P., O pęknięciu wewnątrz cywilizacji, Warszawa 2005.

Krasnowolska, A., Teatr irański, [in:] Teatr Orientu, P. Piekarski (ed.), Kraków 1998.

Lavabre, M.-C., Między historią a pamięcią: w poszukiwaniu metody, [in:] (Kon) teksty pamięci. Antologia, K. Kończal (ed.), Warszawa 2014.

Le Goff , J., Historia i pamięć, Warszawa 2007.

Machalski, F., Irańskie wędrówki, Warszawa 1960.

Machut-Mendecka, E., Archetypy islamy, Warszawa 2006.

Majewska, B., Habil i Ghabil (Abel i Kain). Misterium szyickie taazije, „Przegląd Orientalistyczny” 1990, nr 3-4.

Majewska, B., Misteria szyickie taazije w relacjach polskich z XIX wielu, „Przegląd Orientalistyczny” 1990, nr 3-4.

Majewska, B., Taazije: misterium cierpienia które zbawia, „Dialog. Miesięcznik poświęcony dramaturgii współczesnej” 1983, nr 5.

Man indża nemimanam. Chaterat-i az szahid Qolam-Hosejn Afszari, A. Akbari (ed.), Tehran 1392/2013–2014.

Mez, A., Renesans islamu, Warszawa 1980.

Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, M. Saryusz-Wolska, R. Traba (eds.), Warszawa 2014.

Oskuji, M., Pażuhesz-i dar tarich-e te’atr-e Iran, Moskou 1381/1992–1993.

Potocki, J., Podróże, Warszawa 1959.

Ratuld-Rakowska, M., Podróż Polki do Persyi, t. II, Warszawa 1904.

Rippin, A., Knappert, J., Textual Sources for the Study of Islam, Manchester 1986.

Scot Aghaie, K., The Origins of the Sunnite-Shi’ite Divide and the Emergence of the Ta’ziyeh Tradition, „Á e Drama Review” 2005, vol. 49, issue 4.

Składankowa, M., Ta’zije czyli perskie lamenty na śmierć Huseina syna Alego, „Przegląd Humanistyczny” 1961, nr 6.

Sourdel, J. i D., Cywilizacja islamu, Warszawa 1980.

Strzelnicki, W., Mahmudek. Powieść kaukazka, Żytomiérz 1860.

Surdykowska, S., Idea szahadatu w kulturze Iranu, Warszawa 2006.

Surdykowska, S., Rola bólu i cierpienia w kształtowaniu empatii w kulturze Iranu, [in:] Ciało w kulturze muzułmańskiej, K. Pachnik, M. Nowaczek-Walczak (eds.), Warszawa 2016.

Surdykowska, S., The Idea of Sadness. The Richness of Persian Experiences and Expressions, „Rocznik Orientalistyczny” 2014, nr 67.

Szari’ati, A., Hosejn – wares-e adam. Madżmu’e-je asar 19, Maszhad 1395/2016– 2017.

Tabari, M.D., Tarich-e Tabari ja Tarich-or-rosol wa’l-moluk, t. VII, Tehran 1374/ 1995–1996.

Ta’ziyeh: Ritual and Drama in Iran, P. Chelkowski (ed.), New York 1979.

Tryumf śmierci. Antropologia żałoby, A.M. di Nola (ed.), Kraków 2006.

Turner, V., Las symboli. Aspekty rytuałów u ludu Ndembu, Kraków 2006.

Wirth, A., Semiological Aspects of the Ta’ziyeh, [in:] Ta’ziyeh: Ritual and Drama in Iran, P.J. Chelkowski (ed.), New York 1979.

Yar-Shater, E., Development of Persian Drama in the Context of Cultural Confrontation, [in:] Iran: Continuity and Variety, P.J. Chelkowski (ed.), New York 1971.

Yarshater, E., Ta’ziyeh and Pre-Islamic Mourning Rites in Iran, [in:] Ta’ziyeh: Ritual and Drama in Iran, P. Chelkowski (ed.), New York 1979.

Informacje

Informacje: Wschodnioznawstwo, 2018, Tom 12, s. 293 - 308

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Widowisko ta’zije – przestrzeń dla pamięci w kulturze irańskiej

Angielski:

Ta’ziyeh performance – a space for memory in the Iranian culture

Autorzy

Mateusz M. Kłagisz

https://orcid.org/0000-0003-0807-3290

Zakład Iranistyki, Uniwersytet Jagielloński (Kraków, Polska)

Publikacja: 2018

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY

Udział procentowy autorów:

Mateusz M. Kłagisz (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 230

Liczba pobrań: 260

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Informacje

Autorzy