The Readership of Zodiacus vitae in Early Modern Poland, Pomerania and Silesia

Ewelina Drzewiecka

The Readership of Zodiacus vitae in Early Modern Poland, Pomerania and Silesia

Data publikacji: 2022

Terminus, 2022, Tom 24, zeszyt 2 (63) 2022, s. 123 - 136

https://doi.org/10.4467/20843844TE.22.007.15665

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF PDF

drukuj

Tytuły

The Readership of Zodiacus vitae in Early Modern Poland, Pomerania and Silesia

Abstrakt

Zodiacus vitae, an influential philosophical poem by Marcello Palingenio Stellato, enjoyed popularity in Early Modern Europe, as evidenced by over sixty foreign editions, several translations and a 16th-century Polish-language paraphrase. Despite the latter being a testimony to Palingenius’work being read by the most prominent Renaissance humanists in Poland, the poem’s readership in Old Polish literature has remained largely unknown. The goal of this article is, therefore, to outline a new map of its readership in Early Modern Poland, Pomerania and Silesia, citing its presence in book inventories, public libraries, book collections and monastery libraries. Zodiacus circulated for instance in the 16th and 17th centuries among booksellers and bookstore owners in the most important printing centre in Polish-Lithuanian Commonwealth − Lviv (Piotr of Poznań, Baltazar Hybner) and Cracow (Helena Unglerowa, Franciszek Jakub Mercenich). It was no less popular in the private book collections of the townspeople, physicians, noblemen and aristocracy. Among the owners of the poem can be found for example: famous scholar and professor Jan Brożek, historian at the court of King Stephen Bathory –Giovanni Michele Bruto, poet Jan Gawiński, reformer of education and the mayor of Toruń−Henryk Stroband. Some light on the problem of the Zodiacus’popularity is also shed by an analysis of copious amounts of marginal notes in over seventy extant copies of Palingenius’work preserved in Polish libraries.

Słowa kluczowe

Zodiacus vitae, Palingenius, book mobility, readership, Early Modern Poland

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Primary sources

Copies of the Zodiacus vitae consulted and discussed in the article

Marcellus Paligenius Stellatus, Zodiacus vitae, Amsterdam: Jan Jansson, 1628 (Jagiellonian Library in Krakow, Neolat. 517).

Marcellus Palingenius Stellatus, Zodiacus vitae, Basel: Nicolaus Brylinger, 1552 (The Ossolineum Library in Wrocław, sdXVI-8017).

Marcellus Palingenius Stellatus, Zodiacus vitae, Basel: Nicolaus Brylinger, 1557 (Wrocław University Library, 382272; Polish Academy of Science Library in Gdańsk, Cf 7386; Jagiellonian Library in Kraków, Nowo-łacina 512).

Marcellus Palingenius Stellatus, Zodiacus vitae, Basel: Officina Brylingeriana, 1574 (Library of the Polish Academy of Science [PAN] and Polish Academy of Learning [PAU] in Krakow, PAU St.Dr. 276).

Marcellus Palingenius Stellatus, Zodiacus vitae, ed. C. H. Weise, Leipzig: C. Tauschnitii, 1832 (Public Provincial Library in Kielce, 100022).

Marcellus Palingenius Stellatus, Zodiacus vitae, Lyon: Jean de Tournes et Guillaume Gazeau, 1556 (Jagiellonian Library in Krakow, Nowo-łacina II 516).

Marcellus Paligenius Stellatus, Zodiacus vitae, Lyon: Jean de Tournes, 1581 (The Ossolineum Library in Wrocław, sdXVI-8019; Wrocław University Library, 457728).

Marcellus Palingenius Stellatus, Zodiacus vitae, Lyon: Jean de Tournes, 1589 (The Nicolaus Copernicus Public Provincial Library in Toruń, 111353 and 2507).

Marcellus Palingenius Stellatus, Zodiacus vitae, Lyon: Jean de Tournes 1608 (Książnica Zamojska, sdXVII.o.1206).

Other sources

“Appendix I, 4: List Piotra Kmity do St. Kilowskiego, Wiśnicz 26 V 1537”, in K. Janicki, Carmina. Dzieła wszystkie, ed. by J. Krokowski, transl. by E. Jędrkiewicz, introd. and comment. by J. Mosdorf, Wrocław 1966, pp. 304–305.

Betlej, A. and A. Markiewicz, Pałac w Cucułowcach w świetle inwentarza pośmiertnego Jerzego Stanisława Dzieduszyckiego z 1731 roku, Kraków 2016.

Brożek, J., Wybór pism, vol. 1, ed. by H. Barycz, Warsaw 1956.

Gorski, J., De generibus dicendi. O rodzajach wymowy, ed. and transl. by R. Sawa, ed. by A. Axer, Warsaw 2010.

Inwentarze mieszczańskie z lat 1528−1635 z ksiąg miejskich Poznania, ed. by S. Nawrocki and J. Wisłocki, Poznań1961.

Inwentarze mieszczańskie z wieku XVIII z ksiąg miejskich i grodzkich Poznania, vol. 1: Z lat 1700−1758, ed. by J. Burszta and C. Łuczak, Poznań1962.

Inwentarze mieszczańskie z wieku XVIII z ksiąg miejskich i grodzkich Poznania, vol. 2: (1759−1793), ed. by J. Burszta and C. Łuczak, Poznań1965.

Katalog Poloników XVI wieku Biblioteki Jagiellońskiej, vol. 3: Indeksy, ed. by M. Malicki and E. Zwinogrodzka et al., Kraków 1995.

[Kobyliński, K.], Christophori Kobyliński Epigrammatum libellus, ed., introd. and annot. by L. Winniczuk, Warsaw 1961.

Kramperowa, M. and W. Maisel, “Księgozbiory mieszczan poznańskich z drugiej połowy XVI w.”, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza 6 (1960), pp. 25−308. Księgozbiór prywatny Jacka Idziego Przybylskiego w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, ed. by M. Mirek, Kraków 2010.

Lwowskie inwentarze biblioteczne w epoce renesansu. Inventaria librorum leopolitana aetatis renascentium litterarum, ed. by J. Skoczek, Lviv 1939.

Materiały do historii drukarstwa i księgarstwa w Polsce. I. Inwentarze księgarń krakowskich Macieja Scharffenberga i Floriana Unglera (1547, 1551), ed. by A. Benis, Kraków 1890.

Materiały do historii drukarstwa i księgarstwa w Polsce. II. Inwentarze bibliotek prywatnych (1546–1553), ed. by A. Benis, Kraków 1891.

Naude, G., Advis pour dresser une bibliotheque, Paris: Francois Traga, 1627.

Naude, G., Panegyricus dictus Urbano VIII Pont. Max., ob beneficia ab ipso Magistrum Thomam Campanellam collata, Paris: Sebastien Cramoisy et Gabriel Cramoisy, 1644.

[Stellato, M.P.,] Marcelli Palingenii “Zodiacus vitae”, introd. ed ed. critica di F. Bacchelli, Bologna 2012.

Toroj, E., Inwentarze księgozbiorów mieszczan lubelskich z lat 1591−1678, Lublin 1997.

Secondary sources

Bacchelli, F., “Un maestro di scuola napoletana a Forli: Marcello Palingenio Stellato”, in Sculture di carta e alchimie di parole: Scienza e cultura nell’eta moderna, ed. by E. Casali, Bologna 2008, pp. 19−28.

Bacchelli, F., “Note per un inquadramento biografico di Marcello Palingenio Stellato”, Rinascimento 25 (1985), pp. 275−292.

Bacchelli, F., “Palingenio e la crisi dell’aristotelismo”, in Sciences et religions. De Copernic a Galilee (1540–1610), ed. by Ch.H. Lorh et al., Rome 2000, pp. 362−363.

Bacchelli, F., Scienza e filosofia nell’pera di Marcello Paligenio Stellato. Saggio di un’edizione critica e apparato delle fonti dello Zodiacus vitae, vol. 1−7, Firenze 1999, tesi di dottorato di ricerca in storia della scienza, Universita degli Studi di Firenze (PhD thesis).

Badecki, K., Piotr z Poznania, pierwszy stały księgarz lwowski †1559 r., Lviv 1932.

Barycz, H., “Metryka promowanych Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1639−1741”, Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce 3 (1947), pp. 185−212.

Barycz, H., Ślązacy na Uniwersytecie Jagiellońskim od XV−XVIII w., Warsaw 1935.

Barycz, H., Ślązacy w polskiej kulturze umysłowej na tle polsko-śląskich związków duchowych w przeszłości, Wrocław and Warsaw 1946.

Beckwith, M., A Study of Palingenius’ ‘Zodiacus vitae’and Its Influence on English Renaissance Literature, Ohio State University, Ohio 1983 (PhD thesis).

Bednarz, U. and J. Sokolski, “Wstęp”, in: Palingeniusz (Marcellus Palingenius Stellatus), Zodiak życia, transl. and ed. by U. Bednarz, introd. by U. Bednarz and J. Sokolski, Wrocław 2015, pp. 5−90.

Bela, I., A magyar konyvkultura multjabol, Szeged 1983.

Boutcher, W., The School of Montaigne in Early Modern Europe, vol. 2: The Reader-Writer, Oxford 2017.

Bruckner, A., Mikołaj Rej. Studium krytyczne, Kraków 1905.

Budka, W., “Biblioteka Mikołaja Bronowskiego”, Przegląd Biblioteczny 2 (1930), pp. 209−215.

Drzewiecka, E., “Palingenio e Rej. Alcune osservazioni sulle affinita tra lo ‘Zodiacus vitae’e il ‘Wizerunk własny żywota człowieka poczciwego’”, Rassegna Italiana di Argomenti Polacchi 6 (2015), pp. 7−21.

Głombiowski, K., Problemy historii czytelnictwa, Wrocław 1966.

Kiliańczyk-Zięba, J., “The Book Inventory of the Sixteenth-Century Krakow Bookbinder, Maciej Przywilcki”, in Documenting the Early Modern Book World: Inventories and Catalogues in Manuscript and Print, ed. by M. Walsby and N. Constantinidou, Leiden 2013, pp. 263–282.

Kniaziołucki, Z., Do genezy poematu Mikołaja Reja „Wizerunk żywota poczciwego człowieka”, Kraków 1908.

Knot, A., Jan Michał Brutus – nadworny historiograf Stefana Batorego, Lviv 1936.

Kocot, A., Artyści „czarnej sztuki”. Typografia druków Floriana Unglera i Macieja Wirzbięty, Kraków 2015.

Lepri, V., “‘Hic liber libenter legitur in Polonia’: Mapping the Popularity of the ‘Zodiacus vitae’ in Poland Between the Sixteenth and Seventeenth Centuries”, Odrodzenie i Reformacja w Polsce 59 (2015), pp. 67−93.

Lovejoy, A., The Great Chain of Being: A Study of the History of an Idea, Cambridge (MA) 1933.

Marchetti, V., “Ricostruzione delle tesi antitrinitarie di Niccolo Paruta”, in Movimenti ereticali in Italia e Polonia nei secoli XVI−XVII. Atti del Convegno italo-polacco, Firenze, 22–24 settembre 1971, Firenze 1974.

Milewska-Waźbińska, B., “O roli tworczej inspiracji (na podstawie „Zodiacus vitae”Palingeniusza i „Victoria Deorum”Klonowica)”, Meander 44 (1989), no. 3, pp. 127−134.

Pyszkowski, J., Mikołaj Rej’s „Wizerunek“und dessen Verhaltnis zum „Zodiacus vitae“des Marcellus Palingenius, Dissertation zur Erlangung der Doktorwurde von der Philosophischen Fakultat der Universitat Freiburg in der Schweiz, Krakow 1901 (PhD thesis).

Rot, E., “Filologiczne prolegomena do „Sielanek” Jana Gawińskiego. Autograf, pierwodruki, inne przekazy oraz dostępne przedruki „Sielanek” Jana Gawińskiego”, Terminus 9 (2007), no. 2, pp. 215−246.

Rot, E., “Klęska awanturnicy w Mowie ostatniej…Jana Gawińskiego. Historia a tradycja literacka”, Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej 9 (2003), pp. 93−107.

Sarnowska-Temeriusz, E., “Wizerunk i Zodiacus vitae”, in M. Rej, Wizerunk własny żywota człowieka poczciwego, part 2, ed. by H. Kapełuś, W. Kuraszkiewicz, and I. Rostkowska et al., Wrocław 1971, pp. 33–50.

Tync, S., Ślązak Ulryk Schober. Konrektor i działacz kulturalny toruński (1559−1598), Wrocław 1960.

Vivo de, T., La fortuna europea dello Zodiacus vitae di Marcello Palingenio Stellato, dottorato di ricerca in Civilta dell’Umanesimo e del Rinascimento, ciclo XXV, tesi svolta presso il Dipartimento di lettere e filosofia, Universita degli Studi di Firenze, Firenze 2015 (PhD thesis).

Wojciechowska, M., Z dziejów książki w Poznaniu w XVI wieku, Poznań 1927.

Żurkowa, R., Księgarstwo krakowskie w pierwszej połowie XVII wieku, Kraków 1992.

Żurkowa, R., “Księgarnia Franciszka Jakuba Mercenicha (1610–1613)”, Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie 41 (1996), pp. 7−28.

Żurowski, M., “Kochanowski and Palingenius”, Slavia Orientalis 33 (1984), fasc. 3−4, pp. 585−599.

Informacje

Informacje: Terminus, 2022, Tom 24, zeszyt 2 (63) 2022, s. 123 - 136

DOI: https://doi.org/10.4467/20843844TE.22.007.15665

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

The Readership of Zodiacus vitae in Early Modern Poland, Pomerania and Silesia

Angielski:

The Readership of Zodiacus vitae in Early Modern Poland, Pomerania and Silesia

Autorzy

Ewelina Drzewiecka

https://orcid.org/0000-0003-1201-7726

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 2022

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Ewelina Drzewiecka (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Angielski

Liczba wyświetleń: 970

Liczba pobrań: 877

<p style="margin-left:.15pt;"> The Readership of <em>Zodiacus vitae</em> in Early Modern Poland, Pomerania and Silesia</p>

Pobierz xml