cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 2019
Terminus, 2019, Tom 21, zeszyt 3 (52) 2019, s. 269 - 285
https://doi.org/10.4467/20843844TE.19.019.11199Autorzy
“Sacred, great and difficult work”. Comments on the Genological Contexts of Wacław Potocki’s Nowy zaciąg
In this paper, an attempt is undertaken to determine the genre of Wacław Potocki’s Nowy zaciąg, a meditative poem about the Passion of Christ, one of the numerous works that belong to the seventeenth-century biblical epic. In the literature on the subject, this poem is traditionally called a “messiad” or “biblical epic”, but in the epic tradition, there are no models for such a structure, stylistic and rhetorical conventions of narrative, and the way in which the epic action is developed in this work. The aim of this study is, therefore, to prove that classifying Nowy zaciąg as an epic is a mistake and to indicate the appropriate literary frame of reference, that is the group of texts which significantly influenced Potocki’s poetic thinking about the Passion of Christ. This referential frame consists of texts that represent not only meditative literature but also ecclesiastical oratory prose.
Źródła
Erazm z Rotterdamu, Ciceronianus, czyli o najlepszym rodzaju wymowy, w: idem, Rozmowy. Wybór, przeł. i oprac. M. Cytowska, Warszawa 1969.
Nowy zaciąg Jezusa, Syna Bożego, nad światem, śmiercią i piekłem, gdzie traktamentem doczesne błogosławieństwo, żołdem wesołe sumnienie, wysługą korona królewska, która już niezliczonemu tego towarzystwu znaku na wieki wiecznie kwitnącym okryła laurem skronie. Krzyż albo historyja krwawej męki i niewinnej śmierci Chrystusa Pana, Zbawiciela świata, naprzód z świętych, a potym z poważnych Kościoła Bożego kaznodziejskich pism […] ojczystym wyrażona rymem […], rkps Biblioteki Książąt Czartoryskich, sygn. 1250.
Nowy zaciąg pod starą chorągiew albo Krzyż Chrystusów, to jest historyja męki i śmierci Pana i Zbawiciela naszego rytmem polskim […] opisana, rkps Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2077/I.
Potocki W., Nowy zaciąg pod chorągiew starą tryumfującego Jezusa Syna Bożego […]. Krzyż albo żałosna historyja krwawej męki i niewinnej śmierci Chrystusa Pana, Zbawiciela świata, z Pism świętych […] ojczystym wyrażona rytmem, Warszawa: Druk. OO. Scholarum Piarum, 1698.
Opracowania
Bełcikowski A., Wacław z Potoka Potocki (Studium literackie), Kraków 1868.
Brückner A., Spuścizna rękopiśmienna po Wacławie Potockim, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny” 27 (1898).
Brzozowski M., Teoria kaznodziejstwa (wiek XVI–XVIII), w: Dzieje teologii katolickiej w Polsce, t. 2: Od odrodzenia do oświecenia, cz. 1: Teologia humanistyczna, red. M. Rechowicz, Lublin 1975, s. 363–428.
Di Cesare M.A., “Not Less but More Heroic”. The Epic Task and the Renaissance Hero, „The Yearbook of English Studies” 12 (1982), s. 58–71.
Di Cesare M.A., Vidas “Christiad” and Vergilian Epic, New York–London 1964.
Gajda J., Dwie epopeje humanistyczne epoki renesansu: „De partu Virginis” Sannazara i „Christias” Vidy, „Classica Wratislaviensia” 3 („Acta Universitatis Wratislaviensis” nr 73) (1968), s. 23–39.
Glazer A., „Nowy zaciąg” Wacława Potockiego na tle wybranych mesjad staropolskich, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie” 22 (1981), s. 61–72.
Gruchała J., Wprowadzenie do lektury, w: A. Rożniatowski, Pamiątka krwawej ofiary Pana Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa, wyd. J. Gruchała, Warszawa 2003.
Gruchała J., Wstęp, w: W. Potocki, Wiersze wybrane, oprac. S. Grzeszczuk, Wrocław 1992.
Hanusiewicz M., Bóg w świecie z ciała i krwi. Słowo biblijne w „Pieśniach nabożnych” Wacława Potockiego, „Roczniki Humanistyczne” 49 (2001), z. 1, s. 33–48.
Hanusiewicz M., Święte i zmysłowe w poezji religijnej polskiego baroku, Lublin 1998.
Hernas C., Barok, Warszawa 2002.
Kasprzak-Obrębska H., Dwie późnobarokowe mesjady, w: Literatura a liturgia.
Księga referatów międzynarodowej sesji naukowej Łódź, 14–17 maja 1996, red. J. Okoń, współpr. M. Kwiek, M. Wichowa, Łódź 1998, s. 241–252.
Kostkiewiczowa T., Medytacja – wstępne spostrzeżenia i uwagi, w: Medytacja. Postawa intelektualna – sposób poznania – gatunek dyskursu, red. T. Kostkiewiczowa, M. Saganiak, Warszawa 2010.
Kowalczyk M., „Nowy zaciąg pod chorągiew starą tryumfującego Jezusa”. O wyznaniowym wymiarze eposu biblijnego Wacława Potockiego, Warszawa 2017.
Kukulski L., Prolegomena filologiczne do twórczości Wacława Potockiego, Wrocław 1962.
Łopatecki K., „Disciplina militaris” w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku, Białystok 2012.
Nowicka-Jeżowa A., Barok polski między Europą i Sarmacją, cz. 1: Profile i zarysy całości, Warszawa 2009–2011.
Pawlak W., Bł. Stanisław Papczyński wśród barokowych kaznodziejów, w: S. Papczyński, Pisma pasyjne, wprow. W. Pawlak, M. Miotk, przeł. R.R. Piętka, Warszawa 2008.
Pawlak W., Koncept w polskich kazaniach barokowych, Lublin 2005.
Pawlak W., Paradoxa theologica Wacława Potockiego wobec kaznodziejskich „nowin”, „Roczniki Humanistyczne” 50 (2002), z. 1, s. 161–186.
Roberts M., The Last Epic of Antiquity. Generic Continuity and Innovation in the “Vita Sancti Martini” of Venantius Fortunatus, „Transactions of the American Philological Association” 131 (2001), s. 257–285.
Skwarczyńska S., Genologia literacka w świetle zadań nauki o literaturze, w: Genologia polska. Wybór tekstów, wybór, oprac. i wstęp E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara, Warszawa 1983.
Stręciwilk J., Męka Pańska w polskiej literaturze barokowej, w: Męka Chrystusa wczoraj i dziś, red. H.D. Wojtyska, J.J. Kopeć, Lublin 1981, s. 102–119.
Teusz L., Bolesna Muza nie Parnasu Góry, ale Golgoty […] Mesjady polskie XVII stulecia, Warszawa 2002.
Informacje: Terminus, 2019, Tom 21, zeszyt 3 (52) 2019, s. 269 - 285
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Polska
Publikacja: 2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1362
Liczba pobrań: 1060