„Longas carpere perge uias”. Rola wędrówki jako Owidiuszowego remedium amoris w strukturze kompozycyjnej Nadobnej Pasqualiny Samuela Twardowskiego
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTE„Longas carpere perge uias”. Rola wędrówki jako Owidiuszowego remedium amoris w strukturze kompozycyjnej Nadobnej Pasqualiny Samuela Twardowskiego
Data publikacji: 04.12.2018
Terminus, 2018, Tom 20, zeszyt 3 (48) 2018, s. 313 - 351
https://doi.org/10.4467/20843844TE.18.016.10085Autorzy
„Longas carpere perge uias”. Rola wędrówki jako Owidiuszowego remedium amoris w strukturze kompozycyjnej Nadobnej Pasqualiny Samuela Twardowskiego
“Longas carpere perge uias”: The Role of Wandering as Ovid’s remedium amoris in the Compositional Structure of Samuel Twardowski’s Nadobna Pasqualina
In the paper, the author juxtaposes and compares Ovid’s Remedia amoris and Nadobna Pasqualina by Samuel Twardowski in order to show how the genre convention of the Latin love elegy influenced the shaping of the Polish Baroque poem. The plane of comparison is formed by selected compositional and content elements, that is the compositional frame based on the epic convention, together with the definition of poetic aims and assumptions, and the topos of love as a disease, characteristic of the elegiac, along with a healing journey.
So far Twardowski’s work has been described as a “spiritual romance” (romans duchowny), although such classification is unsatisfactory and the notion itself is vague. In more recent studies, therefore, attention is drawn to the need for a broader look at the genre form of Nadobna Pasqualina and allows for the coexistence of elements specific to different literary genres. Starting from this postulate, the author briefly describes the assumptions of genre classification based on genological constructivism and distances himself from the concept of the spiritual romance, emphasizing the epic qualities of Nadobna Pasqualina, also those that bring it closer to the epyllion and highlight the dialogue of various components (part one). Therefore, the epic frame of the work does not exclude the exposure of the elegiac motif of love as a disease and wandering as a cure.
The main part of the argument is divided into five parts (2–7). The second part of the study discusses the epic compositional frame of Twardowski’s work and his self-representation as a narrator of the poem about love struggles that is stylised as a story of war and displays didactic tendencies. The third part is devoted to the compositional frame of Remedia amoris, which places Ovid’s work within the convention of love didacticism. In addition, it revaluates the motifs of war and love presenting them as an illness and emphasizes the need for medicinal products, which are the subject of the elegy. In the fourth part of the study, the author reinterprets Pasqualina’s unfortunate love as a condition requiring treatment. Consequently, the fifth part is devoted to the comparison of how Twardowski and Ovid shaped this topos. Both suggest that one cannot get rid of love. It is only possible to immune oneself to love’s destructive influence by strengthening the forces of reason (firmitas mentis, “the other armed thought” – myśl insza uzbrojona, and the talisman of wisdom). In Ovid’s work, the journey is perceived only as a moving away from the source of love, which makes it possible to gain distance, while in Twardowski’s poem its didactic value and the need for self-improvement are also emphasized. The sixth and seventh parts of the paper concern the compositional role of related topoi of love as a disease and wandering as a cure. For Ovid, they are one of many remedia which he describes in his elegy, consistently striving for poetic fame (part six). Twardowski, in turn, uses them to shape the composition frame and fill it with an allegorical story about the need for self-improvement (part seven).
The conclusions of the analysis are presented in the summary (part eight). In both works, the journey has a therapeutic and didactic character and is connected with love understood as both war and illness. For Ovid, however, it is only a literary topos, while in the case of Pasqualina it enables Twardowski to shape the content and composition of a multidimensional allegorical work. As a typical elegiac motif, it co-shapes and enriches the genre form of Nadobna Pasqualina, which derives from the epic, and should not therefore be limited only to the heretofore accepted category of spiritual romance.
Wydania tekstów
Ovidi Nasonis P., Amores. Medicamina faciei femineae. Ars amatoria. Remedia amoris, edidit E.J. Kenney, Oxonii 1995.
Twardowski S., Nadobna Paskwalina, oprac. J. Okoń, Wrocław 1980.
Tłumaczenia i komentarze
Geisler H.J., P. Ovidius Naso. „Remedia amoris“ mit Kommentar zu Vers 1–396, Berlin 1969.
Henderson A.A.R., P. Ovidi Nasonis “Remedia amoris”, Edinburgh 1979.
Lucke Ch., P. Ovidius Naso. „Remedia amoris“. Kommentar zu Vers 397–814, Bonn 1982.
Owidiusz, Lekarstwa na miłość, przeł. Aleksander W. Mikołajczak, Poznań 1993.
Pinotti P., P. Ovidio Nasone. “Remedia amoris”, Bologna 1988.
Opracowania
Abramowska J., Peregrynacja, w: Przestrzeń i literatura, red. M. Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska, Wrocław 1978, s. 125–158.
The Art of Love. Bimillennial Essays on Ovid’s “Ars amatoria” and “Remedia amoris”, ed. by R. Gibson, S. Green, A. Sharrock, Oxford 2007.
Backvis C., O niektórych podstawowych cechach poezji barokowej w Polsce, w: idem, Renesans i barok w Polsce. Studia o kulturze, wyb. i oprac. H. Dziechcińska, E.J. Głębicka, Warszawa 1993, s. 7–45 [non vidi].
Balbus S., „Zagłada gatunków”, „Teksty Drugie” 59 (1999), s. 25–39.
Bär S., Inventing and Deconstructing Epyllion. Some Thoughts on a Taxonomy of Greek Hexameter Poetry, „Thersites” 2 (2015), s. 23–51.
Baumbach M., Bär S., A Short Introduction to the Ancient Epyllion, w: Brill’s Companion to the Greek and Latin Epyllion and Its Reception, ed. by M. Baumbach, S. Bär, Leiden 2012, s. VIII–XVI.
Bohuszewicz P., Dwoista natura miłości. O „Nadobnej Paskwalinie” Samuela Twardowskiego w: Amor vincit omnia. Erotyzm w literaturze staropolskiej, red. R. Krzywy, Warszawa 2008, s. 143–155.
Bohuszewicz P., Gramatyka romansu. Polski romans barokowy w perspektywie narratologicznej, Toruń 2009.
Brunelle Ch., Form vs. Function in Ovid’s “Remedia amoris”, „The Classical Journal” 96 (2000–2001), s. 123–140.
Cichoń N., Epyllion w badaniach naukowych – antyczne genus mixtum?, „Terminus” 18 (2016), z. 4 (41), s. 311–331.
Colie R.L., The Resources of Kind. Genre-Theory in the Renaissance, ed. by B.K. Lewalski, Berkeley 1973.
Conte G.B., Love Without Elegy. The “Remedia amoris” and the Logic of a Genre, „Poetics Today” 10 (1983), s. 441–469.
Czechowicz A., Sprzeczne komunikaty. Alegoria i mowa podwójna w „Nadobnej Paskwalinie”, w: Wielkopolski Maro. Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego dzieła w wielkiej i małej ojczyźnie, red. K. Meller, J. Kowalski, Poznań 2002, s. 221–234.
Davisson M., The Search for an alter orbis in Ovid’s “Remedia amoris”, „Phoenix” 50 (1996), s. 240–261.
Durling R.M., Ovid as praeceptor amoris, „The Classical Journal” 53 (1958), s. 157–167.
Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku, https://sxvii.pl/ (dostęp: 21.05.2018).
Faral E., Les arts poétiques du XIIe et du XIIIe siècle. Recherches et documents sur la technique littéraire du Moyen Âge, Paris 1924.
Fischerówna R., Samuel Twardowski jako poeta barokowy, Kraków 1931.
Fulkerson L., Omnia vincit amor. Why the “Remedia” Fail, „Classical Quarterly” 54 (2004), s. 211–223.
Greiner T., Der Aufbau von Ovids „Remedia amoris“, w: Ovids „Ars amatoria“ und „Remedia amoris“. Untersuchungen zum Aufbau, hrsg. von E. Zinn, Stuttgart 1970, s. 35–43.
Hardie P., Lethaeus Amor. The Art of Forgetting, w: The Art of Love. Bimillennial Essays on Ovid’s “Ars amatoria” and “Remedia amoris”, ed. by R. Gibson, S. Green, A. Sharrock, Oxford 2007, s. 166–190.
Harrison S., Ovid and Genre. Evolutions of an Elegist, w: The Cambridge Companion to Ovid, ed. by P. Hardie, Cambridge 2002, s. 79–94.
Hempfer K., Gattungstheorie, München 1973.
Hernas C., Barok, Warszawa 1973.
Holzberg N., Ovids erotische Lehrdichtungen und die römische Liebeselegie, „Wiener Studien” 94 (1981), s. 185–204.
Holzberg N., Staging the Reader Response. Ovid and His „Contemporary Audience” in „Ars” and „Remedia”, w: The Art of Love. Bimillennial Essays on Ovid’s “Ars amatoria” and “Remedia amoris”, ed. by R. Gibson, S. Green, A. Sharrock, Oxford 2007, s. 40–53.
Kennedy D.F., Bluff Your Way in Didactic. Ovid’s “Ars amatoria” and “Remedia amoris”, „Arethusa” 33 (2000), s. 159–176.
Korzeniewski D., Ovids elegisches Proömium, „Hermes” 92 (1964), s. 182–213.
Kowalski J., „Gdańska laterna” i „żarliwe łuny”. Rymowana architektura Mistrza Twardowskiego na tle tradycji europejskiej, w: Wielkopolski Maro. Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego dzieła w wielkiej i małej ojczyźnie, red. K. Meller, J. Kowalski, Poznań 2002, s. 388–403.
Kruszewska-Michałowska T., „Różne historyje”. Studium z dziejów nowelistyki staropolskiej, Wrocław 1965.
Krzyżanowski J., Romans pseudohistoryczny w Polsce wieku XVI, Kraków 1926.
Künstler-Langner D., Mądrość i miłość w romansie „Nadobna Paskwalina” Samuela Twardowskiego, w: Wielkopolski Maro. Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego dzieła w wielkiej i małej ojczyźnie, red. K. Meller, J. Kowalski, Poznań 2002, s. 211–220.
Liveley G., Ovid in Defeat? On the reception of Ovid’s “Ars amatoria” and “Remedia amoris”, w: The Art of Love. Bimillennial Essays on Ovid’s “Ars amatoria” and “Remedia amoris”, ed. by R. Gibson, S. Green, A. Sharrock, Oxford 2007, s. 318–337.
Michałowska T., Pojęcie „poematu” w poetyce staropolskiej na tle tradycji europejskiej, w: Z dziejów polskiej nauki o literaturze, t. 1, red. H. Markiewicz, G. Matuszek, Warszawa 1987, s. 13–35.
Michałowska T., Staropolska teoria genologiczna, Wrocław 1984.
Michałowska T., Średniowieczna teoria literatury w Polsce. Rekonesans, Wrocław 2007.
Miller P.M., The Elizabethan Minor Epic, „Studies in Philology” 55 (1958), s. 31–38.
Murgatroyd P., Militia amoris and the Roman Elegists, „Latomus” 34 (1975), s. 59–79. „Longas carpere perge uias”. Rola wędrówki…
Okoń J., „Dafnis” i „Paskwalina”. Z problemów epiki romansowej Samuela Twardowskiego, „Ruch Literacki” 16 (1975), s. 303–317.
Okoń J., Narrator i narracja w „Nadobnej Paskwalinie” Samuela Twardowskiego, „Ruch Literacki” 25 (1983), s. 67–81.
Okoń J., O sztuce poetyckiej Samuela Twardowskiego, w: Wielkopolski Maro. Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego dzieła w wielkiej i małej ojczyźnie, red. K. Meller, J. Kowalski, Poznań 2002, s. 61–75.
Okoń J., Wstęp, w: S. Twardowski, Nadobna Paskwalina, Wrocław 1980.
Pliszka M., „Nadobna Paskwalina” Samuela Twardowskiego. Kilka uwag o kształcie gatunkowym utworu, w: Pogranicza i konteksty literatury, red. A. Czyż, J. Kowzan, Siedlce 2002, s. 123–137. Pollak R., Samuel Twardowski i jego „Nadobna Paskwalina”, w: idem, Od renesansu do baroku, Warszawa 1969, s. 223–240.
Prinz K., Untersuchungen zu Ovids „Remedia amoris“, „Wiener Studien” 36 (1914), s. 36–83; 39 (1917), s. 91–121, 259–290.
Raible W., Was sind die Gattungen? Eine Antwort aus semiotischer und textlinguistischer Sicht, „Poetica” 28 (1980), s. 320–349.
Raubo G., Oko i rozum. Antynomie barokowej antropologii w „Nadobnej Paskwalinie” Samuela Twardowskiego, w: idem, Światło przyrodzone. Rozum w literaturze polskiego baroku, Poznań 2006, s. 17–50 [= G. Raubo, Oko i rozum. Myśl antropologiczna w „Nadobnej Paskwalinie” Samuela Twardowskiego, w: Wielkopolski Maro. Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego dzieła w wielkiej i małej ojczyźnie, red. K. Meller, J. Kowalski, Poznań 2002, s. 189–210].
Rosati G., The Art of Remedia Amoris. Unlearning to Love?, w: The Art of Love. Bimillennial Essays on Ovid’s “Ars amatoria” and “Remedia amoris”, ed. by R. Gibson, S. Green, A. Sharrock, Oxford 2007, s. 143–165.
Schirg B., Gwynne P., The “Economics of Poetry”. Fast Production as Crucial Skill in Neo-Latin Encomiastic Poetry, „Studi Rinascimentali” 13 (2015), s. 11–32.
Sinko T., Pierwowzór „Nadobnej Paskwaliny”, w: idem, Echa klasyczne w literaturze polskiej, Kraków 1923, s. 94–149.
Słomak I., Heliodor – Rubinkowski – Twardowski. Trzy „romanse” wobec ciała i seksualności, „Śląskie Studia Polonistyczne” 1 (2011), s. 237–243.
Słownik staropolski, t. 11, red. S. Urbańczyk, Kraków 1995–2002.
Sokolski J., Alegoria „Nadobnej Pasqualiny”, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 794. „Prace Literackie” 25 (1986), s. 3–15.
Sokolski J., „Miejsce to zowią żywot…”. Staropolskie romanse alegoryczne, Wrocław 1988.
Stabryła S., Owidiusz. Świat poetycki, Wrocław 1989.
Toohey P., Love, Lovesickness, and Melancholia, „Illinois Classical Studies” 17 (1992), s. 265–286.
Turowski S., Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego poezyja na tle współczesnem, Lwów 1909.
Urbański P., Glosy do „Nadobnej Pasqualiny”, „Pamiętnik Literacki” 85 (1994), s. 3–11.
Volk K., The Poetics of Latin Didactic. Lucretius, Vergil, Ovid, Manilius, Oxford 2002.
Wasyl A.M., Genres Rediscovered. Studies in Latin Miniature Epic, Love Elegy, and Epigram of the Romano-Barbaric Age, Kraków 2011.
Wasyl A.M., Ovidius Heros. Epic Elements in Ovids “Tristia”, „Classica Cracoviensia” 8 (2004), s. 105–127.
Watson P., Praecepta amoris: Ovid’s Didactic Elegy, w: Brill’s Companion to Ovid, ed. by B. Weiden Boyd, Leiden 2002, s. 141–165.
Weiden Boyd B., “Remedia amoris”, w: A Companion to Ovid, ed. by P.E. Knox, Chichester 2009, s. 104–119.
Wielkopolski Maro. Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego dzieła w wielkiej i małej ojczyźnie, red. K. Meller, J. Kowalski, Poznań 2002.
Wojsław K., Maria Magdalena grzesznica i nawrócona. Siedemnastowieczna polska proza marinistyczna, „Terminus” 10 (2008), z. 1, s. 241–253.
Zimek K., Reinterpretacje Metamorfoz w poezji polskiego baroku. Narcyz – Akteon – Dafne, Warszawa 2013.
Zymner R., Gattungstheorie. Probleme und Positionen der Literaturwissenschaft, Paderborn 2003.
Żurawska J., Pre-tekst „Nadobnej Pasqualiny” Samuela Twardowskiego, w: eadem, Między Gryzeldą a Grażyną. Studia i szkice polsko-włoskie, Katowice 2002, s. 117–129.
Informacje: Terminus, 2018, Tom 20, zeszyt 3 (48) 2018, s. 313 - 351
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
„Longas carpere perge uias”. Rola wędrówki jako Owidiuszowego remedium amoris w strukturze kompozycyjnej Nadobnej Pasqualiny Samuela Twardowskiego
“Longas carpere perge uias”: The Role of Wandering as Ovid’s remedium amoris in the Compositional Structure of Samuel Twardowski’s Nadobna Pasqualina
Leopold-Franzens-Universität, Innsbruck, Austria
Publikacja: 04.12.2018
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1452
Liczba pobrań: 1145