Literatura oświecenia dla dzieci i młodzieży wydawana w XVIII wieku na ziemiach polskich – problemy, zjawiska, podziały, tematy
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 2019
Terminus, 2019, Tom 21, zeszyt 4 (53) 2019, s. 459 - 491
https://doi.org/10.4467/20843844TE.19.014.11174Autorzy
Enlightenment Literature for Children and Youth Published in the 18th Century Poland: Problems, Phenomena, Divisions, Subjects
This paper is synthetic in nature and is devoted to Enlightenment literature for children and youth published in the 18th century in Poland. It concerns both literary studies, editing, and book history. The starting point is to look at the existing classifications and divisions of this type of literature and to verify them by rejecting the application of the modern measure to 18th-century books for young readers. Subsequently, separate determinants of the then literary works for children and youth, as well as the accompanying problems and phenomena, are presented. Typical features and functions of the content and graphic design of the items under discussion are described. Characteristics and descriptions help to define several groups which have been distinguished from the 18th-century literature for non-adult readers, in which the following sample works are discussed: 1) Collections, extracts, anthologies; 2) Teachings and models; 3) Advice from governesses; 4) French and German friends of children; 5) Role models for peasant boys; 6) Mr Campe’s instructive books; 7) Parental advice and instructions. This study draws attention to issues and titles not mentioned in previous research on this literature and verifies the current state of knowledge, providing a basis for further consideration and analyses.
Aleksandrowska E., „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” 1770–1777. Monografia bibliograficzna, Warszawa 1999.
Aries P., Historia dzieciństwa, przeł. M. Ochab, Warszawa 2010.
Bartnicka K., Dziecko w świetle pamiętnikow i powieści polskiego Oświecenia, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 35 (1992).
Bednarska-Ruszajowa K., Uczyć – bawić – wychowywać. Książka i jej funkcja społeczna w Polsce w okresie Oświecenia, Kraków 2004.
Berquin (Arnaud), w: Dykcyonarz biograficzno-historyczny, czyli Krotkie wspomnienia żywotow ludzi wsławionych cnota, nauką […], t. 1, Warszawa 1844.
Brown P.E., A Critical History of French Children’s Literature, vol. 1: 1600–1830, New York 2008.
Buras J.St., Bibliographie deutscher Literatur in polnischer Ubersetzung: vom 16. Jahrhundert bis 1994, Wiesbaden 1996.
Dunin J., Książeczki dla grzecznych i niegrzecznych dzieci. Z dziejow publikacji dla najmłodszych, Wrocław 1991.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 12, Kraków 1891.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 21, Kraków 1906.
Gubrynowicz B., Romans w Polsce za czasow Stanisława Augusta, Lwów 1904.
Janiec W., Tworczość Stephanie-Felicite de Genlis w Polsce, „Pamiętnik Literacki” 81 (1990), z. 4.
Kaniowska-Lewańska I., Literatura dla dzieci i młodzieży do roku 1864, Warszawa 1980.
Katalog książek polskich krajowych, ktore wyszły z Drukarni Greblowskiej w Krakowie w 1788, w: J.B. Massilon, Kazania, t. 10, Kraków 1788.
Konieczna J., Rynek wydawniczy książki dziecięcej w zaborze rosyjskim w XIX i w początkach XX wieku, „Sztuka Edycji” 1 (2013).
Korzo M.A., Elementa Pverilis Institutionis (Krakow 1692) – przyczynek do historii elementarzy polskich, „Biblioteka” 20 (2016).
„Kurier Litewski” 51 (25.06.1802).
Łaszewska-Radwańska B., „Przyjaciel Dzieci” Chrystiana Feliksa Weissego – przekład polski czasopisma w edycji warszawskiej z lat 1789–1792, w: Młody czytelnik w świecie książki, biblioteki i informacji, red. K. Heska-Kwaśniewicz, I. Socha, Katowice 1996.
Łaszewska-Radwańska B., „Przyjaciel Dzieci” Christiana Feliksa Weissego. Zagadnienia autorstwa, przekładu i wydania polskiego z lat 1789–1792, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Bibliotekoznawstwo” 1998, t. 21.
Nikliborc A., Francuska książka dla dzieci i młodzieży w wieku oświecenia (Studia o Książce, t. 7), Wrocław 1977.
Nikliborc A., La litterature francaise pour la jeunesse en Pologne au siecle des Lumieres, w: La litterature des Lumieres en France et en Pologne. Esthetique. Terminologie. Echanges, éd. J. Heistein, Warszawa 1976.
Nikliborc A., Od baśni do prawdy. Szkice z dziejow literatury zachodniej dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1981.
Nikliborc A., Z dziejow literatury dziecięcej. Początki literatury dla dzieci we Francji, w: O literaturze dla dzieci i młodzieży. Studia i szkice, red. H. Skrobiszewska, Warszawa 1975.
Rudnicka J., Ostatnio zidentyfikowane przekłady powieści francuskich w Polsce w. XVIII, „Pamiętnik Literacki” 54 (1963), z. 3.
Rzadkowska E., Francuskie wzorce polskich oświeconych. Studium o recepcji J.F. Marmontela w XVIII w., Warszawa 1989.
Sinko Z., Powieść angielska osiemnastego wieku a powieść polska lat 1764–1830, Warszawa 1961.
Sinko Z., Powieść zachodnioeuropejska w kulturze literackiej polskiego oświecenia (Studia z Okresu Oświecenia, t. 8), Wrocław 1968.
Skwarczyński Z., „Podroże napowietrzne” Juliana Ursyna Niemcewicza, „Prace Polonistyczne” 21 (1965), s. 70–79.
Smuszkiewicz A., Literatura dla dzieci, Poznań 2015.
Sowiński J., O uczonych Polkach, Krzemieniec 1821.
Waksmund R., Nie tylko Robinson, czyli o oświeceniowej literaturze dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1987.
Waksmund R., U źrodeł postaci mentora w polskiej literaturze dziecięcej, „Filoteknos” 7 (2017).
Wojnarowska A., Kultura i literatura. O genezie i rozwoju polskiej literatury dla najmłodszych, http://www.bwmp.up.krakow.pl/wp-content/uploads/2016/10/Wojnarowska.pdf (dostęp: 11.03.2019).
Zarych E., Ilustracje dla dzieci, encyklopediadziecinstwa.pl (dostęp: 10.03.2019).
Żbikowska-Migoń A., Dzieje książki i jej funkcji społecznej. Wiek XVIII, Wrocław 1987.
Пазднякоў В., Асухоўскі Мялецій (Ossuchowski Melecjusz), w: BKЛ энцыклапедыя, http://vkl.by/articles/2307 (dostęp: 30.08.2019).
Informacje: Terminus, 2019, Tom 21, zeszyt 4 (53) 2019, s. 459 - 491
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Polska
Publikacja: 2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1827
Liczba pobrań: 3130