FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Cykl poetycki do Hyelli ze zbioru Lusus Andrei Navagera – wstęp, przekład, komentarz

Data publikacji: 2023

Terminus, 2023, Tom 25, zeszyt 2 (67) 2023, s. 243 - 265

https://doi.org/10.4467/20843844TE.23.012.18200

Autorzy

Elżbieta Górka
Uniwersytet Wrocławski, Polska, plac Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław
https://orcid.org/0000-0003-1293-1358 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Cykl poetycki do Hyelli ze zbioru Lusus Andrei Navagera – wstęp, przekład, komentarz

Abstrakt

A poetic cycle on Hyella from Andrea Navagero’s Lusus: introduction, translation, commentary

The paper presents the first Polish translation of a mini-series of six short poems about Hyella by Andrea Navagero (1483–1529). The selected works are part of Navagero’s famous Latin poetry collection entitled Lusus. The translation is supplemented by an introduction and commentary notes. The Latin text reproduced in the paper is based on the edition of Lusus by Claudio Griggio (2001).

The introduction presents the author’s biography and includes a brief description of the whole collection. Navagero was a diplomat, a poet and the official historian of the Republic of Venice. Collected by friends in Orationes duae carminaque nonnulla, his poems were edited posthumously in Venice in 1530. The most important part of Lusus are bucolic epigrams, a new form of Neo-Latin pastoral developed by Navagero. This minor lyric form called “pastoral play” (lusus pastoralis) gained recognition quickly and was widely imitated in 16th century. The collection also includes other literary genres – bucolic poems, elegies, and erotic poems. However, the most famous is the series of epigrams whose heroine or addressee is Hyella, a girl impossible to identify.

The introduction presents a discussion about the sources and the interpretation of the love poems about Hyella (poems 21, 22, 28, 31, 32 and 37). The most important literary tradition from which Navagero draws inspiration is the Greek and Latin ancient epigram. For poem 21, the source is the Anacreontea 19, while poem 22 uses the motifs of the lamp and the night as the guardians of lovers, both popular in The Greek Anthology. For two other pieces, the direct source is the poetry of Catullus: poem 31 uses Catullus’s carmen 5, while poem 32 combines motifs from Catullus’s carmina 82, 92 and 109. In addition, in poem 28 we find similarities with Ausonius’s epigram 9. Other important sources for Navagero were the poetry of Petrarch and the neo-Catullan poets, mostly Giovanni Pontano, Michele Marullo, and Cristoforo Landino.

Bibliografia

Źródła

Benassi M.A., Scritti inediti o mal conosciuti di Andrea Navagero, „Aevum” 14 (1940), n. 2–3, s. 247–251.

Bottari G., Marcantonio Aldegati. Poeta latino del Quattrocento, Palermo 1980.

Cotta G., Navagero A., Giovanni CottaAndrea Navagero. Carmina, a cura di R. Sodano, San Mauro Torinese 1991.

Decimus Ausonius Magnus, Paulinus Pelleus, Ausonius with the Eucharisticusof Paulinus Pelleus, vol. 2, transl. H.G. Evelyn White, London 1921.

Dodici G., Per le nozze del signor Francesco Soprani di Piacenza colla signora Teresa Caravel di Nizza, Piacenza 1808.

Flaminio M., Carmina, a cura di M. Scorsone, Torino 1993.

Giovio P., Elogia virorum literis illustrium, Basel: Petrus Perna, 1577.

Giraldi G., De poetis nostrorum temporum, Hrsg. K. Wotka, Berlin 1894.

Cykl poetycki do Hyelli ze zbioru Lusus Andrei Navagera – wstęp, przekład, komentarz 263

Griggio C., edycja internetowa Lusus Andrei Nagavera z 2001 roku, dostępna na stronach: Poeti d’Italia in lingua latina tra Medioevo e Rinascimento, http://mizar.unive.it/poetiditalia/public/testo/testo/codice/NAVAGERO%7Clusu%7C001(dostęp: 6.10.2022); Perseus, http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2011.01.0852%3Asection%-3D1%3Asubsection%3D1 (dostęp: 6.10.2022).

Griggio C., Per ledizione dei Lususdel Navagero, „Atti dell’Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti” 135 (1976–1977), s. 87–113.

Katullus, Carmina, recognovit brevique adnotatione instruxit R.A.B. Mynors, Oxford 1958.

Katullus, Poezje wszystkie, tłum. G. Franczak, A. Klęczar, wstęp A. Klęczar, indeksy metryczne K. Woś, Kraków 2013.

Laktancjusz, Opera omnia, a cura di S. Brandt, G. Laubmann, Leipzig 1893–1897.

Landino C., Carmina omnia, a cura di A. Perosa, Firenze 1939.

Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, Wrocław 1984.

Marrasio G., Angelinetum et Carmina varia, a cura di G. Resta, Palermo 1976.

Marullo M., Carmina, a cura di A. Perosa, Zürich 1951.

Melani I., Andrea Navagero, w: Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 78, a cura di I. Melani, Roma 2013, s. 32–35, https://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-navagero_%28Dizionario-Biografico%29/ (dostęp: 1.11.2022).

Naldi N., Elegiarum libri III ad Laurentium Medicen, a cura di L. Juhász, Leipzig 1934.

Navagero A., Lusus: Text and Translation, ed. A.E. Wilson, Nieuwkoop 1973.

Navagero A., Lusus: Playful Composition, ed. A.M. Wilson, Cheadle Hulme 1997.

Navagero A., Opera omnia, a cura di G.A. Volpi, G.C. Volpi, Venezia: Typographia Remondiniana, 1754.

Navagero A., Orationes duae carminaque nonnulla, Venezia: G. Tacuino, 1530.

Owidiusz, Amores, Epistulae, Medicamina faciei femineae, Ars amatoria, Remedia amoris, ed. R. Ehwald, Leipzig 1907.

Owidiusz, Metamorphoses, ed. R. Ehwald, Leipzig 1915.

Parenti G., Poeti latini del Cinquecento, a cura di M. Danzi, Pisa 2020.

Petrarca F., LAfrica, a cura di N. Festa, Firenze 1926.

Poliziano A., Prose volgari inedite e poesie latine e greche edite e inedite, a cura di I. Del Lungo, Firenze 1867.

Pontano G., Carmina, a cura di B. Soldati, Firenze 1902.

Propercjusz, Elegies, ed. L. Mueller, Leipzig 1898.

Santagata M. et al., Noty i komentarze, w: F. Petrarca, Drobne wiersze włoskie (Rerum vulgarium fragmenta), wstęp P. Salwa, wybór i tłum. J. Mikołajewski, komentarz M. Santagata w adaptacji i oprac. P. Salwy, Gdańsk 2005.

Tibullus, Tibulli aliorumque carminum libri tres, ed. J.P. Postgate, Oxford 1915.

Valentino G., G. Cantalicii Eclogae, testo critico, introduzione e commento, a cura di L. Monti Sabia, Messina 1996.

Wergiliusz, The Bucolics, Aeneid, and Georgics of Vergil, ed. J.B. Greenough, Boston 1900.

Wesołowska E., Wstęp, w: Dzieło lekką stworzone dłonią. Wybór epigramatów z Antologii Palatyńskiej, tłum. i oprac. E. Wesołowska, Poznań 1994.

Opracowania

Bolzoni L., Poesia e ritratto nel Rinascimento, Bari 2015.

Bovi G., Poesia neocatulliana. Gli epicedi di Navagero, „Filologia Antica e Moderna” 30 (2020), n. 50, s. 39–53.

Brisca L., Il Naugerius di G. Fracastoro, „Aevum” 24 (1950), n. 6, s. 545–565.

Cartwright J.M., Baldassare Castiglione, the Perfect Courtier: His Life and Letters, 14781529, vol. 2, London 1908.

Cucchiaro M., I dispacci di Andrea Navagero al Senato veneto (15241528), „Lettere Italiane” 61 (2009), n. 1, s. 127–136.

Ferroni G., Dulces lusus. Lirica pastorale e libri di poesia nel Cinquecento, Alessandria 2012.

Ferroni G., A Farewell to Arcadia: Marcantonio Flaminio from Poetry to Faith, w: Allusions and Reflections: Greek and Roman Mythology in Renaissance Europe, eds. E. Waghäll Nivre et al., Newcastle upon Tyne 2015, s. 309–324.

Fucilla J.G., Navageros De Cupidine & Hyella, „Philological Quarterly” 17 (1938), s. 288–297.

Gaisser J.H., Pontanos Catullus, w: What Catullus Wrote: Problems in Textual Criticism, Editing and the Manuscript Tradition, ed. D. Kiss, Swansea 2015, s. 53–91.

Grant W.L., The Neo-Latin Lusus Pastoralisin Italy, „Medievalia et Humanistica” 11 (1957), s. 94–98.

Griggio C., Andera Navagero e lItinerarioin Spagna (15241528), w: Miscellanea di studi in onore di Marco Pecoraro, v. 1, a cura di B.M. Da Rif, C. Griggio, Firenze 1991, s. 153–177.

Hagstrum J.H., Sister Arts: The Tradition of Literary Pictorialism and English Poetry from Dryden to Gray, Chicago 1958.

Hutton J., The Greek Anthology in Italy to the Year 1800, Ithaca 1935.

Lamma E., Andrea Navagero poeta. Con un saggio di traduzione dai Carmina, Firenze 1908.

Ludwig W., Catullus renatus. Anfange und fruhe Entwicklung des catullischen Stils in der neulateinischen Dichtung (Erstveroffentlichung), w: Litterae Neolatinae. Schriften zur neulateinischen Literatur, Hrsg. L. Braun et al., München 1989.

Maślanka-Soro M., Nowołacińska literatura włoska w Rzeczypospolitej XV–XVIII wieku, w: W przestrzeni Południa. Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej wobec narodów romańskich. Estetyka, prądy i style, konteksty kulturowe, red. M. Hanusiewicz-Lavallee, Warszawa 2016, s. 119–164.

Nichols F.J., Navageros Lususand the Pastoral Tradition, w: Acta Conventus Neo-Latini Bariensis: Proceedings of the Ninth International Congress of the Neo-Latin Studies, ed. R. Schnur et al., Tempe 1998, s. 445–452.

Porębowicz E., Andrzej Morsztyn. Przedstawiciel baroku w poezji polskiej, Kraków 1893.

Scott J.C., Parallels to three Elizabethan Sonnets, „The Modern Language Review” 21 (1926), no. 2, s. 190–192.

Spaggiari B., Studi su Luigi Groto e sullepigramma nei Shakespeares Sonnets, Zürich 2019.

Urban-Godziek G., Magistri basiorum – neoplatońskie wariacje na temat katullańskich pocałunków. Od Giovanniego Pontana do Jacobusa Pontanusa, w: Aemulatio & imitatio. Powrót pisarzy starożytnych w epoce renesansu, red. K. Rzepkowski, Warszawa 2009, s. 39–58.

Informacje

Informacje: Terminus, 2023, Tom 25, zeszyt 2 (67) 2023, s. 243 - 265

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Cykl poetycki do Hyelli ze zbioru Lusus Andrei Navagera – wstęp, przekład, komentarz

Angielski:

A Poetic Cycle on Hyella from Andrea Navagero’s Lusus: Introduction, Translation, Commentary

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-1293-1358

Elżbieta Górka
Uniwersytet Wrocławski, Polska, plac Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław
https://orcid.org/0000-0003-1293-1358 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Wrocławski, Polska, plac Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław

Publikacja: 2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Elżbieta Górka (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski