Urojenia melancholika według Louisa de Caseneuve’a (1626)

W emblemacie Louisa de Caseneuve’a, zatytułowanym Melancholia (Melancholicus aeger), spotykamy się z zaskakującym wszechświatem ikonograficznych elementów, które w zamierzeniu samego autora miały ułatwić zapamiętanie najczęstszych majaków występujących u pacjentów cierpiących na zaburzenia melancholii. W niniejszym artykule szczegółowej analizie została poddana nie tylko sama rycina, ale również łaciński komentarz, oba elementy towarzyszące emblematowi. Zaprezentowane przez Caseneuve’a zaburzenia wyobraźni, przedstawione za pomocą specyficznych symboli, zostały w pracy podzielone na pięć grup – melancholijny bestiariusz, wrażliwość, okaleczenie, mroczne i profetyczne myśli, dziwactwa – typowe bolączki wyobraźni melancholików. W artykule uwypuklono istotną rolę metody mnemotechnicznej, charakterystycznej dla omawianego zbioru emblematów medycznych, które zostały napisane z wyraźnym wskazaniem na dydaktykę. Na koniec podjęto także próbę odszukania dawnych źródeł, będących najprawdopodobniej inspiracją dla Caseneuve’a.

ABSTRACT

The Phantasmata of a Melancholic According to Louis de Caseneuve (1626)

In Louis de Caseneuve’s Melancholicus aeger emblem, we find a strange imaginary iconographic universe which, through the original associations proposed by the author, was to facilitate the memorization of the most frequent phantasmata in patients with melancholy. In the article, I analyze the engraving of this emblem as well as the Latin commentary that accompanies it. I distinguish five categories: melancholic bestiary, fragility, infirmity, gloomy and prophetic ideas, extravagance ‒the disorders of the senses and of the imagination evoked by the Caseneuvian iconography which, in a representative way, illustrate the pathologies from which melancholics may suffer. I also demonstrate the importance of the mnemonic method present in this medical collection created for didactic purposes, as well as attempt to identify the ancient sources that probably inspired Caseneuve.

In Louis de Caseneuve’s Melancholicus aeger emblem, we find a strange imaginary iconographic universe which, through the original associations proposed by the author, was to facilitate the memorization of the most frequent phantasmata in patients with melancholy. In the article, I analyze the engraving of this emblem as well as the Latin commentary that accompanies it. I distinguish five categories: melancholic bestiary, fragility, infirmity, gloomy and prophetic ideas, extravagance ‒the disorders of the senses and of the imagination evoked by the Caseneuvian iconography which, in a representative way, illustrate the pathologies from which melancholics may suffer. I also demonstrate the importance of the mnemonic method present in this medical collection created for didactic purposes, as well as attempt to identify the ancient sources that probably inspired Caseneuve.