FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wizerunek Żydów w dowcipach rysunkowych na łamach „Muchy” (1935–1939)

Data publikacji: 06.2023

Studia Judaica, 2023, Nr 1 (51), s. 211 - 241

https://doi.org/10.4467/24500100STJ.23.009.18226

Autorzy

Aleksandra Guja
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
, Polska
https://orcid.org/0000-0002-2369-8769 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Wizerunek Żydów w dowcipach rysunkowych na łamach „Muchy” (1935–1939)

Abstrakt

The Image of Jews in Cartoons from the “Mucha” Magazine (1935–1939) 

The article discusses the visual images of Jews presented in cartoons from the satirical journal Mucha between 1935 and 1939. Mucha was a major satirical magazine in Poland and the only one published during the whole interwar period. The aim of the study is to analyze the visual discourse about Jews emerging from cartoons using digital tools (MAXQDA). Both quantitative and qualitative methods were applied to check which elements of the picture create a specific type of stereotype. The findings suggest that the overall image of Jews is contradictory, albeit dominated by categories related to money and trade. There are also images that do not fit into the dominant antisemitic discourse.

Bibliografia

1. Źródła archiwalne

Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego

Piątkowski Bohdan, Polska prasa satyryczno-humorystyczna w Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939), maszynopis, sygn. DR 23/1980, Warszawa 1980.

2. Źródła wydane

„Der Moment” 1935.

„Mucha” 1935–1939.

3. Opracowania

Bergmann Olaf, „Prawdziwa cnota krytyk się nie boi…”. Karykatura w czasopismach satyrycznych Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2012.

Curtis Michael, Walter Lippmann Reconsidered, „Society” 28 (1991), nr 2.

Daniels Robert V., Leon Trotsky, [w:] Encyclopedia Britannica, https://www.britannica.com/biography/Leon-Trotsky [dostęp: 19 lutego 2023].

Domagalska Małgorzata, Zatrute ziarno. Proza antysemicka na łamach „Roli” (1883–1912), Warszawa 2015.

Fuchs Eduard, Die Juden in der Karikatur: Ein Beitrag zur Kulturgeschichte, München 1921.

Gerrits André, Antisemitism and Anti-Communism: The Myth of Judeo-Communismin Eastern Europe, „East European Jewish Affairs” 25 (1995), nr 1.

Gilman Sander, The Jews Body, New York 1991.

Górska Hanna, Lipiński Eryk, Z dziejów karykatury polskiej, Warszawa 1977.

Götz Aly, Europa przeciwko Żydom 1880–1945, tłum. Joanna Czudec, Łódź 2021.

Haehnel Birgit, The Black Jew: An Afterimage of German Colonialism, [w:] German Colonialism, Visual Culture, and Modern Memory, red. Volker Langbehn, New York 2010.

Kalinowska Milena, Kobieta na łamach pisma satyryczno-humorystycznego „Mucha” w latach 1868–1914, Pułtusk 2016.

Konstantynów Dariusz, Antysemickie rysunki z prasy polskiej 1919–1939, [w:] „Obcy i niemili”. Antysemickie rysunki z prasy polskiej 1919–1939, red. Marta Budkowska, Warszawa 2013.

Konstantynów Dariusz, Pogromy i inne akty przemocy fizycznej wobec Żydów w zwierciadle rysunków z prasy polskiej (1919–1939), [w:] Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, t. 1: Literatura i sztuka, red. Sławomir Buryła, Warszawa 2018.

Krzywiec Grzegorz, Antysemickie karykatury od poł. XIX wieku do I wojny światowej, [w:] „Obcy i niemili”. Antysemickie rysunki z prasy polskiej 1919–1939, red. Marta Budkowska, Warszawa 2013.

Krzywiec Grzegorz, Czy państwo w Polsce pomajowej było czynnikiem antyżydowskim (1926–1939)? Stan badań i perspektywy badawcze, „Metamorfozy Społeczne” 8 (2014).

Krzywiec Grzegorz, Polska bez Żydów. Studia z dziejów idei, wyobrażeń i praktyk antysemickich na ziemiach polskich początku XX wieku (1905–1914), Warszawa 2017.

Landau-Czajka Anna, The Image of the Jew in the Catholic Press during the Second Republic, „Polin”8 (1994).

Langmuir Gavin, Reflections on Medieval Anti-Judaism: 4. Anti-Judaism as the Necessary Preparation for Anti-Semitism, „Viator”2 (styczeń 1972).

Laqueur Walter, The Changing Face of Anti-Semitism: From Ancient Times to the Present Day, New York 2006.

Leksykon polskich artystów karykatury od 1945 do 2013, red. Zygmunt Zaradkiewicz, Warszawa 2013.

Lippmann Walter, Opinia publiczna, tłum. Joanna Tegnerowicz, Kraków 2020.

Mell Julie, Jews and Money: The Medieval Origins of a Modern Stereotype, [w:] The Cambridge Companion to Antisemitism, red. Steven Katz, Cambridge 2022.

Mendelsohn Ezra, Żydzi Europy Środkowo-Wschodniej w okresie międzywojennym, tłum. Agata Tomaszewska, Warszawa 1992.

Murawska-Muthesius Katarzyna, Praca dowcipu rysunkowego, tłum. Katarzyna Przyłuska, „Konteksty”(2006), nr 1.

Oppenheim Israel, The National Democrats” –Endecja Attitude to the Jewish Question at the Outset (18951905), „Studia Podlaskie”2 (1989).

Paczkowski Andrzej, Prasa polska w latach 1918–1939, Warszawa 1980.

Prymlewicz Karolina, Słowo i obraz w karykaturze obyczajowej w polskiej prasie okresu I wojny światowej i po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, „Rocznik Historii Sztuki” (2018), nr 43.

Rose Gillian, Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością, tłum. Ewa Klekot, Warszawa 2010.

Rudnicki Szymon, Obóz Narodowo Radykalny. Geneza i działalność, Warszawa 1985.

Rudnicki Szymon, Ritual Slaughter as a Political Issue, „Polin” 7 (1992).

Rudnicki Szymon, Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa 2015.

Ruszczyc Ferdynand B., Urbański Jacek, Karykaturzyści polscy. Antologia biograficzna od początków do współczesności, Warszawa 1994.

Skalska Agnieszka, Obraz wroga w antysemickich rysunkach prasowych Marca ’68, Warszawa 2007.

Szałek Jakub, „I śmiech niekiedy może być nauką”. Polska polityka międzywojenna w czasopiśmie satyrycznym „Mucha”, „Media Biznes Kultura” (2018), nr 4.

Szarota Tomasz, Karykatura jako źródło do dziejów stereotypu, „Sobótka” (1978), nr 2.

Ślęzak Jolanta, Armia europejska czy nowy Wehrmacht? Plany utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej w karykaturze polskiej na przykładzie czasopisma satyrycznego „Szpilki” 1950–1954, „Polityka i Społeczeństwo” (2013), nr 1.

Tomaszewski Jerzy, Preludium Zagłady. Wygnanie Żydów polskich z Niemiec w 1938 r., Warszawa 1998.

Tomaszewski Jerzy, Sytuacja Żydów w Polsce przed wybuchem drugiej wojny światowej, [w:] tenże, Żydzi w II Rzeczypospolitej, wybór i oprac. Artur Markowski, Szymon Rudnicki, Warszawa 2016.

Urbanowski Maciej, Gest śmiechu w literaturze dwudziestolecia międzywojennego (rekonesans), „Wielogłos” (2007), nr 1.

Więckowski Michał, Prasa polska w Argentynie 1913–1985, „Studia Polonijne” 10 (1986).

Witz Ignacy, Zaruba Jerzy, 50 lat karykatury polskiej 1900–1950, Warszawa 1961.

Wolny ptak / Der Frajer Fojgl. Humor z prasy żydowskiej w Polsce niepodległej. The Free Bird / Der Frayer Foygl: Humour in the Jewish Press in Independent Poland, red. Agnieszka Żółkiewska, Warszawa 2019.

Wynot Jr. Edward D., A Necessary Cruelty: The Emergence of Official Anti-Semitism in Poland, 193639, „The American Historical Review”76 (1971), nr 4.

Żebrowski Rafał, Chałat, [w:] Polski słownik judaistyczny, red. Zofia Borzymińska, Rafał Żebrowski, https://delet.jhi.pl/pl/psj?articleId=17387 [dostęp: 19 lutego 2023].

Żebrowski Rafał, Żydowska Gmina Wyznaniowa w Warszawie 1918–1939, Warszawa 2012.

Żółkiewska Agnieszka, Humor pogranicza polsko-żydowskiego na przykładzie szmoncesów Juliana Tuwima, „Kwartalnik Historii Żydów” (2017), nr 4.

Żółkiewska Agnieszka, „Jontew-blaty”. Jidyszowa prasa świąteczno-rozrywkowa w Polsce międzywojennej, [w:] Prasa Żydów polskich. Od przeszłości do teraźniejszości, red. Agnieszka Karczewska, Sławomir J. Żurek, Lublin 2016.

Informacje

Informacje: Studia Judaica, 2023, Nr 1 (51), s. 211 - 241

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Wizerunek Żydów w dowcipach rysunkowych na łamach „Muchy” (1935–1939)

Angielski:

The Image of Jews in Cartoons from the Mucha Magazine (1935–1939) 

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-2369-8769

Aleksandra Guja
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
, Polska
https://orcid.org/0000-0002-2369-8769 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Polska

Publikacja: 06.2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Aleksandra Guja (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski