Spisy książek z akt notarialnych jako źródło do badań życia religijnego Żydów chełmskich pierwszej ćwierci XIX wieku (edycja dwóch przykładów)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTESpisy książek z akt notarialnych jako źródło do badań życia religijnego Żydów chełmskich pierwszej ćwierci XIX wieku (edycja dwóch przykładów)
Data publikacji: 06.2023
Studia Judaica, 2023, Nr 1 (51), s. 3 - 39
https://doi.org/10.4467/24500100STJ.23.002.18219Autorzy
Spisy książek z akt notarialnych jako źródło do badań życia religijnego Żydów chełmskich pierwszej ćwierci XIX wieku (edycja dwóch przykładów)
Booklists from Notarial Records as a Valuable Source for Researching the Religious Life of Jews in Chełm during the First Quarter of the Nineteenth Century
The article presents an edition of booklists extracted from notarial records focusing on two collections of Jewish religious books belonging to Dawid Wajnberg (ca. 1757–1824) and Nute Mojsze Rubinsztein (ca. 1783–1824), two merchants from Chełm. The records have been identified through historical transcriptions of the local Ashkenazi Hebrew, and the article examines the patterns found within these documents. One such pattern is the consistent placement of Talmud treatises at the beginning of the booklists, following the order of the Mishnah. The author stresses the fact that alongside essential Midrashic, Halakhic, and ethical works, there are also unusual books present, such as the Hebrew-Latin Liber Cosri by Yehuda Halevi (1075–1141), published in Basel in 1660. As a result, the article confirms the popularity of certain religious works in Eastern Europe at that time, and explores the significance of these unique items within the collections, considering their connection to the activities of Halakhic and Maskilic centers in the area.
1. Źródła archiwalne
Archiwum Główne Akt Dawnych
Centralne Władze Wyznaniowe Królestwa Polskiego, Akta tyczące się gminy żydowskiej w Chełmie w województwie lubelskim [1824–1850], sygn. 1597.
Archiwum Państwowe w Lublinie
Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej św. Mikołaja i św. Agnieszki w Lublinie (Kalinowszczyzna), sygn. 17;
Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Chełmie, sygn. 15, 40, 45, 48, 110;
Chełmski Konsystorz Greckokatolicki, sygn. 842.
Archiwum Państwowe w Lublinie, Oddział w Chełmie
Akta notariusza Aleksandra Dąbrowskiego w Chełmie, Księga akt notarialnych 1812, 1815, 1816, sygn. 1, 3–5;
Akta notariusza Jana Koczurzyńskiego w Chełmie, Księga akt notarialnych 1824, sygn. 1.
2. Źródła wydane
Dybała-Pacholak Anna, „Starajcie się o dobre imię, o spokojność sumienia” – testament Tekli Kronenberg, „Studia Judaica” 21 (2018), nr 2.
Izker-buch Chelm, red. Mejlech Bakalczuk-Felin, Johannesburg 1954.
Wodziński Marcin, Judaica w aktach Centralnych Władz Wyznaniowych Królestwa Polskiego Archiwum Głównego Akt Dawnych. Informator archiwalny, Wrocław 2010.
3. Opracowania
Adamczyk-Garbowska Monika, Judaica w zbiorach UMCS, [w:] Lublin a książka, red. Antoni Krawczyk, Elżbieta Józefowicz-Wisińska, Lublin 2004.
Baumgarten Jean, Introduction to Old Yiddish Literature, Oxford 2005.
Bendowska Magdalena, Wydania drukowane Księgi Kuzari od XVI do XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Żydów” (2019), nr 3.
Bendowska Magdalena, Doktór Jan, Świat ukryty w księgach. Stare druki hebrajskie ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego, Warszawa 2011.
Bernuth Ruth von, How the Wise Men Got to Chelm: The Life and Times of a Yiddish Folk Tradition, New York 2016.
Doktór Jan, Spory o status halachy aszkenazyjskiej w I Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Historii Żydów” (2022), nr 2.
Dymmel Anna, Księgozbiory domowe w Lublinie w pierwszej połowie XIX wieku, Lublin 2013.
Dymmel Anna, Lubelskie akta notarialne jako źródło do badań historii czytelnictwa, [w:] Lublin a książka, red. Antoni Krawczyk, Elżbieta Józefowicz-Wisińska, Lublin 2004.
Gries Zeev, The Book in the Jewish World 1700–1900, Oxford–Portland 2010.
Heller Marvin J., The Seventeenth Century Hebrew Book: An Abridged Thesaurus, t. 1–2, Leiden–Boston 2010–2011.
Hundert David Gershon, Jewish Popular Spirituality in the Eighteenth Century, „Polin”15 (2002).
Hundert David Gershon, W poszukiwaniu duchowości ludowej w XVIII wieku, [w:] Duchowość żydowska w Polsce. Materiały z międzynarodowej konferencji dedykowanej pamięci Profesora Chone Shmeruka, Kraków, 26–28 kwietnia 1999, red. Michał Galas, Kraków 2000.
Katz Dovid, Words on Fire: The Unfinished Story of Yiddish, New York 2007.
Kozłowska Teresa, Kobieta Żydówka na prowincji Królestwa Polskiego w świetle akt notarialnych, [w:] Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne, t. 4, red. Grzegorz Miernik, Kielce 2003.
Kuwałek Robert, Żydzi łęczyńscy w latach 60-tych XIX w. w świetle akt notarialnych, „Merkuriusz Łęczyński” (1995), nr 8.
Latawiec Krzysztof, Inwentarz pozostałości po Berku Wejssie jako źródło do badań nad aktywnością gospodarczą i życiem codziennym kupiectwa żydowskiego w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX w., „Studia Żydowskie” 1 (2011), nr 1.
Mikołajczyk Marcin, Wiadomości o księgozbiorach prywatnych kobiet ziemi kaliskiej w aktach kancelarii notarialnych Kalisza z lat 1808–1866, „Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk” (2019), nr 19.
Moczulska Agnieszka, Rola książki jako przedmiotu w domach burżuazji warszawskiej w XIX wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 27 (1979), nr 1.
Oniszczuk Aleksandra, Pod presją nowoczesności. Władze Księstwa Warszawskiego wobec Żydów, Warszawa 2021.
Pilarczyk Krzysztof, Drukowana książka hebrajska a religia. Vademecum bibliologiczne, Kraków 2012.
Pilarczyk Krzysztof, Leksykon drukarzy ksiąg hebrajskich w Polsce z bibliografią polono-judaików w językach żydowskich (XVI–XVIII wiek), Kraków 2004.
Pilarczyk Krzysztof, Rozpowszechnianie Talmudu w Polsce w XVI i XVII wieku a duchowość żydowska, [w:] Duchowość żydowska w Polsce. Materiały z międzynarodowej konferencji dedykowanej pamięci Profesora Chone Shmeruka, Kraków, 26–28 kwietnia 1999, red. Michał Galas, Kraków 2000.
Sikorska-Kulesza Jolanta, Historyk XIX wieku wobec problemu modernizacji źródła, [w:] Edytorstwo źródeł XIX wieku – problemy teoretyczne i praktyka edytorska, red. Jolanta Sikorska-Kulesza, Warszawa 2016.
Sybilski Wiktor, Edycja i znaczenie spisów książek z XIX-wiecznych akt notarialnych. Dwa księgozbiory mieszkańców Chełma, [w:] Źródła z Królestwa Polskiego, Litwy i Rusi. Warsztat edytora, red. Jolanta Sikorska-Kulesza, Warszawa 2021.
Trzciński Andrzej, Słowne i ikoniczne reprezentacje motywu księgi/książki na nagrobkach żydowskich w Polsce, „Kwartalnik Historii Żydów” (2020), nr 3.
Trzciński Andrzej, Słowo i obraz – teksty i związane z nimi motywy ikoniczne na nagrobkach kobiet na cmentarzach żydowskich na historycznych obszarach Rzeczypospolitej, „Studia Judaica” 24 (2021), nr 1.
Vinograd Jeszajahu, Ocar ha-sefer ha-iwri, Jeruszalajim 1993.
Wiernicka Anna, Z okruchów rzeczy o zajęciach w czasie wolnym. Bogate mieszczaństwo żydowskie pierwszej połowy XIX w. (w świetle inwentarzy pośmiertnych), [w:] Kobieta i kultura czasu wolnego. Wiek XIX i XX, t. 7, red. Anna Żarnowska, Andrzej Szwarc, Warszawa 2001.
Wodziński Marcin, Oświecenie żydowskie w Królestwie Polskim wobec chasydyzmu. Dzieje pewnej idei, Warszawa 2003.
Informacje: Studia Judaica, 2023, Nr 1 (51), s. 3 - 39
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Spisy książek z akt notarialnych jako źródło do badań życia religijnego Żydów chełmskich pierwszej ćwierci XIX wieku (edycja dwóch przykładów)
Booklists from Notarial Records as a Valuable Source for Researching the Religious Life of Jews in Chełm during the First Quarter of the Nineteenth Century
Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
Polska
Publikacja: 06.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 598
Liczba pobrań: 280