„Skarb i przyszłość narodu”. Polityka organizacji żydowskich w Lublinie wobec młodzieży w latach 1944–1968
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 31.07.2024
Studia Judaica, 2024, Nr 1 (53), s. 135 - 163
https://doi.org/10.4467/24500100STJ.24.006.19899Autorzy
The purpose of this article is to present the policy toward Jewish youth carried out by the main Jewish institutions operating in Lublin in the postwar period (until 1968), including the local representation of the Central Committee of Polish Jews (CKŻP) (1945–1950) and the Lublin branch of the Social and Cultural Society of Jews in Poland (TSKŻ), as well as the activities of local Zionist youth organizations. The paper presents the organizational structures of the youth-specialized units operating within the aforementioned institutions, the formal and personal changes within them, as well as the local particularities of their activity. The ideological assumptions of these organizations are analyzed and set in the context of the cultural debate over the possibility of rebuilding Jewish life in Poland: nusekh Poyln and yetsiyes Poyln.
Źródła archiwalne
Archiwum Akt Nowych (AAN)
Biuro Komisarza Rządu ds. Produktywizacji Ludności Żydowskiej, sygn. 12.
Urząd ds. Wyznań, sygn. 131/511.
Archiwum Bojowników Getta, nr kat. 13044.
Archiwum Historii Mówionej Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” (AHM
OBGTNN)
Relacja Gradela Samuela, nagranie: Tomasz Czajkowski, 2006.
Relacja Hochmana Michała, nagranie: Wioletta Wejman, 2007, 2015.
Relacja Katz Poli, nagranie: Tomasz Czajkowski, 2006.
Relacja Kligera Josefa, nagranie: Tomasz Czajkowski, 2009.
Relacja Kuperman Miriam, nagranie: Tomasz Czajkowski, 2010.
Relacja Litmana Romana, nagranie: Tomasz Czajkowski, 2015.
Relacja Nahir Zipory, nagranie: Tomasz Czajkowski, 2017.
Relacja Szmuness Heleny, nagranie: Tomasz Czajkowski, 2013.
Archiwum Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”
Wołk-Natanblut Anna, Ci, co przeżyli. Wspomnienia z Domu Dziecka nr 5, rękopis.
Archiwum Państwowe w Lublinie (APL)
Komitet Miejski Polskiej Partii Robotniczej w Lublinie, sygn. 1249/175.
Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Lublinie, sygn. 1266/3216.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (AŻIH)
Centralny Komitet Żydów w Polsce
Prezydium i Sekretariat, sygn. 303/I/13.
Wydział Ewidencji i Statystyki, sygn. 303/V/238.
Wydział Młodzieżowy, sygn. 303/XI/3, 55, 134.
Wydział Organizacji i Kontroli, sygn. 303/II/84, 85, 86.
Wydział Oświaty, sygn. 303/IX/1259, 1260.
Organizacje Syjonistyczne, sygn. 333/78, 152.
Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce, sygn. 325/216.
Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego w Polsce, zbiór nieuporządkowany, brak paginacji.
Źródła opublikowane
Księga pamięci żydowskiego Lublina, red. Adam Kopciowski, Lublin 2011.
Nahir Zipora, Dziennik, „Scriptores” 46 (2019), t. 1.
Naszą ojczyzną jest Polska, „Sztandar Ludu” (10 kwietnia 1968).
W Lublinie – trzy lata temu…, tłum. Adam Kopciowski, „Scriptores” 46 (2019), t. 1.
Opracowania
Adelson Józef, W Polsce zwanej Ludową, [w:] Najnowsze dzieje Żydów w Polsce (do 1950 r.), red. Jerzy Tomaszewski, Warszawa 1993.
Aleksiun Natalia, Dokąd dalej? Ruch syjonistyczne w Polsce (1944–1950), Warszawa 2002.
Berendt Grzegorz, Życie od nowa. Instytucje i organizacje żydowskie (1944–1950), [w:] Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–2010, red. Feliks Tych, Monika Adamczyk-Garbowska, Lublin 2011.
Choma-Jusińska Małgorzata, Społeczność żydowska w Lublinie w latach 1967–1968, „Scriptores” 46 (2019), t. 1.
Datner Helena, Po Zagładzie. Społeczna historia żydowskich domów dziecka, szkół, kół studentów w dokumentach Centralnego Komitetu Żydów w Polsce, Warszawa 2016.
Fijałkowska Barbara, Ideowo-polityczna działalność związków młodzieży w Polsce w latach 1944–1957, Warszawa 1978.
Grabski August, Centralny Komitet Żydów w Polsce (1944–1950). Historia polityczna, Warszawa 2015.
Idzikowska-Czubaj Anna, „Szczęśliwe pokolenie Polski Ludowej”, czyli o komunistycznym komunizmu, red. Dariusz Magier, Lublin–Radzyń Podlaski 2016.
Kendziorek Piotr, Program i praktyka produktywizacji Żydów polskich w działalności CKŻP, Warszawa 2016.
Klimowicz Teresa, Lubelski Oddział Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce w latach 1950–1968, „Scriptores” 46 (2019), t. 1.
Kopciowski Adam, Żydzi w Lublinie w latach 1944–1949, Lublin 1998, praca magisterska napisana w Zakładzie Historii Najnowszej UMCS pod kierunkiem prof. dr. hab. Zygmunta Mańkowskiego (maszynopis).
Kopciowski Adam, Żydzi w Lublinie w pierwszych latach po II wojnie światowej. Struktura demograficzna, „Scriptores” 46 (2019), t. 1.
Kopciowski Adam, Żydzi w Lublinie w pierwszych latach po II wojnie światowej, [w:] Księga pamięci żydowskiego Lublina, red. Adam Kopciowski, Lublin 2011.
Koźmińska-Frejlak Ewa, Kondycja ocalałych. Adaptacja do rzeczywistości powojennej (1944–1949), [w:] Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–2010, red. Feliks Tych, Monika Adamczyk-Garbowska, Lublin 2011.
Koźmińska-Frejlak Ewa, Po Zagładzie. Praktyki asymilacyjne ocalałych jako strategie zadomawiania się w Polsce (1944/45–1950), Warszawa 2022.
Michalak Ryszard, Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989, Zielona Góra 2014.
Mikosz Jerzy, Państwo a organizacje młodzieżowe w Polsce Ludowej, Warszawa 1979.
Najnowsze dzieje Żydów w Polsce (do 1950 r.), red. Jerzy Tomaszewski, Warszawa 1993.
Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–2010, red. Feliks Tych, Monika Adamczyk-Garbowska, Lublin 2011.
Nazaruk Piotr, Dom Dziecka nr 5 w Lublinie, „Scriptores” 46 (2019), t. 1.
Nazaruk Piotr, Żydowskie placówki oświatowe w Lublinie, „Scriptores” 46 (2019), t. 1.
Pęziński Piotr, Na rozdrożu. Młodzież żydowska w PRL 1956–1968, Warszawa 2014.
Pogorzała Ewa, Działalność oświatowo-wychowawcza żydowskich kongregacji wyznaniowych w Polsce w drugiej połowie lat 40-tych XX w., „Facta Simonidis” 1 (2008), nr 1.
Pogorzała Ewa, Mniejszości narodowe i etniczne w polityce oświatowej państwa polskiego w latach 1944–1966, Zamość 2009.
Semczyszyn Magdalena, Nielegalna emigracja Żydów z Polski 1944–1947 – kontekst międzynarodowy, „Dzieje Najnowsze” 50 (2018), nr 1.
Techmańska Barbara, Inne czy takie same? Indoktrynacja w szkołach dla mniejszości żydowskiej w okresie stalinizmu – zarys problematyki, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 58 (2021).
To idzie młodość. Młodzież w ideologii i praktyce komunizmu, red. Dariusz Magier, Lublin–Radzyń Podlaski 2016.
Urban Kazimierz, Mniejszości religijne w Polsce 1945–1991 (zarys statystyczny), Kraków 1994.
Urban Kazimierz, Wyznanie mojżeszowe w Polsce (1945–1961), „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” (2006), nr 706.
Strony internetowe
Aleksiun Natalia, He-Chaluc – organizacja młodzieżowa, https://delet.jhi.pl/pl/psj?articleId=19098 [dostęp: 17 lipca 2023].
Informacje: Studia Judaica, 2024, Nr 1 (53), s. 135 - 163
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Plac Marii Skłodowskiej-Curie 5, Lublin
Publikacja: 31.07.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 321
Liczba pobrań: 71