FAQ

Formularze dyspozycji czynności prawnych na dokumentach książąt wielkopolskich do 1296 r. – cz. 2: nadanie, testament

Data publikacji: 03.02.2025

Studia Archiwalne, 2024, Tom 11, s. 55-196

https://doi.org/10.4467/17347513SA.24.003.20648

Autorzy

Marcin Pytel
Uniwersytet w Siedlcach
, Polska
https://orcid.org/0000-0003-0346-5930 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Formularze dyspozycji czynności prawnych na dokumentach książąt wielkopolskich do 1296 r. – cz. 2: nadanie, testament

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę analizy dyspozycji z punktu widzenia dyplomatyki. Na najliczniej występujących formularzach nadania i darowizny na dokumentach wielkopolskich do 1296 r. wyróżniłem formuły (20) i klauzule (18), z których większość daje się analizować metodami do niedawna zastrzeżonymi do analizy pozostałych części dokumentu. Zdefiniowałem ponadto, za Vocabulaire international de la diplomatique (Międzynarodowym słownikiem dyplomatyki), pojęcia formuły i klauzuli na dokumencie średniowiecznym.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Źródła drukowane

Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1, 2, 4, wyd. I. Zakrzewski, Poznań 1877–1881.

Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, seria nova, z. 1: Dokumenty opactwa benedyktynów w Lubiniu z XIII–XV wieku, wyd. i oprac. Z Perzanowski, Warszawa–Poznań 1975.

Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 6, wyd. A. Gąsiorowski, H. Kowalewicz, Warszawa–Poznań 1982.

Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 11, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jasiński, T. Jurek, I. Skierska, Poznań 1999.

Codex diplomaticus nec non epistolaris Silesiae, t. 1, ed. K. Maleczyński, Wrocław 1951.

Bielińska M., Dokumenty wielkopolskie z lat 1253–1298 dotychczas nie drukowane, [w:] eadem, Kancelarie i dokumenty wielkopolskie XIII w., Wrocław 1967, s. 330–355.

Jurek T., Dokumenty fundacyjne opactwa w Lądzie, „Roczniki Historyczne”, t. 66, 2000, Aneks, s. 47–48.

Literatura

Abraham W., Organizacja Kościoła w Polsce do połowy w. XII, wyd. 3, Poznań 1962.

Abraham W., Początki prawa patronatu w Polsce, Lwów 1889.

Adamus J., Z badań nad dzierżeniem w polskim prawie średniowiecznym, „Pamiętnik Historyków Polskich”, t. 12, 1933, s. 88–89.

Arnoux M., Essor et déclin d’un type diplomatique: les actes passés coram parrochia en Normandie (XIIe.–XIIIe. Siècles), „Bibliothèque de L’Ecole des Chartes”, t. 154, 1996.

Bardach J., Historia państwa i prawa Polski, t. 1, Warszawa 1964.

Bautier R.-H., Caractères spécifiques des chartes médiévales, [w:] idem, Chartes, sceaux et chancelleries. Etudes de diplomatique et de sigillographie médiévales, t. 1, Paris 1990, s. 81–96.

Bautier R.-H., La chancellerie et les actes royaux dans les royaumes carolingiens, [w:] Bautier R.-H., Chartes, sceaux et chancelleries. Etudes de diplomatique et de sigillographie médiévales, t. 2, Paris–Genève 1990.

Bautier R.-H., L’authentification des actes privés dans la France médiévale. Notariat public et juridiction gracieuse, [w:] idem, Chartes, sceaux et chancelleries. Etudes de diplomatique et de sigillographie médiévales, t. 1, Paris–Genève 1990.

Bielińska M., Kancelarie i dokumenty wielkopolskie XIII w., Wrocław 1967. Bielińska M., Kancelaria Władysława Łokietka w latach 1296–1299, „Studia Źródłoznawcze”, t. 6, 1961, s. 21–80.

Bielińska M., Gąsiorowski A., Maleczyński K., Dyplomatyka wieków średnich, Warszawa 1971.

Borkowski O., Powstanie i rozwój opactwa cysterskiego w Paradyżu-Gościkowie w XII–XIV w., „Rocznik Lubuski”, t. 14, 1986.

Bracha K., Wiece Bolesława Wstydliwego 1234–1279, „Kwartalnik Historyczny”, t. 93, 1987, s. 663–677.

Bujak F., O wiecach w Polsce do końca wieku XIII ze szczególnym uwzględnieniem Wielkopolski, [w:] Studia historyczne ku czci S. Kutrzeby, t. 1, Kraków 1938, s. 45–80.

Dąbkowski P., Prawo prywatne polskie, t. 1–2, Lwów 1910.

Dobosz J., Dokument fundacyjny klasztoru cystersów w Łeknie, [w:] Studia i materiały do dziejów Pałuk, t. 1, red. A.M. Wyrwa, Poznań 1989.

Fichtenau H., Forschungen über Urkundenformeln: ein Bericht, „Mitteilungen des Instituts für östrreichischer Geschichtsforschung”, t. 94, 1986.

Fouracre P., Eterenal light and earthly needs: Practical aspects of the development of Frankish immunities, [w:] Property and Power in the early Middle Ages, red. W. Davies, P. Fouracre, Cambridge 2002, s. 51–81.

Friese J., Pierwsza fundacja klasztoru klasztoru cystersów w Przemęcie z r. 1210, „Roczniki Historyczne”, t. 14, 1938, s. 28–47.

Gąsiorowski A., Najdawniejsze dokumenty poznańskiego domu joannitów, „Studia Źródłoznawcze”, t. 8, 1963, s. 83–95; t. 9, 1964, s. 47–59.

Gąsiorowski A., Tak zwane prawo wieczności w dawnej Polsce, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 22, 1970, s. 31–34.

Giry A., Manuel de diplomatique, wyd. 2, Paris 1925.

Grabowski J., Kancelarie i dokumenty książąt mazowieckich (1374–1426). Ośrodki zarządzania i kultury, Warszawa 1999.

Grabowski J., Ze studiów nad dokumentami i kancelarią Siemowita III księcia mazowieckiego (1342–1360), „Miscellanea Historico-Archivistica”, t. 4, 1994.

Grodecki R., Polska piastowska, Warszawa 1969.

Guyotjeannin O., Ecrire en chancellerie, [w:] Auctor et auctoritas. Invention et conformisme dans l’écriture médiévale. Actes du colloque de Saint-Quentin-en-Yvelines (14–16 juin 1999), réunis sous la direction de M. Zimmermann, Paris 2001.

Guyotjeannin O., Pycke J., Tock B.-M., Diplomatique médiévale, Brepols 1993. Gut A., Formularz dokumentów książąt zachodniopomorskich do połowy XIV wieku, Szczecin 2002.

Hube R., Prawo polskie w wieku trzynastym, [w:] idem, Pisma, t. 2, Warszawa 1905.

Kaczmarczyk Z., Immunitet sądowy i jurysdykcja poimmunitetowa w dobrach kościoła w Polsce do końca XIV w., Poznań 1936.

Kaczmarek K., Proces fundacyjny klasztoru cystersów w Wieleniu-Przemęcie 1277 – ok. 1285, „Nasza Przeszłość”, t. 85, 1996.

Kętrzyński S., Michał i Konrad, dwaj dyktatorzy kancelarii wielkopolskiej w połowie XIII w., [w:] Księga pamiątkowa ku czci O. Balzera, t. 1, Kraków 1925, s. 21–30.

Kętrzyński S., Zarys dyplomatyki polskiej wieków średnich, t. 1, Warszawa 1934.

Kolańczyk K., Studia nad reliktami wspólnej własności ziemi w najdawniejszej Polsce. Rozporządzanie własnością do końca XIV w., Poznań 1950.

Kozłowska-Budkowa Z., recenzja: K. Maleczyński, Studia nad dyplomami Odonica i Laskonogiego 1202–1239, Lwów 1928, „Kwartalnik Historyczny”, t. 43, 1929, s. 46–61.

Kozłowska-Budkowa Z., Repertorium polskich dokumentów doby piastowskiej, z. 1: do końca XII w., Kraków 1937.

Krasoń J., Uposażenie klasztoru cystersów w Obrze w wiekach średnich, Poznań 1950.

Krzyżanowski S., Dyplomy i kancelaria Przemysława II. Studium z dziejów dyplomatyki polskiej XIII w., „Pamiętnik Akademii Umiejętności, Wydział Historyczno-Filozoficzny”, t. 8, 1890, s. 122–192.

Kucharski G., Immunitety klasztoru cysterek w Ołoboku do końca XIII wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 52, 2000, s. 197–208.

Kucharski G., Klasztor cysterek w Łubnicach nad Prosną, „Nasza Przeszłość”, t. 97, 2002, s. 65–87.

Kuraś S., Przywileje prawa niemieckiego miast i wsi małopolskich XIV–XV wieku, Wrocław 1971.

Kürbis B., Cystersi w kulturze polskiego średniowiecza. Trzy świadectwa z XII w., [w:] Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, red. J. Strzelczyk, Poznań 1987.

Likowski H., Najdawniejsze dzieje klasztoru cysterek w Ołoboku (1211–1292), „Sprawozdania Polskiej Akademii Umiejętności”, t. 26, 1921, s. 5–9.

Likowski H., Początki klasztoru cysterek w Owińskach (1242–1250), Poznań 1922.

Łowmiański H., Religia Słowian i jej upadek, Warszawa 1986.

Łowmiański H., Zagadnienie kontroli księcia nad obrotem ziemią w XII w., „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 27, 1975, s. 75–87.

Maleczyński K., Studia nad dyplomami i kancelarią Odonica i Laskonogiego 1202–1239, Lwów 1928.

Maleczyński K., Zarys dyplomatyki polskiej wieków średnich, cz. 1, Wrocław 1951.

Matuszewski J., Aqua abrenuntiationis. Studium ze średniowiecznego prawa prywatnego, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 4, 1952.

Matuszewski J., Causae haereditariae klauzul immunitetowych, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 8, 1956, s. 123–158.

Matuszewski J., Die Ignoranzklausel zur Schultheißprivilegien, „Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte”, Germ. Abt., t. 93, 1976.

Matuszewski J., Immunitet ekonomiczny w dobrach Kościoła w Polsce do r. 1381, Poznań 1936.

Matuszewski J., Motywacja ignorancyjna w dokumentach prawa niemieckiego, [w:] Studia historica w 35-lecie pracy naukowej H. Łowmiańskiego, Warszawa 1958.

Matuszewski J S., Klauzule rezerwacyjne causae haereditarie a prawa do ziemi ludności chłopskiej w średniowiecznej Polsce, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica”, t. 56, 1993.

Mazur Z., Studia nad kancelarią księcia Leszka Czarnego, Wrocław 1975.

Michalewicz N., O prawie przyzwalania krewnych na pozbycie nieruchomości w Wielkopolsce do ustawodawstwa Kazimierza Wielkiego, „Przegląd Historyczny”, t. 3, 1906, s. 116–126, 251–258; t. 4, 1907, s. 98–112.

Mularczyk J., Dobór i rola świadków w dokumentach śląskich do końca XIII w., Wrocław 1977.

Mularczyk J., Jeszcze o świadkach w dokumentach XIII wieku, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 39, 1984, s. 37–60.

Panic I., Lista świadków w polskich dokumentach z wieku XIII na przykładzie kancelarii księcia wielkopolskiego Przemysła I (1239–1257), „Studia Źródłoznawcze”, t. 32/33, 1990.

Przybysz T., Fundacja i pierwotne uposażenie klasztoru cystersów w Łeknie, „Rocznik Nadnotecki”, t. 7, 1976.

Russocki S., Consilium i consensus otoczenia książęcego w dokumentach polskich XIII wieku, [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 5, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1992, s. 195–202.

Russocki S., Formy władania ziemią w prawie ziemskim Mazowsza (koniec XIV – połowa XVI wieku), Warszawa 1961.

Russocki S., Nadania ziemi „ad servitia communia” a obowiązek służby wojskowej na Mazowszu w XV wieku, [w:] Miscellanea iuridica złożone w darze Karolowi Koranyiemu w czterdziestolecie pracy naukowej, Warszawa 1961, s. 111–119.

Russocki S., Problem rady książęcej w Polsce dzielnicowej, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 27, 1975.

Russocki S., Świadkowie czy współdecydenci, „Kwartalnik Historyczny”, t. 85, 1978, s. 669–673.

Rymaszewski Z., Prawo bliższości krewnych w polskim prawie ziemskim do końca XV w., Wrocław 1970.

Sczaniecki M., Nadania ziemi na rzecz rycerzy w Polsce do końca XIII w., Poznań 1938.

Sikora F., Dokumenty i kancelarie Przemysła I oraz Bolesława Pobożnego 1239– 1279 na tle współczesnej dyplomatyki wielkopolskiej, Wrocław 1969.

Sikora F., Janusz, kanclerz arcybiskupa Pełki i księcia Kazimierza Konradowica (1232–1252 i 1252/1253–1258), „Nasza Przeszłość”, t. 24, 1966.

Sikora F., Jeszcze o przywilejach rycerskich synów Odonica, „Studia Źródłoznawcze”, t. 16, 1971, s. 185–197.

Sikora F., Krytyka autentyczności dokumentów Przemysława I, „Studia Historyczne”, t. 11, 1968, s. 139–179.

Sikora F., Najstarsze dokumenty i dzieje klasztoru bożogrobców w Gnieźnie, „Studia Źródłoznawcze”, t. 19, 1974, s. 47–74.

Sikora F., Przywileje rycerskie synów Władysława Odonica. Krytyka autentyczności, „Roczniki Historyczne”, t. 34, 1968, s. 9–47.

Sikora F., Uwagi o dokumentach klasztoru cysterek w Owińskach, „Studia Źródłoznawcze”, t. 9, 1964, s. 61–73.

Skupieński K., Funkcje małopolskich dokumentów w sprawach prywatnoprawnych do roku 1306, Lublin 1990.

Skupieński K., Klasztory a początki dokumentu miejskiego w Polsce, [w:] Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej w Turowie w dniach 6–8 V 1999 r. przez Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław–Opole 2000.

Taubenschlag R., Formularze czynności prawno-prywatnych w Polsce XII i XIII w., „Studia nad Historią Prawa Polskiego”, t. 12/3, 1930, s. 30–42.

Taubenschlag R., Klauzula o „wolnej i nieprzymuszonej woli” w dokumentach prawnych polskiego średniowiecza, „Kwartalnik Historyczny”, t. 49, 1935, s. 108–110.

Tessier G., Diplomatique royale française, Paris 1962.

Trelińska B., Kancelaria i dokumenty książąt cieszyńskich 1290–1573, Warszawa–Łódź 1983.

Vocabulaire international de la diplomatique, red. M. Milagros Carcel Orti, Valencia 1994.

Wałkówski A., Dokumenty i kancelaria księcia legnickiego Henryka V Grubego, Wrocław 1991.

Wałkówski A., Skryptoria cystersów filiacji portyjskiej na Śląsku do końca XIII w., Zielona Góra–Wrocław 1996.

Waraczewski H., Proces fundacyjny klasztoru cystersów w Lądzie nad Wartą, [w:] Dzieje, kultura artystyczna i umysłowa polskich cystersów od średniowiecza do końca XVIII w., Kraków 1994.

Wojciechowski Z., Prawo rycerskie w Polsce przed statutami Kazimierza Wielkiego, Poznań 1928.

Wojciechowski Z., Sądownictwo prawa polskiego w dobie przedimmunitetowej, Lwów 1930.

Wyrwa A. M., Procesy fundacyjne klasztorów cysterskich linii altenberskiej, Poznań 1995.

Zachorowski S., Colloquia w Polsce od w. XII do XIV., [w:] idem, Studia z historii prawa kościelnego i polskiego, Kraków 1917, s. 9–49.

Zachorowski S., Studia do dziejów wieku XIII w pierwszej jego połowie, Kraków 1920.

Informacje

Informacje: Studia Archiwalne, 2024, Tom 11, s. 55-196

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Formularze dyspozycji czynności prawnych na dokumentach książąt wielkopolskich do 1296 r. – cz. 2: nadanie, testament
Angielski: Forms of Disposition of Legal Transactions on the Documents of Dukes of Great Poland until 1296 – Part 2: Grant, Will

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-0346-5930

Marcin Pytel
Uniwersytet w Siedlcach
, Polska
https://orcid.org/0000-0003-0346-5930 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet w Siedlcach
Polska

Publikacja: 03.02.2025

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Marcin Pytel (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski