Polska droga. "Caritas" w myśli politycznej Pierwszej Rzeczypospolitej
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 31.12.2024
Rocznik Przemyski. Literatura i Język, 2024, 2 (28) 2024, s. 135 - 151
https://doi.org/10.4467/24497363RPLJ.24.011.20537Autorzy
Polska droga. "Caritas" w myśli politycznej Pierwszej Rzeczypospolitej
This paper follows the idea of the Christian caritas in the writings of political authors of the late Middle Ages and the early modern era: Stanisław of Skarbimierz, Paweł Włodkowic, Jan of Ludzisko, Andrzej Frycz Modrzewski, Łukasz Górnicki, Wawrzyniec Goślicki, Protestant and Catholic authors arguing about the Warsaw Confederation, and Post-Tridentine activists, in particular Piotr Skarga. The dominant role of that idea is a distinguishing feature in the political discourse during the times of the Polish- -Lithuanian Commonwealth (the First Polish Republic). Rhetorical persuasion focused around the idea of love becomes strongly marked from an axiological perspective and brings political rhetoric closer to Christian anthropology. The tradition thus created, distinct and permanent, does not remain isolated, though, from contemporary cultural inspirations; it is linked with the 15th-c. conciliarism, the 16th-c. Renaissance humanism, Post-Tridentine Catholic universalism and the Marian religiousness of the 17th century.
Akta unii Polski z Litwą. 1385–1701, wyd. S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków 1932.
Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. 3: 1392–1501, oprac. A. Lewicki, Kraków 1894 („Monumenta Medii Aevi Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia”, t. 14).
Erazm z Rotterdamu, Wybór pism, tłum. M. Cytowska, E. Jędrkiewicz, M. Mejor, oprac. M. Cytowska, Wrocław – Warszawa – Kraków 1992 („Biblioteka Narodowa”, seria 2, nr 231).
Frycz Modrzewski A., O poprawie Rzeczypospolitej, red. nauk. S. Bodniak, tłum. E. Jędr-kiewicz, wstęp Ł. Kurdybacha, Warszawa 1953 („Dzieła Wszystkie”, t. 1).
Frycz Modrzewski A., Sylwy, red. nauk. i tłum. K. Górski, tłum. L. Joachimowicz, wstęp Ł. Kurdybacha, Warszawa 1959 („Dzieła Wszystkie”, t. 5).
Goslicius L.G., De optimo senatore libri duo, ed. J. Zilettus, Venezia 1568.
Goslicius L.G., De optimo senatore libri duo, ed. L. Ostenius, Basileae 1593.
Goślicki W.G., O senatorze doskonałym księgi dwie, w których są wyjaśnione obowiązki urzędników oraz szczęśliwe życie obywateli i pomyślność państwa (1568), tłum. T. Bieńkowski, oprac. M. Korolko, Kraków 2000.
Górnicki Ł., Dzieła wszystkie. Pierwsze wydanie zbiorowe, t. 3: Pisma oryginalne, wyd. P. Chmielowski, nakł. S. Lewentala, Warszawa 1886.
Górnicki Ł., Pisma, oprac. R. Pollak, t. 2, Warszawa 1961.
Grzegorz z Sambora, Częstochowa, tłum. i oprac. E. Buszewicz, W. Ryczek, Kraków 2020.
Joannes de Ludzisko, Orationes, wyd. H.S. Bojarski, Wrocław – Warszawa – Kraków 1971.
Kazania maryjne, wyd. i oprac. R. Mazurkiewicz, K. Panuś, Kraków 2014 („Kazania w Kulturze Polskiej. Edycje Kolekcji Tematycznych”, t. 1).
Literatura konfederacji barskiej. Wiersze, red. J. Maciejewski et al., Warszawa 2008.
Orzelski S., Bezkrólewia ksiąg ośmioro, czyli Dzieje Polski od zgonu Zygmunta Augusta r. 1572 aż do r. 1576, wyd. W. Spasowicz, t. wstępny, Petersburg 1858.
Pisma wybrane Pawła Włodkowica, tłum. i red. L. Ehrlich, t. 1, Warszawa 1968.
Przedziwna Matka Stworzyciela swego. Antologia dawnej polskiej poezji maryjnej, wybór, oprac. i wstęp R. Mazurkiewicz, Warszawa 2008.
Skarga P., Kazania sejmowe, oprac. J. Tazbir przy udziale M. Korolki, wyd. 4 uzup., Wrocław – Warszawa – Kraków 1984 („Biblioteka Narodowa”, seria 1, nr 70).
Skarga P., O rządzie i jedności Kościoła Bożego pod jednym Pasterzem i o greckim i ruskim od tej jedności odstąpieniu, drukarnia A. Piotrkowczyka, Kraków 1590.
Socolovius S., Opera, t. 1, Drukarnia Łazarzowa, Kraków 1591.
Stanisław ze Skarbimierza, Mowy wybrane o mądrości, oprac. M. Korolko, tłum. B. Chmielowska et al., Kraków 1997 (wyd. 2, 2001).
Stanisław ze Skarbimierza, Sermones sapientiales, wyd., wstęp i noty krytyczne B. Chmielowska, cz. 1–3, Warszawa 1979 („Textus et Studia Historiam Theologiae in Polonia Excultae Spectantia”, t. 4, fasc. 1–3).
Unia Horodelska: akt króla Władysława Jagiełły i wielkiego księcia Witolda: Horodło, 2 październik 1413 r., [w:] Wybór tekstów źródłowych z historii państwa i prawa polskiego, t. 1, cz. 1, zebrał i oprac. J. Sawicki, Warszawa 1952, s. 78–81.
Wybór mów staropolskich, wybór i oprac. B. Nadolski, Wrocław – Kraków 1961 („Biblioteka Narodowa”, seria 1, nr 175).
Ehrlich L., Paweł Włodkowic i Stanisław ze Skarbimierza, Warszawa 2017.
Ehrlich L., Polski wykład prawa wojny XV wieku. Kazanie Stanisława ze Skarbimierza „De bellis iustis”, Warszawa 1955.
Filozofia i myśl społeczna XIII–XV wieku, oprac. J. Domański, słowo wstępne W. Tatarkiewicz, Warszawa 1978.
Kapuścińska A., Żywoty świętych Piotra Skargi. Hagiografia – parenetyka – duchowość, Szczecin 2008.
Kłoczowski J., Uwagi wstępne. Chrześcijaństwo polskie XVI–XVIII w., [w:] Kościół w Polsce, t. 2: Wieki XVI–XVIII, red. J. Kłoczowski, Kraków 1969, s. 5–53.
Korolko M., Klejnot swobodnego sumienia. Polemika wokół konfederacji warszawskiej w latach 1573–1658, Warszawa 1974.
Korolko M., Tolerancja w kulturze polskiej Średniowiecza i Renesansu. Rekonesans badawczy, [w:] Nurt religijny w literaturze polskiego średniowiecza i renesansu, red. S. Nieznanowski, J. Pelc, Lublin 1994.
Kręt H., Obrządek wschodni w życiu codziennym dworu św. Jadwigi, [w:] Święta Jadwiga królowa. Dziedzictwo i zadania na trzecie tysiąclecie. Książka wydana z okazji 5-lecia kanonizacji św. Jadwigi, Kraków 2002, s. 70–95.
Nowak J., Maryja Królową Polski, „Łódzkie Studia Teologiczne” 2020, t. 29, nr 4, s. 45–56.
Obirek S., Wizja Kościoła i państwa w kazaniach ks. Piotra Skargi SJ, Kraków 1994. Ożóg K., Uczeni w monarchii Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława Jagiełły (1384–1434), Kraków 2004.
Sielicki F., Stosunki kulturalne między Polską a Rusią Halicką w XIV w., „Przegląd Humanistyczny” 1983, R. 27, nr 5, s. 111–127.
Unia horodelska 1413, red. L. Korczak, Kraków 2014.
Wielgus S., Polska średniowieczna doktryna „ius gentium”, Lublin 1996.
Informacje: Rocznik Przemyski. Literatura i Język, 2024, 2 (28) 2024, s. 135 - 151
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uniwersytet Warszawski
Polska
Publikacja: 31.12.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC-BY-NC-SA
Udział procentowy autorów:
Informacje o autorze:
Alina Nowicka-Jeżowa – profesor z wyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, badaczka kultury i literatury epok dawnych, komparatystka. Członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności, członek zw. Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Towarzystwa Naukowego im. Adama Mickiewicza. Autorka monografii: Madrygały staropolskie. Z dziejów liryki miłosnej w epoce renesansu i baroku (1978), Pieśni czasu śmierci. Studium z historii duchowości XVI–XVIII wieku (1992), Sarmaci i śmierć. O staropolskiej poezji żałobnej (1992), Jan Andrzej Morsztyn i Giambattista Marino. Dialog poetów europejskiego baroku (2000), Morsztyn e Marino. Un dialogo poetico dell’Europa Barocca (2001), Barok polski między Europą i Sarmacją. Profile i zarysy całości (2011), Kochanowski. Dieci saggi (2018), Spotkania w labiryncie. Szkice o poezji Jana Kochanowskiego (2019); wydawczyni Zbioru rytmów Kaspra Miaskowskiego (1995). Autorka projektów i redaktor naukowy wielotomowych serii „Humanizm Polski. Idee, Nurty, Paradygmaty Humanistyczne w Kulturze Polskiej”, „Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w Dialogu z Europą. Hermeneutyka Wartości” oraz „Nauka o Literaturze Polskiej za Granicą”.
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 4
Liczba pobrań: 1