Księdza Wojciecha Waśniowskiego "Wielkiego Boga wielkiej Matki ogródek" - klasyczny przykład maryjnej poezji kunsztownej
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 31.12.2024
Rocznik Przemyski. Literatura i Język, 2024, 2 (28) 2024, s. 193 - 212
https://doi.org/10.4467/24497363RPLJ.24.015.20541Autorzy
Księdza Wojciecha Waśniowskiego "Wielkiego Boga wielkiej Matki ogródek" - klasyczny przykład maryjnej poezji kunsztownej
The paper analyses chorographic tropes in Polish writings. Chorography appeared already in antiquity as the art of describing (in more or less detail) historic and geographic lands, geographic phenomena, tourist attractions and landmarks known to the author (though not always from personal experience). It mostly included the descriptions of: the location and components of a given area, hydrology, major cities, life and customs of residents, sometimes also political system and natural resources. In Polish literature chorography had never featured as a separate literary genre. It was usually a part of introductions to historical works, as in the 12th-c. chronicle by Gallus Anonymus. Some of the publications were extremely popular, like the geographical work of Maciej of Miechów, a bestseller of Renaissance European literature, or chorography by Jan Długosz, which was a model of informative description of Poland until the 19th c., or the guide to the Holy Land by Anzelm Polak used until the early 20th c. Chorography developed in two ways. One was descriptions of particular countries, regions and places. In that form very conventionalized chorographic tropes enter geographic and functional texts, and can still be found in tourist guides. The other path is the hybrid generic structure, which stems from travelling reports, usually in the form of a diary. Chorography and chorographic tropes have not been given much space in Polish academic thought to date.
Andrzejowicz W., Ogród różany abo opisanie dwu szczepów wonnej różej hierychuntskiej, to jest o dwu świętych różańcach dwojga bractw: Błogosławionej Panny Maryjej i Najświętszego Serca Pana Jezusowego, w zakonie kaznodziejskim wszczepionych, k woli braciej i promotorom obojga bractw świętych […], Kraków 1627.
Apokryfy Nowego Testamentu, red. ks. M. Starowieyski, t. 1: Ewangelie apokryficzne. Opowiadania o Jezusie, Maryi, Józefie i Janie Chrzcicielu, Lublin 1986
Biernat z Lublina, Raj duszny (Hortus animae), Kraków 1513.
Grochowski S., Rytmy łacińskie dziwnie sztuczne i nabożeństwem swym a starodawnością dosyć wdzięczne, wydanie fototypiczne druku z 1606 roku, Warszawa 1976.
Herka I.K., Liber passus Appia virtuti eruditae ad secundam laureati honoris metam […], Kraków 1732.
Lubelczyk J., Wirydarz krześcijański pięknie przyprawiony a z „Pisma Świętego” wdzięcznymi zioły zasadzony, ku pociesze wiernym ludziem […] uczyniony […]. Przy tym jest wtóra część – Apoteka Ducha Świętego ku lekarstwu dusznemu potrzebna […], Kraków 1558.
Patrocki K., Napisy pochwalne emblematycznie, etycznie, politycznie, polemicznie, anagrammatycznie, chronostycznie wyrażone, [b.m.] 1670.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich, Poznań – Warszawa 1971.
Pogorzelski P., Adorea feriarum […], Zamość 1639.
Ceccherelli A., Matka Boska w poezji polskiej przełomu XVI i XVII wieku (na tle porównawczym), [w:] Barok polski wobec Europy. Kierunki dialogu. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej w Radziejowicach, 13–15 maja 2002. Praca zbiorowa, red. A. Nowicka-Jeżowa, Warszawa 2003, s. 395–416.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 32, wyd. S. Estreicher, Kraków 1938.
Eustachiewicz M., Poeta w ogrodzie. Ogród jako motyw ramy renesansowych i barokowych zbiorów poetyckich, „Pamiętnik Literacki” 1975, z. 3, s. 3–38.
Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 1989.
Krawiec-Złotkowska K., Na początku był ogród… Wirydarze w polskiej poezji barokowej na tle kultury dawnej Europy, Słupsk 2017.
Linde S.B., Słownik języka polskiego, t. 5, Warszawa 1812.
Łukarska B., Religijność sarmacka w przekazie piśmiennictwa polskiego XVII i XVIII wieku. Zarys monograficzny i antologia tekstów źródłowych, Częstochowa 2018.
Łukarska B., Symbolika maryjna w wybranych tekstach polskiego średniowiecza i baroku, „Świat i Słowo” 2010, nr 2 (15), s. 171–185.
Mazurkiewicz R., Z dawnej literatury maryjnej. Zarysy i zbliżenia, Kraków 2011.
Meller K., Jakuba Lubelczyka „Wirydarz chrześcijański”, [w:] Miscellanea staropolskie, t. 6, red. T. Ulewicz, Wrocław 1990, s. 5–64.
Michałowska T., Poezja „kunsztowna” (poesis artificiosa), [w:] Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze. Renesans. Barok, red. T. Michałowska przy udziale B. Otwinowskiej i E. Sarnowskiej-Temeriusz, Wrocław 1998, s. 718–723.
Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. 9, Lipsk 1842.
Nieznanowski S., Matka Boska w poezji baroku i czasów saskich, [w:] idem, Studia i wizerunki. O poezji staropolskiej i jej badaczach, Warszawa 1989.
Ong W.J., Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, tłum, wstęp i red. nauk. J. Japola, Warszawa 2011.
Pelc J., Ogrody jako miejsca szczęśliwe, „Barok” 1997, t. 4, nr 1 (7), s. 11–33.
Prejs M., Oralność i mnemonika. Późny barok w kulturze polskiej, Warszawa 2009.
Rypson P., Obraz słowa. Historia poezji wizualnej, Warszawa 1989.
Sawicki S., Matka Boska w poezji średniowiecza i renesansu, [w:] Matka Boska w poezji polskiej, t. 1: Szkice o dziejach motywu, oprac. M. Jasińska et al., Lublin 1959, s. 9–36.
Słownik polskich teologów katolickich, red. H. Wyczawski OFM, Warszawa 1983.
Szymański B., Wizerunek Matki Boskiej w poezji polskiej wczesnego baroku, [w:] Religijność literatury polskiego baroku, red. C. Hernas, M. Hanusiewicz, Lublin 1995, s. 27–72.
Wich U., Poeta ludens. Problemy komunikacji literackiej i społecznej XIV–XVIII wieku, Kraków 2011.
Wichowa M., Stanisław Grochowski jako tłumacz hymnów kościelnych (na podstawie tomiku „Rytmy łacińskie, dziwnie sztuczne…”), „Collectanea Philologica” 2003, t. 6, s. 237–250.
bwi.pl, Dawni proboszczowie, https://jakub.bwi.pl/dawni-proboszczowie [dostęp: 18.08.2024].
techsty.pl, A. Pająk, Islamskie ogrody i barokowe teksty-maszyny. Porady dla hipertekstowych ogrodników, https://www.techsty.art.pl/magazyn4/artykuly/pajak/brama_slow05.html [dostęp: 18.08.2024].
Informacje: Rocznik Przemyski. Literatura i Język, 2024, 2 (28) 2024, s. 193 - 212
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uniwersytet Łódzki
ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź, Polska
Publikacja: 31.12.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC-BY-NC-SA
Udział procentowy autorów:
Informacje o autorze:
Maria Wichowa – profesor nauk humanistycznych, pracownik naukowy Zakładu Literatury Dawnej, Edytorstwa i Nauk Pomocniczych w Instytucie Filologii Polskiej i Logopedii na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Przewodnicząca Wydziału I Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. Ukończyła studia polonistyczne na Uniwersytecie Łódzkim, uczęszczała na seminarium prof. Jerzego Starnawskiego. W roku 1986 otrzymała stopień naukowy doktora, w 1999 – doktora habilitowanego, a w 2012 – tytuł profesora. Prowadzi badania w zakresie historii literatury epok dawnych, neolatynistyki i edytorstwa naukowego. Jest redaktorką i współautorką publikacji: Jerzy Starnawski (1922–2012). In memoriam, t. 1: Uczony, mistrz, przyjaciel (2014), t. 2: Bibliografia osobowa (2014). Autorka 6 monografii i ponad 280 artykułów naukowych. W 2016 r. została Honorową Obywatelką Wolborza, w tym samym roku otrzymała Nagrodę Naukową Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. Członek ŁTN, TPN w Przemyślu, TN Płockiego, PTF.
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 9
Liczba pobrań: 3