Dysputy wyznaniowe w Wilnie (XVI w.)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 31.12.2024
Rocznik Przemyski. Literatura i Język, 2024, 2 (28) 2024, s. 105 - 112
https://doi.org/10.4467/24497363RPLJ.24.009.20535Autorzy
Dysputy wyznaniowe w Wilnie (XVI w.)
The paper is devoted to a unique form of religious polemics, which in the Reformation period was a public religious dispute. The focus is on the disputes held in Vilnius in the second half of the 16th century. The paper introduces their history and uses their example to present the share that particular kind of dispute had in religious struggles; it was public and always carried out viva voce. The study also shows the inefficiency of the tool a dispute was, in the processes of building religious alliances. An example of using it fruitlessly and inopportunely in order to remove discrepancies between the views of Lutherans and Lithuanian Calvinists on the Eucharist can be the dispute held on 14 June 1585 in Vilnius by the then province governor of Vilnius, Krzysztof Radziwiłł nicknamed “Piorun” (Lightning).
Colloquium habitum, Vilnaedie 14 Iunii, anno 1585 super articulo de Caena Domini, red. J. Gelumbeckaitė, S. Narbutas, Wilno 2006.
Socyn F., Listy, oprac. L. Chmaj, tłum. T. Bieńkowski et al., t. 2, Warszawa 1959.
[Śmiglecki M.], Opisanie dysputacyjej nowogrodzkiej, którą miał ks. Marcin Śmiglecki Societatis Iesu z Janem Licyniuszem, ministrem nowokrzczeńskim, o przedwiecznym bóstwie Syna Bożego 24 i 25 Ianuarii w roku 1594, Drukarnia Akademii Societatis Iesu, Wilno [po 25 stycznia 1594].
Bock F.S., Historia antitrinitariorum, t. 1, Królewiec – Lipsk 1774.
Drzymała K., Dysputa wileńska Marcina Śmigleckiego z ewangelikami w r. 1599, „Studia Historyczne” 1979, t. 22, nr 3, s. 379–400.
Dysputacyj braci polskich katalog z rękopisu Andrzeja Lubienieckiego młodszego, wyd. S. Kot, „Reformacja w Polsce” 1939, z. 9–10, s. 456–464.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 28, Warszawa 1978.
Fuchs Th., Konfession und Gespräch, Typologie und Funktion der Religionsgespräche in der Reformationszeit, Köln 1995.
Kempa T., Konflikty wyznaniowe w Wilnie od początku reformacji do końca XVII wieku, Toruń 2016.
Niedźwiedź J., Kultura literacka Wilna (1323–1655). Retoryczna organizacja miasta, Kraków 2012.
Novikoff A.J., The Medieval Culture of Disputation, Pedagogy, Practice, and Performance, Philadelphia 2013.
Petkūnas D., Wilno 1585 Colloquium – Lutheran and Reformed Discord over Sacramental Theology in Lithuania, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2005, z. 49, s. 17–34.
Piechnik L., Dzieje Akademii Wileńskiej, t. 1: Początki Akademii Wileńskiej, 1570–1599, Rzym 1984.
Ryszka-Kurczab M., Dysputa w średniowieczu: d ysputa s cholastyczna i d ysputa e rystyczna („obligationes”), [w:] Debata. Retoryka dla demokracji, red. A. Budzyńska-Daca, E. Modrzejewska, Warszawa 2023, s. 51–63.
Ryszka-Kurczab M., Vernacular Religious Disputes in the Polish-Lithuanian Commonwealth during the Later Sixteenth and Early Seventeenth Centuries, [w:] True Worriors? Negotiating Dissent in the intellectual Debate (c. 1100–1700), red. G. Claessens et al., Turnhout 2023, s. 331–365.
Schramm G., Szlachta polska wobec reformacji 1548–1607, tłum. J. Górny, red. nauk. M. Ptaszyński, Warszawa 2015.
Szczucki L., Jan Licinius Namysłowski. Studium z dziejów antytrynitaryzmu litewskiego na przełomie XVI i XVII wieku, [w:] Studia nad arianizmem, red. L. Chmaj, Warszawa 1959, s. 131–157.
Universitäre Gelehrtenkultur vom 13.–16. Jahrhundert. Ein interdisziplinäres Quellen- und Methodenhandbuch, red. J.-H de Boer, M. Füssel, M. Schuh, Stuttgart 2018.
Weijers O., In Search of the Truth. A History of Disputation Techniques from Antiquity to Early Modern Times, Turnhout 2013.
Informacje: Rocznik Przemyski. Literatura i Język, 2024, 2 (28) 2024, s. 105 - 112
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Polska
Publikacja: 31.12.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC-BY-NC-SA
Udział procentowy autorów:
Informacje o autorze:
Magdalena Ryszka-Kurczab – doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Katedrze Literatury Dawnej i Edytorstwa w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Interesuje się badawczo publicznymi dysputami religijnymi w XVI i XVII w. na terenie Korony i Litwy, przemianą modelu dysputy w okresie wczesnej nowożytności, a także historią retoryki i dialektyki, retoryką współczesną oraz dawną i aktualną teorią argumentacji. Przełożyła na język polski znany włoski Podręcznik retoryki autorstwa Bice Mortatry Garavelli (2023). Niebawem ukaże się rozprawa habilitacyjna: Polskie publiczne dysputy wyznaniowe w Polsce i na Litwie (XVI–XVII w.).
Marcin Piątek – doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie literaturoznawstwo, adiunkt w Katedrze Literatury Dawnej i Edytorstwa w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Zainteresowania naukowe autora koncentrują się wokół edytorstwa tekstów dawnych, staropolskiej epiki bohaterskiej oraz edytorstwa współczesnego. Dorywczo redaktor i korektor.
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski