FAQ

Electrical "superstition"? Mesmerism against the institutional and scientific practices of Vilnius University (1816-1818)

Data publikacji: 05.12.2018

Przegląd Kulturoznawczy, 2018, Numer 2 (36), s. 182 - 198

https://doi.org/10.4467/20843860PK.18.010.9188

Autorzy

Piotr Urbanowicz
Katedra Performatyki, Wydział Polonistyki UJ, Uniwersytet Jagielloński
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Elektryczny „zabobon”? Mesmeryzm wobec praktyk instytucjonalnych i naukowych Uniwersytetu Wileńskiego (1816-1818)

Abstrakt

The paper focuses on practices in medicine conducted by the authorities of Vilnius University at the beginning of the nineteenth century. The author analyzes institutional and scientific meaning of these practices, claiming that they are main reason for emerging animal magnetism in Vilnius. Emerging of mesmerism was caused first of all by depersonalizing medical treatment and secondly by peculiar interpretation of electricity as a vital force. The author shows that the latter was common for mesmerists and scientific establishments and thus mesmerists proved the credibility of their science. Therefore he states that animal magnetism in polish culture should not be consider as an epidemic of irrational pseudoscience, but rather a logical consequence of the biopolitical and scientific practices of University.

Bibliografia

Beauvois D., Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich 1803–1832, t. 1: Uniwersytet Wileński, Wydawnictwo KUL, Rzym–Lublin 1991.

Bourdieu P., The Logic of Practice, przeł. R. Nice, Stanford University Press, Stanford, CA 1990.

Burke P., Społeczna historia wiedzy, przeł. A. Kunicka, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2016.

Czeczot K., Patologie duszy. Ludwik Sztyrmer i narodziny psychiatrii, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” 2015, s. 141–155.

Darnton R., Mesmerism and the End of the Enlightenment in France, Harvard University Press, Cambridge, MA–London 1968.

Deleuze J.,Mniemanie Vanhelmonta o przyczynie, przyrodzeniu i skutkach magnetyzmu, „Pamiętnik Magnetyczny” 1818, t. 3, nr 12, s. 3–40.

Dyssertacya o Wzroście Nauk Wyzwolonych i Mechanicznych przez ducha Obserwacyi w ­Europie, o pożytkach i wygodzie ich w Społeczności, i o stosowaniu onychże do potrzeb Kraju Oyczystego, Drukarnia Ignacego Grebla, Kraków 1787.

Elias N., Scientific Establishments, [w:] N. Elias, H. Martins, R. Whitley (red.), Scientific Establishments and Hierarchies, D. Reidel Publishing Company, Dordrecht–Boston–London 1982, s. 3–69.

Fairclough M., Literature, Electricity and Politics 1740–1840: ‘Electrick Communication ­Every Where’, Palgrave Macmillan, London 2017.

Frank J., O magnetyzmie zwierzęcym, „Dziennik Medycyny, Chirurgii i Farmacji” 1822, z. 2, s. 195–213.

Frank J., Pamiętniki, t. 1–3, przeł. W. Zahorski, Druk Józefa Zawadzkiego, Wilno 1913.

Frank J., Rzut oka na teraźnieyszy stan medycyny praktyczney, „Dziennik Medycyny, Chirurgii i Farmacji” 1822, z. 1, s. 1–28.

Foucault M., Historia seksualności, wyd. 2, przeł. B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2010.

Hahn R., The Anatomy of a Scientific Institution: The Paris Academy of Sciences, 1666–1803, University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London 1971.

Heilbron J.L., Electricity in the 17th and 18th Centuries: A Study of Early Modern Physics, University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London 1979.

Korespondencja Filomatów (1817–1823), oprac. M. Zielińska, PIW, Warszawa 1989.

Lachnicki I., Uwagi nad wiadomością historyczną o magnetyzmie zwierzęcym we trzech numerach 15, 16, 17 dziennika wileńskiego umieszczoną, „Pamiętnik Magnetyczny” 1816, t. 1, nr 3, s. 217–240.

Latour B., Nigdy nie byliśmy nowocześni, przeł. M. Gdula, Oficyna Naukowa, Warszawa 2011.

Lenoir T., Instituting Science: The Cultural Production of Scientific Disciplines, Stanford University Press, Stanford, CA 1997.

O Algebromanii, „Pamiętnik Magnetyczny” 1816, t. 1, nr 4, s. 371–378.

Pieniążek P., Współczucie w myśli Rousseau, Schopenhauera, Nietzschego, „Humanistyka i Przyrodoznawstwo” 2015, nr 21, s. 245–262.

Płonka-Syroka B., Mesmeryzm. Od astrologii do bioenergoterapii, Arboretum, Wrocław 2007.

Schaffer S., Self Evidence, [w:] J. Chandler (red.), Questions of Evidence: Proof, Practice, and Persuasion across the Disciplines, The University of Chicago Press, Chicago–London 1993, s. 57–91.

Scheidt F., O Elektryczności uważanej w ciałach ziemskich i atmosferze, Drukarnia Szkoły Głównej Koronnej, Kraków 1786.

Shapin S., Rewolucja naukowa, przeł. S. Amsterdamski, Prószyński i S-ka, Warszawa 2000.

Śniadecki J., Pisma satyryczne, oprac. A. Wrzosek, Nicz i spółka, Warszawa 1908.

Zielinski S., Archeologia mediów.O głębokim czasie technicznie zapośredniczonego słuchania i widzenia, przeł. K. Krzemieniowa, Oficyna Naukowa, Warszawa 2010.

Informacje

Informacje: Przegląd Kulturoznawczy, 2018, Numer 2 (36), s. 182 - 198

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Elektryczny „zabobon”? Mesmeryzm wobec praktyk instytucjonalnych i naukowych Uniwersytetu Wileńskiego (1816-1818)

Angielski:

Electrical "superstition"? Mesmerism against the institutional and scientific practices of Vilnius University (1816-1818)

Autorzy

Katedra Performatyki, Wydział Polonistyki UJ, Uniwersytet Jagielloński

Publikacja: 05.12.2018

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Piotr Urbanowicz (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski