Działalność publiczna Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu w latach 1918–1939
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEDziałalność publiczna Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu w latach 1918–1939
Data publikacji: 2020
Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2020, Tom VII, s. 81 - 103
https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.20.004.14638Autorzy
Działalność publiczna Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu w latach 1918–1939
Niniejszy artykuł ma być próbą poszerzenia wiadomości na temat Tadeusza Staniewskiego (1873–1940) na podstawie zbiorów Archiwum Państwowego w Poznaniu i wielkopolskiej prasy. W 1919 r. objął stanowisko burmistrza w podpoznańskim mieście Swarzędz. Piastował je przez 9 miesięcy. Ponownie wybrany burmistrzem w 1929 r., pełnił tę funkcję do 1939 r. Ta dekada to okres powolnego rozkwitu miasta. Swarzędz zyskał reputację „stolicy polskiego meblarstwa”. W swoim mieście Tadeusz Staniewski cieszył się uznaniem jako kupiec i człowiek oddany działalności obywatelskiej. Zwolennik Narodowej Partii Robotniczej, po zamachu majowym przyłączył się do secesyjnej grupy NPR-Lewica, popierającej Józefa Piłsudskiego. Następnie stał się członkiem Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Później wspierał działalność Obozu Zjednoczenia Narodowego. Z szacunkiem odnosił się do przedstawicieli ugrupowań opozycyjnych. Mimo że w Radzie Miasta Swarzędza zdobyli przewagę zwolennicy endecji, Tadeusz Staniewski utrzymał się na stanowisku burmistrza. Na szczególną uwagę zasługuje jego działalność charytatywna i zaangażowanie na rzecz zwalczania bezrobocia na terenie miasta.
Public activity of Tadeusz Staniewski in Swarzędz in the years 1918–1939
The article presents the activity of Tadeusz Staniewski (1873–1940), a merchant and social activist, in the town of Swarzędz, near Poznań, in the years 1918–1939. The following sources were used for the purpose of writing this article: the collection of the State Archive in Poznań, as well as articles in Greater Poland press, mainly in periodicals. In 1919, Staniewski became the mayor of Swarzędz and held this position for nine months. In 1929, he was yet again elected mayor, but this time held this position for a decade. For the town, this was a time of a gradual rise to prosperity. Swarzędz became known as the “furniture capital of Poland”. In his town, Tadeusz Staniewski was a respected merchant and a dedicated civil servant. He was a supporter of the National Workers’ Party, and after the May coup, he joined one of its factions — the Left, which supported Józef Piłsudski. Later, he became a member the Nonpartisan Bloc for Cooperation with the Government. In subsequent years, he supported the activities of the Camp of National Unity. His attitude towards the representatives of the opposition remained respectful. Even though the representatives of the National Democracy gained majority in the Swarzędz City Council, Tadeusz Staniewski kept his position as mayor. His charitable activity and commitment towards combating unemployment in his town are particularly noteworthy.
Keywords: Staniewski Tadeusz, Swarzędz
Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Poznaniu
Akta miasta Swarzędz, Zespół 53/4389, Jednostki serii 2.1 -2.5: Okres 20-lecia międzywojennego.
Urząd Wojewódzki Poznański, Zespół 53/296, Jednostki: 1481 Administracja miasta Swarzędza; 167 Wnioski o odznaczenia.
Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, Zespół: 53/884, Jednostka 44 Ewidencja członków Związku Weteranów Powstań Narodowych Rzeczypospolitej Polskiej.
Artykuły prasowe
Czeladź stolarska postanowiła walczyć aż do zwycięstwa, „Nowy Kurier” 1938, nr 203.
Do czytelników!, „Zew Polski Zachodniej” 1934, nr 1.
II-gie Targi meblowe w Swarzędzu, „Nowy Kurier” 1935, nr 161.
Imponujący zlot okręgowy Młodych Polek w Swarzędzu, „Nowy Kurier” 1933, nr 153.
Jak uczciła Wielkopolska uchwalenie nowej konstytucji, „Nowy Kurier” 1935, nr 73.
Jubileusz 25-letni Koła Śpiewackiego w Swarzędzu, „Nowy Kurier” 1929, nr 160, s. 12.
O umowę zbiorową w przemyśle stolarskim w Swarzędzu, „Nowy Kurier” 1938, nr 143.
Obwieszczenie Rady Ludowej w Swarzędzu, „Orędownik Powiatu Poznańskiego-Wschodniego” 1919, nr 7.
Odezwa do Obywateli, „Głos Swarzędza” 1934, nr 23.
[Odezwa Komitetu Funduszu Pracy], „Głos Swarzędza” 1934, nr 25.
[Ogłoszenie o zawodach sportowych], „Głos Swarzędza” 1934, nr 20.
Otwarcie spółdzielni stolarskiej „Jedność” w Swarzędzu, „Orędownik” 1937, nr 185.
Otwarcie Targów Meblowych, „Nowy Kurier” 1938, nr 203.
Otwarcie Targów w Swarzędzu, „Orędownik” 1938, nr 204.
Otwarcie Targów w Swarzędzu. Strajk w Swarzędzu trwa, „Gazeta Polska” 1938, nr 204.
P. Komisarz rządowy w roli kacyka. Głos obywateli m. Swarzędza, „Dziennik Poznański” 1926, nr 222.
Pierwsze dni powstania 1918 r., „Głos Swarzędza” 1934, nr 32; 1935, nr 1; 1935, nr 2; nr 4.
Projekty realizują się!, „Głos Swarzędza” 1934, nr 30.
Przed zamknięciem Targów Meblowych, „Orędownik” 1938, nr 218.
(sd), Swarzędz. Izba rzemieślnicza wystawcom meblowym, „Kurier Poznański” 1935, nr 7.
Strajk stolarzy w Swarzędzu, „Orędownik” 1937, nr 93; nr 94; nr 95.
Swarzędz – miasto stolarzy. Drogi rozwoju, potrzeby i bolączki pracowitego sąsiada stolicy Wielkopolski, „Nowy Kurier” 1931, nr 267.
Swarzędz [Obchody 20-lecia niepodległości], „Orędownik” 1938, nr 263.
Swarzędz [Obchody rocznicy 3 Maja], „Goniec Wielkopolski” 1922, nr 104.
Swarzędz pod znakiem IV Targów Meblowych, „Orędownik” 1938, nr 202.
Szyna, Wszystkie piłki, dłuta, heble Robią meble, meble, meble… Miasto stolarzy – Targi Meblowe w Swarzędzu, „Ilustracja Polska” 1934, nr 41.
[Utworzenie Rady Żołnierzy i Robotników w Swarzędzu], „Postęp” 1918, nr 267.
W przededniu IV. Targów Meblowych w Swarzędzu, „Nowy Kurier” 1938, nr 191.
W sprawie Targów Meblowych w Swarzędzu, „Orędownik” 1938, nr 263.
Wielkie zebranie stolarzy w Swarzędzu domaga się zawieszenia zarządu Targów Meblowych, „Kurier Poznański” 1938, nr 498 [wyd. wieczorne].
Wystawę książki społecznej otwarto w Swarzędzu, „Orędownik” 1937, nr 270.
Z działalności Lokalnego Komitetu Funduszu Pracy, „Głos Swarzędza” 1934, nr 29.
Z Koła Przyjaciół Związku Strzeleckiego, „Głos Swarzędza” 1934, nr 23.
Opracowania
Białek W., Swarzędz 1638-1988, Swarzędz 1988.
Buczyński W., Tadeusz Staniewski jako organizator i działacz społeczny, na przykładzie ochrony przeciwpożarowej Swarzędza, [w:] Tadeusz Staniewski 1873–1940, pod red. I. Sobczyk, Swarzędz 2010.
Czubiński A., Wielkopolska w latach 1918–1939, Poznań 2000.
Demel Cz., Krawulski J., Rzepa K., Działalność NSR i NPR w Wielkopolsce w latach 1917–1937, Warszawa–Poznań 1980.
Dytkiewicz S., Swarzędz miasto stolarzy, Swarzędz 1936.
Dzieje Swarzędza: monografia (1638–1988), pod red. S. Nawrockiego, Poznań 1988.
Fiedler F., Powstanie Wielkopolskie: mieszkańcy Swarzędza w zwycięskim zrywie niepodległościowym 1918–1919, Swarzędz 2007.
Kaczmarek Z. W Polsce odrodzonej, [w:] Dzieje Swarzędza: monografia (1638–1988), pod red. S. Nawrockiego, Poznań 1988.
Kąkolewski T., Kąkolewski J., Unia Swarzędz 1921–2011, http://swarzedz.pbp.poznan.pl/files/unia1.pdf (dostęp: 6 lutego 2020 r.)
Ksit B., Działalność publiczna Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu do roku 1918, „Przegląd Archiwalno-Historyczny” 2018, t. 5.
Małyszka A., Zmiana granic Swarzędza w czasach sprawowania urzędu burmistrza przez Tadeusza
Staniewskiego (1934 rok), [w:] Tadeusz Staniewski 1873–1940, pod red. I. Sobczyk, Swarzędz 2010.
Nawrocki S., Pod zaborem pruskim, [w:] Dzieje Swarzędza: monografia, pod. red. S. Nawrockiego, Poznań 1988.
Okulewicz P., Obóz sanacyjny w województwie poznańskim w latach 1926–1935, Poznań 2014.
Pokornowski Sz., Z działalności socjalistycznej w Swarzędzu (1930–1937), [w:] Kartki robotniczych wspomnień: z życia i walki w Wielkopolsce w latach 1918–1945, wybór i oprac. A. Czubiński i M. Olszewski, Poznań 1972.
Słownik języka polskiego, pod red. J. Karłowicza, t. 1, Warszawa 1900.
Szafran A.M., Tadeusz Staniewski (1873–1940), delegat Swarzędza na Polski Sejm Dzielnicowy, „Przegląd Wielkopolski” 2007, nr 2.
Szałek M., Tadeusz Staniewski: pierwszy burmistrz Swarzędza w odrodzonej Polsce, „Prosto z Ratusza” 2007, nr 10.
Tadeusz Staniewski 1873–1940, pod red. I. Sobczyk, Swarzędz 2010.
Udział mieszkańców Swarzędza i okolic w Powstaniu Wielkopolskim 1918–1919, pod red. A. Bartoszek, A. Małyszka, M. Pokorskiego, Poznań 2015.
Informacje: Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2020, Tom VII, s. 81 - 103
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Działalność publiczna Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu w latach 1918–1939
Public activity of Tadeusz Staniewski in Swarzędz in the years 1918–1939
Publikacja: 2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 461
Liczba pobrań: 485