Przejście od klimatu przemocy do przemocy konkretnej. Kategoria rewolucji w filozofii Frantza Fanona

Izabela Poręba

Tytuły

Abstrakt

From climate of violence to concrete violence. Revolution in Frantz Fanon’s philosophy

The article shows the philosophical idea of revolution formulated by Frantz Fanon in relation to the process of decolonization in his work The Wretched of the Earth. The conception of “world divided into compartments” – in which the colonialized territory is seen as a bipartite, incoherent space of forced coexistence of the colonized and the colonizer – is being analysed in detail. Animalistic imagery depressing natives was used for a description of dependent lands and was a way to strengthen the difference and highlight the separateness (not only a cultural one, but also racial and even opposition of human and inhuman/animal). In his prorevolutionary stand Fanon suspended and relativized the evaluation of violence and liberating war. Next subjects of the analysis are violence and threats connected to the forms of resistance and the moment of transition between the first, gentle rebellion strategies to revolutionary movements leading to decolonization. In the last part of the article I outline the impact of Fanon’s philosophical conception of revolution.

Streszczenie

Artykuł stanowi omówienie filozoficznej koncepcji rewolucji Frantza Fanona sformułowanej w odniesieniu do procesu dekolonizacji w Wyklętym ludzie ziemi. Szczegółowo przeanalizowana została koncepcja „podzielonego świata”, wedle której rzeczywistość kolonialna stanowi dwudzielną, niekoherentną przestrzeń wymuszonej koegzystencji skolonizowanego i kolonizatora. Animalistyczna, deprymująca ludność natywną, metaforyka wykorzystywana dla opisu podległej przestrzeni jest sposobem na umocnienie różnicy i podkreślenie odrębności (nie tylko kulturowej, lecz także rasowej, a nawet wprowadzenia opozycji ludzkie – nieludzkie/zwierzęce). W ramach prorewolucyjnego stanowiska Fanona ocena przemocy i walki narodowowyzwoleńczej zostaje zawieszona lub zrelatywizowana. Nieodłączność przemocy i zagrożenia, jakie niosły ze sobą formy oporu oraz moment przejścia od pierwszych, łagodnych strategii buntu po rewolucyjne ruchy prowadzące do dekolonizacji są kolejnymi przedmiotami refleksji. W ostatniej części artykułu przedstawione zostały nawiązania do filozoficznej koncepcji Fanona.

The article shows the philosophical idea of revolution formulated by Frantz Fanon in relation to the process of decolonization in his work The Wretched of the Earth. The conception of “world divided into compartments” – in which the colonialized territory is seen as a bipartite, incoherent space of forced coexistence of the colonized and the colonizer – is being analysed in detail. Animalistic imagery depressing natives was used for a description of dependent lands and was a way to strengthen the difference and highlight the separateness (not only a cultural one, but also racial and even opposition of human and inhuman/animal). In his prorevolutionary stand Fanon suspended and relativized the evaluation of violence and liberating war. Next subjects of the analysis are violence and threats connected to the forms of resistance and the moment of transition between the first, gentle rebellion strategies to revolutionary movements leading to decolonization. In the last part of the article I outline the impact of Fanon’s philosophical conception of revolution.

Słowa kluczowe

kolonializm, Frantz Fanon, rewolucja, przemoc, dekolonizacja

Frantz Fanon, revolution, decolonisation, violence

Bibliografia

Althusser Louis i Étienne Balibar. 1975. Czytanie Kapitału. Tłum. Wiktor Dłuski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Arendt, Hannah. 1984. Źródła totalitaryzmu. Warszawa: Wydawnictwo Zbliżenia.

Brinton, Crane. 1965. The Anatomy of Revolution. New York: Vintage Books.

Butler, Judith. 2018. Psychiczne życie władzy. Teorie ujarzmienia. Tłum. Tomasz Kaszubski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Cleaver, Harry. 2011. Polityczne czytanie Kapitału. Tłum. Iwo Czyż. Poznań: Oficyna Wydawnicza Bractwa „Trojka”.

Coulthard, Glen Sean. 2014. Red Skin, White Masks: Rejecting the Colonial Politics of Recognition. Minneapolis: University of Minnesota Press.

Dabashi, Hamid. 2011. Brown Skin, White Masks. London: Pluto Press.

Drabinski, John. 2019. „Frantz Fanon”. W The Stanford Encyclopedia of Philosophy, ed. spring 2019, red. Edward N. Zalta. 14.03.2019. Dostęp: 13.11.2019.

Fanon, Frantz. 1962. Algieria zrzuca zasłonę. Tłum. Zygmunt Szymański. Warszawa: Iskry.

1985. Wyklęty lud ziemi. Tłum. Hanna Tygielska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

2020. Czarna skóra, białe maski. Tłum. Urszula Kropiwiec. Kraków: Wydawnictwo Karakter.

Fitzpatrick, Sheila. 2017. Rewolucja rosyjska. Tłum. Jakub Bożek. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Hilton, Blake T. 2011. „Frantz Fanon and Colonialism: A Psychology of Oppression”. Journal of Scientific Psychology: 45‒59.

Lévinas, Emmanuel. 1991. „Cnoty cierpliwości”. Tłum. Agnieszka Kuryś. W Emmanuel Lévinas, Trudna wolność. Eseje o judaizmie, 163‒164. Gdynia: Wydawnictwo Atext.

Marks, Karol. 1960. „Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa”. Tłum. Tadeusz Zabłudowski. W Karol Marks i Fryderyk Engels, Dzieła, tom I, red. Tadeusz Zabłudowski, 243–407, Warszawa: Książka i Wiedza.

1960. „W kwestii żydowskiej”. Tłum. nieznany. W Karol Marks i Fryderyk Engels, Dzieła, tom I, red. Eugenia Wolicka, 420‒456. Warszawa: Książka i Wiedza.

Mbembe, Achille. 2018. Polityka wrogości. Tłum. Urszula Kropiwiec. Kraków: Wydawnictwo Karakter.

Poradowski, Michał. 2006. Teologia wyzwolenia Karola Marksa. Wrocław: Wydawnictwo Nortom.

Rabaka, Reiland. 2011. Forms of Fanonism: Frantz Fanon’s Critical Theory and the Dialectics of Decolonization. Lanham: Lexington Books.

Rajeev, Patke S. 2001. „Frantz Fanon (1925‒1961)”. W Encyclopedia of Postcolonial Studies, red. John C. Hawley i Emmanuel S. Nelson, 162‒167. Westport: Greenwood Publishing Group.

Trocki, Lew. 1932. Historja rewolucji rosyjskiej. Tom I. Rewolucja lutowa. Tłum. Stanisław Łukomski. Warszawa: Bibljon. Dostęp: 18.12.2019.

1991. Zdradzona rewolucja. Czym jest ZSRR i dokąd zmierza?. Tłum. Aleksander Achmatowicz. Warszawa: Oficyna WIBET. Dostęp: 18.12.2019.

Utsey Shawn O., Mark A. Bolden i Andraé L. Brown. 2001. „Visions of Revolution from the Spirit of Frantz Fanon: A Psychology of Liberation for Counseling African Americans Confronting Societal Racism and Oppression”. W Handbook of Multicultural Counseling, wyd. 2, red. Casas Ponterotto i Alexander Suzuki, 311‒336. Thousand Oaks: Sage Publications.

Wheen, Francis. 2007. Marks, Kapitał. Biografia. Tłum. Piotr Laskowski. Warszawa: Muza SA.

Zeilig, Leo. 2016. Frantz Fanon: The Militant Philosopher of Third World Revolution. London – New York: I. B. Tauris.

Informacje

Informacje: The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series, 2020, 11 (1/2020), s. 113 - 131

DOI: https://doi.org/10.4467/24506249PJ.20.005.12991

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Przejście od klimatu przemocy do przemocy konkretnej. Kategoria rewolucji w filozofii Frantza Fanona

Angielski:

From climate of violence to concrete violence. Revolution in Frantz Fanon’s philosophy

Autorzy

Izabela Poręba

Uniwersytet Wrocławski, Polska, plac Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław

Publikacja: 2020

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Izabela Poręba (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 889

Liczba pobrań: 823

<p>Przejście od klimatu przemocy do przemocy konkretnej. Kategoria rewolucji w filozofii Frantza Fanona</p>

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Informacje

Autorzy