FAQ

Wyjście żaków z Krakowa w roku 1549 – uwagi na marginesie dzieła Jana Matejki

Data publikacji: 10.06.2016

Opuscula Musealia, Volume 23 (2015), Volume 23, s. 213 - 229

https://doi.org/10.4467/20843852.OM.15.017.5395

Autorzy

Janina Wilkosz
Muzeum Narodowe w Krakowie
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Wyjście żaków z Krakowa w roku 1549 – uwagi na marginesie dzieła Jana Matejki

Abstrakt

The painting Students Leaving Kraków in 1549 is a late work of Jan Matejko, associated with some particular circumstances in his life. He began painting the picture in 1892 and completed it in February 1893. It depicts a rather dishonourable chapter in the history of the Kraków Academy. The story is based on events which are remembered as a dispute of academic youth in Kraków with the parish priest of All Saints’ Church, Canon Andrzej Czarnkowski. There conflict between him and the students when the esteemed priest was accused of entering into collusion with the underworld, and as a result one student lost his life. Further developments showed rather disgraceful roles of university authorities, King Sigismund August and city authorities in the dispute. When perpetrators of the murder escaped punishment after a biased trial, Kraków students decided to leave the university and the city in the act of protest. It was not by accident that the artist chose their exodus as the theme for his work. After a dramatic struggle with the City Council to save the Church and the Hospital of the Holy Ghost – which he lost – he also intended to leave Kraków. However, as he could not do it, he decided to transform his dramatic into art. He depicted the culminating moment of the sixteenth century feud – the fourth of June, when indignant students gathered on the Kleparski Square, just about to leave the city walls. Kraków buildings are in the background, among which the Gothic monastery of the Holy Ghost – the subject of the 19th-century dispute – takes the central place. Perhaps Matejko’s dispute with city councillors brought to his mid his past, equally painful loss. In 1863, Stary Wiśnicz, which was dear to his heart and which he frequently visited to meet his fiancée Teodora, then Miss Giebułtowska, was burnt by fire. By pure accident, the day before the fire he was out, drawing Wiśnicz houses. When, as a result of his recent dramatic experience, he created his Students Leaving Kraków, his other, he also referred to his equally painful memories. The square from which students set off is surrounded by wooden architecture of burnt Wiśnicz.
 

Bibliografia

„Czas”: 1886, 19.06, nr 138; 1888, 3.03, nr 52; 1888, 14.06, nr 134; 1892, 12.05, nr 109; 1892, 14.05, nr 111; 1892, 18.05, nr 114; 1892, 20.05, nr 116; 1892, 24.05, nr 119; 1892, 26.05,
nr 121; 1892, 28.05, nr 122.

„Nowa Reforma”: 1888, 5.06, nr 126.

Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, Kraków 1892, t. 2.

Antosiewicz K., Zakon Ducha Świętego De Saxia w Polsce średniowiecznej, „Nasza Przeszłość” 1966, t. 23.

Antosiewicz K., Zakon Kanoników Regularnych Ducha Świętego De Saxia w Krakowie [w:] Studia z dziejów kościoła św. Krzyża w Krakowie, red. Z. Kliś, Kraków 1996.

Ciciora B., Matejko a średniowiecze, Kraków 2001.

Ciciora B., „Dziewica Orleańska”. Rola rekwizytu w warsztacie artystycznym Jana Matejki
[w:] „Dziewica Orleańska” Jana Matejki, red. S. Czekalski, Poznań 2003.

Ciciora-Czwórnóg B., Jan Matejko [z serii: Kolekcja Muzeum Narodowego w Krakowie],
Olszanica 2005.

Follprecht K., Nieruchomości miasta Krakowa w czasach Sejmu Czteroletniego. Opis z 1792 roku, Kraków 2007.

Gorzkowski M., Jan Matejko. Epoka od r. 1861 do końca życia artysty z dziennika prowadzonego w ciągu lat siedemnastu, Kraków 1993.

Jan Matejko 1838–1893, katalog wystawy Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, Warszawa 1838

Karbowiak A. (wyd.), Protokoły procesu X. Andrzeja Czarnkowskiego z 1549 i 1550 roku [w:] Archiwum do dziejów literatury i oświaty w Polsce, Kraków 1904, t. X.

Karbowiak A., Rozprószenie młodzieży szkolnej krakowskiej w roku 1549, Kraków 1900.

Kato (pseud.), Słowo o budynkach poszpitalnych u św. Ducha, „Sztuka” 1887, nr 2.

Katylina [J.K. Wdowiszewski], Czy jest w Krakowie architektura?, „Sztuka” 1887, nr 5.

Korzeniowski J. (wyd.),Orichoviana. Opera inedita et epistulae Stanislai Orzechowski 1543–
–1566
, Biblioteka Pisarzy Polskich AU, Kraków 1891, t. 1.

Kraszewski J.I., Żacy krakowscy w r. 1549, Lwów 1845.

List Jana Matejki do prezydenta miasta Krakowa Feliksa Szlachtowskiego z 23.05.1892 r., rękopis w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, MNK IX-2962/1.

Nowacki J., Andrzej Czarnkowski [w:] Polski słownik biograficzny, Kraków 1938, t. 4.

Ptaśnik J., Obrazki z życia żaków krakowskich w XV i XVI wieku, Kraków 1900.

Purchla J., Teatr i jego architekt, Kraków 1993.

Purchla J., Kraków Matejki [w:] Wokół Matejki. Materiały z konferencji „Matejko a malarstwo środkowoeuropejskie” zorganizowanej w stulecie śmierci artysty, Kraków 1994.

Rederowa D., Studia nad wewnętrznymi dziejami Krakowa porozbiorowego (1796–1809), cz. I. Zagadnienia urbanistyczne, „Rocznik Krakowski” 1959, t. XXXIV.

Serafińska S., Jan Matejko. Wspomnienia rodzinne, Kraków 1955.

Sprawozdania Komisji do badania historii sztuki, t. 4, 1891.

Sroczyńska K. (red.),Matejko. Obrazy olejne. Katalog, Warszawa 1993.

Tarnowski S., Matejko, Kraków 1897.

Tomkowicz S., Zabytki budownictwa m. Krakowa, cz. I. Szpital św. Ducha, Kraków 1892.

Waltoś S., Spór kanonika Czarnkowskiego z żakami [w:] S. Salmonowicz, J. Szwaja, S. Waltoś, Pitaval krakowski. Kroniki kryminalnej Krakowa część pierwsza, Bielsko-Biała 1993.

Wdowiszewski W., W sprawie budynków poszpitalnych u św. Ducha, „Nowa Reforma” 1888,
nr 126 (5.06), s. 2, nr 127 (6.06), s. 3, nr 128.

Wisłocki Wł. (wyd.),Andrzeja na Więcborku Zebrzydowskiego biskupa włocławskiego korespondencja z lat 1546–1553 z przydaniem Synodów r. 1547 i 1551, jako też innych dokumentów współczesnych [w:] Acta historica res gestas Poloniae illustrantia ab anno 1507 usque ad annum 1795, Kraków 1878, t. 1.

Wodzinowski W., Moje wspomnienia o Matejce, „Kuryer literacko-naukowy” 1938, nr 31.

Zgórniak M., Jan Matejko 1838–1893. Kalendarium życia i twórczości, Kraków 2004.

Informacje

Informacje: Opuscula Musealia, Volume 23 (2015), Volume 23, s. 213 - 229

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Wyjście żaków z Krakowa w roku 1549 – uwagi na marginesie dzieła Jana Matejki

Angielski:

A few remarks on Jan Matejko’s paintingStudents Leaving Kraków in 1549

Autorzy

Muzeum Narodowe w Krakowie

Publikacja: 10.06.2016

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Janina Wilkosz (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski