Ludowy topos wmurowanej kobiety jako narzędzie negocjowania wartości w bułgarskiej kulturze nowoczesnej. Co po kobiecie?
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTELudowy topos wmurowanej kobiety jako narzędzie negocjowania wartości w bułgarskiej kulturze nowoczesnej. Co po kobiecie?
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 31.12.2024
Kultura Słowian, 2024, Tom XX, s. 181-197
https://doi.org/10.4467/25439561KSR.24.011.20758Autorzy
Ludowy topos wmurowanej kobiety jako narzędzie negocjowania wartości w bułgarskiej kulturze nowoczesnej. Co po kobiecie?
W bułgarskim folklorze rozpowszechniony jest topos kobiety, którą murarze (przy milczącym współudziale całej wiejskiej wspólnoty) wmurowują w fundamenty wznoszonego obiektu, by odwrócić nawracającą wciąż katastrofę budowlaną. Poczynając od lat. 70. XIX wieku, topos ten jest adaptowany w bułgarskiej literaturze i kulturze. W artykule podejmuję próbę reasumpcji wyników badań nad tym zjawiskiem, prowadzonych w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki (nr 2020/37/B/HS2/00152). Przedmiotem mojej uwagi są te wartości, które reprezentanci różnych nurtów estetycznych i światopoglądowych od 150 lat czynią obiektem swego zainteresowania i zarazem przedmiotem negocjacji.
Anchev A., Sjankata v bulgarskata narodna balada “Vgradena nevesta” [The Shadow in the Bulgarian Folk Ballad “Walled-up Woman”], [in:] idem, Sjankata [The Shadow], Sofija, Feneja, 2011, pp. 101–156.
Arnaudov M., Vgradena nevesta [“Walled-up Woman”], [in:] idem, Studii vurhu bulgarskite obredi i legendi [Studies on Bulgarian Rituals and Legends], vol. 2, Sofija, Izdatelstvo na BAN, 1972, pp. 219–460.
Badalanova F., Folk Religion in the Balkans and the Qur’anic Accounts of Abraham, “The Journal of Slavic and East European Folklorе Association” 2002, no. 7(1), pp. 22–73.
Bartmiński J. (Ed.), Słownik stereotypów i symboli ludowych [Dictionary of Stereotypes and Folk Symbols], vol. 1, Kosmos [Cosmos], Lublin, Wydawnictwo UMCS, 1999, 481 pp.
Bourdieu P., Męska dominacja [Masculine Domination], Warszawa, Oficyna Naukowa, 2004, 160 pp.
Bourdieu P., Zmysł praktyczny [Practical Sense], Kraków, WUJ, 2008, 290 pp.
Brach-Czaina J., Szczeliny istnienia [Interstices of Existence], Warszawa, Dowody na Istnienie, 2018, 200 pp.
Brzozowska Z.A., Sofia – upersonikowana Mądrość Boża. Dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej [Sofia – Personified Divine Wisdom. The History of Imagery in the Byzantine-Slavic Culture Circle], Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2015, 478 pp.
Burkert W., Stwarzanie świętości. Ślady biologii we wczesnych wierzeniach religijnych [Creating the Sacred: Traces of Biology in Early Religious Beliefs], Kraków, Homini, 2006.
Dimova T., Majkite [The Mothers], Sofija, Fondacija razvitie, 2005, 187 pp. Domańska E., Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała [Necros. An In-
troduction to the Ontology of the Dead Body], Warszawa, PWN, 2017, 370 pp. Douglas M., Czystość i zmaza. Analiza pojęć nieczystości i tabu [Purity and Danger:
An Analysis of Concepts of Impurity and Taboo], Warszawa, PIW, 2007, 216 pp. Dundes A. (Ed.), The Walled up Wife. A Casebook, Wisconsin, University of Wisconsin Press, 1996, 210 pp.
Florenski P., List Dziesiąty: Sofia [Letter Ten: Sofia], [in:] idem, Filar i podpora prawdy. Próba teodycei prawosławnej w dwunastu listach [A Pillar and Support of the Truth. An Attempt at Orthodox Theodicy in Twelve Letters], Warszawa, Wydawnictwo KR, 2009, 672 pp.
Georgieva I., Vgradena nevesta. Primer za bitovo hristijanstvo [Walled-up Woman. An Example of Folk Christianity]. Available at: http://nauka.bg/a/vgradena-nevesta-primer-za-bitovo-hristijanstvo [accessed: 11.03.2024].
Girard R., Kozioł ofiarny [The Scapegoat], Łódź, Wydawnictwo Łódzkie, 1987, 325 pp. Hyży E., Kobieta, ciało, tożsamość. Teorie podmiotu w filozofii feministycznej końca XX wieku [Woman, Body, Identity. Theories of the Subject in the Late 20th Century Feminist Philosophy], Kraków, Universitas, 2012, 300 pp.
Ivanova-Girginova M., Bljanove po moderna drama (Dramaticheskijat proekt na Petko Todorov) [Delusions of Modern Drama (The Dramatic Project of Petko Todorov)], Sofija, IL BAN, 2010, 254 pp.
Karima A., Janin izvor. Bitova drama v tri dejstvija i edna kartina [Jana’s Spring. A Domestic Drama in Three Acts and One Picture], Sofija, D-r Zh. Marinov, 1939, 39 pp.
Kirova M., Gergana v Ogledalnija Svjat (Petko Slavejkov, “Izvorut na Belonogata”) [Gergana in the Mirror World (Petko Slaveykov, “The Spring of the Whitelegged”)]. Available at: https://liternet.bg/publish2/mkirova/gergana.htm [accessed: 15.02.2020].
Kirova M., Tekstut-Dvorjanova ili razkovavane na zhenskoto pisane [The Text-Dvoryanova or Unpacking Women’s Writing]. Available at: slovo.bg/showwork.php3?AuID=109&WorkID=5593&Level=3 [accessed: 15.02.2020].
Kirova M. (Ed.), Nesluchenijat kanon. Bulgarski pisatelki ot Vuzrazhdaneto do Vtorata svetovna vojna [The Unheard Canon. Bulgarian Women Writers from the Renaissance to the Second World War], Sofija, Altera, 2009, 432 pp.
Koselleck R., Warstwy czasu. Studia z metahistorii [Layers of Time. Studies in Metahistory], Warszawa, Oficyna Naukowa 2013, 382 pp.
Krzak Z., Od matriarchatu do patriarchatu [From Matriarchy to Patriarchy], Warszawa, Wydawnictwo TRIO, 2007, 496 pp.
Lambreva E., Perverznoto majchinstvo v romana “Majkite” na Teodora Dimova [Perverse Motherhood in Theodora Dimova’s Novel “The Mothers”]. Available at: https://liternet.bg/publish17/ev_lambreva/t_dimova.htm [accessed: 2.07.2023].
Lubańska M., Praktyki lecznicze w prawosławnych monasterach w Bułgarii: Perspektywa antropologii (post)sekularnej [Healing Practices in Orthodox Monasteries in Bulgaria: A (Post)secular Anthropology Perspective], Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2019, 362 pp.
Łamejko D., Macierzyństwo jako wartość filozoficzna i moralna [Motherhood as a Philosophical and Moral Value], “Etyka” [Ethics] 2003, no. 36, pp. 193–208.
Mollov T., Troica bratja grada gradjaha [Three Brothers Built the City]. Available at: https://liternet.bg/publish/tmollov/troica.htm [accessed: 21.07.2021].
Mollov T. (Ed.), Vgradena nevesta [Walled-up Woman]. Available at: https://liternet.bg/folklor/motivi-2/vgradena-nevesta/trigrad.htm [accessed: 29.03.2024].
Nikolova V., Bogomilstvoto. Predobrazi i idei. V putja ot Purvi do Treti zavet [Bogomilism. Preconceptions and Ideas. In the Path from the First to the Third Testament], Sofija, Izdatelstvo “M-8-M”, 2008, 351 pp.
Parpulova L., Kum rekonstrukcijata na otnoshenijata mezhdu folklor i religija na Balkanite prez srednite vekove (Vuz osnova na baladata “Vgradena nevesta”) [Towards the Reconstruction of the Relationship between Folklore and Religion in the Balkans in the Middle Ages (Based on the ballad “The Walled-up Women”)], “Bulgarska etnografija” [Bulgarian Ethnography] 1990, no. 3–4, pp. 28–38.
Roux J.-P., Krew. Mity, symbole, rzeczywistość [Blood. Myths, Symbols, Reality], Kraków, Znak, 2013, 406 pp.
Siedlecka S., Uzdrowicielka [The Healing Woman], text in print, 12 pp.
Szwat-Gyłybowa G., Liberalizm (Bułgaria) [Liberalism (Bulgaria)], [in:] Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach [Lexicon of Migrating Ideas in the Slavic Balkans], vol. 3, G. Szwat-Gyłybowa, D. Gil, L. Miodyński (Eds.), Warszawa, SOW, 2019, pp. 67–75.
Szwat-Gyłybowa G., The Dead Female Body and Necropolitics. The Topos of a Walled-up Woman in Bulgarian Modernist Plays, “Slavia Meridionalis” 2022, no. 22. DOI: 10.11649/sm.2799.
Szwat-Gyłybowa G., Zamurowana niewiasta, Odyseusz i Bułgarska Wielkanoc. Tonczo Żeczew w poszukiwaniu mitu konserwatywnego [The Walled-up Woman, Ulysses and Bulgarian Easter. Toncho Zhechev in Search of a Conservative Myth], “Slavia Meridionalis” 2017, no. 17. DOI: 10.11649/sm.1368.
Todorov P.Ju., Zidari [Stonemasons], [in:] idem, Izbrani tvorbi [Selected Works], Sofija, Bulgarski pisatel, 1968, pp. 107–176.
Trajkowa E., Pisarstwo kobiece – wyzwania i ograniczenia. Obserwacje na materiale powieści Marii Stankowej [Women’s Writing – Challenges and Limitations. Observations on the Material of Maria Stankova’s Novels], [in:] Napisać kobietę… (Dyskusje bułgarsko-polskie w latach transformacji) [To Write a Woman... (Bulgarian-Polish Discussions in the Years of Transition)], Sofia, Ośrodek Wydawniczy “Bojan Penew”, 2009, pp. 198–202.
Warchala М., Autentyczność i nowoczesność. Idea autentyczności od Rousseau do Freuda [Authenticity and Modernity. The Idea of Authenticity from Rousseau to Freud], Kraków, Universitas, 2006, 285 pp.
Zachariasz A.L., Wartości: geneza pojęcia, ich status i funkcje [Values: The Genesis of the Conception, their Status and Functions], “Folia Philosophica” 1995, no. 13, pp. 1–21.
Zhechev T., Bulgarskijat Velikden ili strastite bułgarski [Bulgarian Easter or the Bulgarian Passion], Sofija, Narodna mladezh, 1980, 616 pp.
Informacje: Kultura Słowian, 2024, Tom XX, s. 181-197
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Instytut Slawistyki PAN
Publikacja: 31.12.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Finansowanie artykułu:
Udział procentowy autorów:
Informacje o autorze:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 113
Liczba pobrań: 60