Tomasz Bilczewski

This article aims to examine selected historical contexts of Miłosz’s
encounters with America. Its purpose is to demonstrate that the poet’s attitude towards
the country where he spent many years of his adulthood and creative life was full of
confl icts, paradoxes and contrasts. Early readings, a boyhood passion for discovering
the laws and secrets of nature, and Romantic and modern literary traditions signifi cantly
infl uenced both Miłosz’s perception of American landscapes and American culture,
shaping new landscapes within him. The transformations of the speaking “I,” which
the reader witnesses through Miłosz’s experiences with the New World, allow for
an understanding of how his unique spatial imagination developed. This article also
attempts to indicate areas where Miłosz searches for a solution to his disintegrated
imagination, particularly in its religious dimension, while tackling the challenges and
crises of modernity.
 

A FLY TRAPPED IN AMBER. ON CZESŁAW MIŁOSZ’S AMERICA AND IMAGINATION
This article examines selected historical contexts of Miłosz’s encounters with America. It demonstrates the confl icts, paradoxes and contrasts in the poet’s attitude towards the country where he spent many years of his adult and creative life. Miłosz’s early readings and passions for discovering the laws and secrets of nature as well as Romantic and modern literary traditions signifi cantly infl uenced his perception of American landscapes and culture. They shaped his new internal landscapes. The speaker’s changes, a result of Miłosz’s experiences in the New World, allow us to understand how his characteristic spatial imagination developed. Moreover, the article outlines Miłosz’s pursuit of a remedy for his disintegrated imagination, and its religious dimension in particular.

FRAGMENT

Olga Płaszczewska: Dziękuję redakcji „Wielogłosu” za zaproszenie do udziału w spotkaniu, witam serdecznie przybyłych gości. Punktem wyjścia naszej rozmowy jest wydana pod redakcją doktora Tomasza Bilczewskiego antologia tekstów teoretycznych Niewspółmierność. Perspektywy nowoczesnej komparatystyki. Jest to cenna poznawczo książka, obrazuje bowiem stan komparatystyki na kontynencie amerykańskim w ciągu ostatnich dwudziestu lat.
Są to również lata nieobojętne dla komparatystyki polskiej, rozwijającej się dzięki zaistnieniu po 1989 roku koniecznych ku temu warunków „intelektualnej wolności” . Cieszy fakt, że do rozmowy o Niewspółmierności zaproszeni zostali nie tylko teoretycy literatury, ale przede wszystkim uczeni, których metakrytyczne spostrzeżenia na temat komparatystyki wiążą się z prowadzoną przez nich praktyką badań porównawczych, badacze aktywnie kształtujący obraz komparatystyki polskiej ostatnich znaczących dwudziestu lat.
Zacznijmy nieco prowokacyjnie. Wszyscy zgadzamy się, że antologia Niewspółmierność. Perspektywy nowoczesnej komparatystyki to wartościowa książka, ale czy prezentując ją w sytuacji, kiedy – jak zwraca uwagę jej redaktor – brakuje na polskim rynku innych opracowań umożliwiających orientację w tej dziedzinie, nie wypaczamy perspektywy? Czy nie podlegamy „globalizacji”? Innymi słowy, czy amerykański model komparatystyki przystaje do sytuacji polskiej?