Tadeusz Bocheński

Publiczny transport zbiorowy stanowi najważniejszą usługę publiczną, a jego organizacja jest głównym przedmiotem współpracy w miejskich obszarach funkcjonalnych. Dotychczasowe badania w zakresie jego rozwoju w Polsce dotyczyły głównie największych miast, pomijając mniejsze ośrodki i ich zespoły. Przeprowadzona analiza ma częściowo uzupełnić tę lukę poznawczą. Celem badań było określenie zasięgu i ocena poziomu rozwoju systemów lokalnego transportu zbiorowego w zespołach osadniczych niezwiązanych z ośrodkami wojewódzkimi w Polsce. Interesująca była również odpowiedź na pytanie o zasięg współpracy międzygminnej w tym zakresie na tle wyznaczonych MOF i ZIT. Zidentyfikowano 23 zespoły osadnicze poza ośrodkami wojewódzkimi w Polsce, na terenie których transport miejski obsługiwał połączenia międzymiastowe. Transport miejski w tych zespołach obsługiwał łącznie 141 gmin, w tym 76 miast. Zamieszkiwało je łącznie 3,3 mln osób. Na ich terenie działało ogółem 28 operatorów transportu miejskiego uruchamiających 656 linii komunikacyjnych. Gminy te były w różnym stopniu pokryte siecią połączeń.

Inter-communal connections by municipal transport in settlement complexes outside voivodeship centers in Poland

Collective public transport is the most important public service and its organization is the main focus of cooperation in functional urban areas. So far, research on its development in Poland concerned mainly the largest cities, excluding smaller centers and their complexes. The conducted analysis is to partially fill this cognitive gap. The aim of the research was to determine the range and assessment of the level of development of local collective transport systems in settlement complexes unrelated to voivodeship centers in Poland. The answer to the question about the scope of inter-municipal cooperation in this respect in comparison to the designated FUAs and ITIes was also interesting. The 23 settlement complexes were identified outside voivodship centers in Poland, where urban transport served intercity connections. Urban transport in these complexes was serviced by a total of 141 communes, including 76 cities. They were inhabited by a total of 3,3 million people. There were a total of 28 public transport operators operating in their area, running 656 communication lines. These communes were covered with a network of connections to a different extent.

Keywords: intercommunal connections, local public transport, municipal transport, non-metropolitan centers, Poland

Analiza porównawcza ruchu pociągów pasażerskich w Polsce w latach 2010 i 2020, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 24(2), 69-82. Streszczenie: Celem artykułu było zbadanie obciążenia sieci kolejowej w Polsce ruchem pociągów pasażerskich, według stanu na początku 2020 r. i jego porównanie z początkiem 2010 r. Lata 2010-2020 to okres intensywnych inwestycji kolejowych i rozwoju rynku przewoźników regionalnych. Jednocześnie długość sieci kolejowej została skrócona. Nastąpił jednak wzrost wielkości przewozów pasażerskich i natężenia ruchu pociągów, szczególnie w ruchu regionalnym. Inwestycje infrastrukturalne i zaangażowanie samorządów wpłynęły na poprawę oferty kolei. Poprawa ta nie dotyczyła jednak obszaru całego kraju. Najbardziej widoczna była ona na terenie aglomeracji warszawskiej, wrocławskiej i poznańskiej, zaś najsłabiej w północno-wschodniej Polsce. Niekorzystnie pod tym względem wypada również pogranicze województw śląskiego i małopolskiego.

Comparative analysis of passenger train traffic in Poland in 2010 and 2020

The aim of the article was to examine the load on the railway network in Poland with passenger train traffic as at the beginning of 2020 and its comparison with the beginning of 2010. The years 2010-2020 are a period of intense railway investments and the development of regional carriers market. At the same time, the length of the railway network has been shortened. However, the volume of passenger transport and the intensity of train traffic increased, especially in regional traffic. Infrastructural investments and the involvement of local governments improved the railway offers. However, this improvement did not apply to the entire country. It was most visible in the areas of the Warsaw, Wrocław, and Poznań agglomerations, and the weakest in north-eastern Poland. The border of the voivodeship is also unfavorable in this respect. Silesia and Lesser Poland.

Keywords: railway, passenger transport, train traffic, Poland

Celem pracy była analiza funkcjonowania stacji pasażerskich i dworców kolejowych w Polsce oraz zmian, jakie zaszły w związku z przeprowadzonymi inwestycjami infrastrukturalnymi. Badania objęły czynne stacje pasażerskie i dworce, wymienione w rozkładzie jazdy pociągów 2016/2017 wraz z porównaniem do stanu z rozkładu jazdy 2009/2010. Postawiono dwa pytania badawcze: jakie jest rozmieszczenie stacji pasażerskich oraz czynnych dworców w Polsce? oraz jaki był wpływ kolejowych inwestycji infrastrukturalnych zrealizowanych w latach 2010-2016 na liczbę stacji pasażerskich i stan dworców kolejowych?
W 2017 r. czynnych było 2497 stacji pasażerskich, zlokalizowanych w 2063 miejscowościach. Średnia gęstość stacji pasażerskich w Polsce wynosiła 0,80 stacji na 100 km2 i 0,65 stacji na 10 tys. mieszkańców. Na 622 stacjach pasażerskich znajdowały się czynne, tzn. otwarte dla podróżnych dworce kolejowe. Zakres obsługi podróżnych na wielu dworcach był ograniczony do poczekalni.
W wyniku przeprowadzonych inwestycji w latach 2010-2016 zmodernizowano około 100 dworców, a kolejne kilkadziesiąt wyremontowano. Ponadto wybudowano około 50 nowych przystanków kolejowych. W okresie tym zachodziło jednocześnie kilka procesów: zamykania stacji pasażerskich, ograniczania ich obsługi

Celem pracy było zbadanie dostępu wybranych ośrodków miejskich w Polsce do kolei w 2016 r. oraz analiza zmian dostępności kolejowej w latach 1950-2015. Rozpatrzono techniczny (infrastruktura) i organizacyjny (przewozy) dostęp do kolei. Zakresem opracowania objęto miasta liczące powyżej 10 tys. mieszkańców według stanu z 2014 r. Prawie 100 miast tej wielkości w 2016 r. było pozbawionych regularnych pasażerskich połączeń kolejowych, z czego do 62 dojeżdżały wyłącznie pociągi towarowe, a do 35 kolej nigdy nie dotarła lub została zlikwidowana. W wyniku okrajania sieci połączeń kolejowych w latach 1990-2015 do ponad 60 miast przestały codziennie dojeżdżać pociągi pasażerskie, a do kolejnych kilkunastu ruch został wstrzymany na okres od kilku do kilkunastu lat, po czym reaktywowany. Proces odcinania analizowanych miast od kolei przebiegał w badanym okresie z różnym natężeniem, a jego kulminacja nastąpiła w 2000 r. W każdym z województw znajdowały się miasta, w tym stolice powiatów, pozbawione dostępu do kolei z ruchem pasażerskim.

Niniejsze badania opierają się na analizie niepublikowanych danych o średniodobowym ruchu pociągów towarowych po sieci kolejowej zarządzanej przez PKP Polskie Linie Kolejowe i PKP Linię Hutniczą Szerokotorową. Przedstawiono także zmiany, jakie zaszły w tym czasie na rynku kolejowych przewozów towarowych w Polsce, dotyczące wielkości i struktury towarowej przewozów, liczby przewoźników i ich udziału w rynku. Dekada 2010-2020 charakteryzowała się nasileniem inwestycji na sieci kolejowej w Polsce, a także dynamicznym rozwojem rynku przewoźników i wewnętrznej konkurencji między nimi. Zmiany te nie przyczyniły się jednak do zwiększenia roli kolei w strukturze gałęziowej transportu. Ruch kolejowy wykazywał tendencję do coraz większej koncentracji na głównych szlakach. Niezmiennie od wielu lat największym ruchem towarowym charakteryzowała się magistrala CE65 łącząca porty Trójmiasta z Górnym Śląskiem i granicą z Czechami. Wpływ na rozkład ruchu kolejowego miały aktualnie prowadzone inwestycje i związane z nimi zamknięcia torowe i trasowanie pociągów objazdami.

Spatial distribution of freight train traffic in Poland against the background of changes in the rail market in 2010-2020

This research is based on the analysis of unpublished data on the average daily traffic of freight trains on the railway network managed by PKP Polish Railway Lines and Broad Gauge Metallurgical Railway Line. The changes that took place at that time on the rail freight market in Poland were also presented in terms of the volume and structure of freight transport, the number of carriers, and their market share. The 2010-2020 decade was characterized by increased investments in the railway network in Poland, as well as the dynamic development of the carrier market and internal competition between them. However, these changes did not contribute to increasing the role of railways in the branch structure of transport. Rail traffic tended to be increasingly concentrated on the main routes. Invariably, for many years, the largest freight traffic was characterized by the CE65 main, connecting the ports of the Tri-City with Upper Silesia and the border with the Czech Republic. The current investments and the related track closures and routing trains by detours had an impact on the railway traffic distribution.

Keywords: railway, freight transport, train traffic, Poland