Nor Zalina Harun

Zagadnienia dotyczące struktury przestrzennej miasta zaczęto ostatnio dokładniej badać z uwagi na wzrost zainteresowania autentycznym dziedzictwem kulturowym i turystyką oraz poszukiwanie zakorzenionych w kulturze, więc bardziej zrównoważonych, zasad planowania przestrzeni miejskiej. W aspekcie poprawy potencjału miejskiego w rejonach tropikalnych, w tym w rejonie Nusantara, szczególne zainteresowanie budzą przedkolonialne „oryginalne” układy urbanistyczne miast nadrzecznych lub nadmorskich Azji Południowo-Wschodniej, powstające od XV do XVIII wieku na Półwyspie Malajskim i Borneo. Praca ta rzuca światło na tego rodzaju badania, a skupia się przede wszystkim na takich miastach, jak: Alor Setar (zlokalizowane na północy Półwyspu Malajskiego), Kuala Kangsar (na północnym wschodzie, ale skierowane bardziej w stronę lądu), Malaka (nadmorskie miasto na południu) oraz Pontianak, Kalimantan (zachodnia część Borneo). Podjęto próbę odtworzenia ery zwanej ‘przedkolonialną’ w realiach Malajów, które są ściśle związane z rzekami i morzem. Podjęto próbę utworzenia ramowej koncepcji projektowania urbanistycznego, którego cechy są silnie związane z klimatem tropikalnym. Chodzi więc o wzmocnienie typowych zasad bioklimatycznych, w oparciu o które stworzono wizualizacje inspirowane rodzimymi formami dawnego osadnictwa. Zanim pojawiły się obce wpływy, malajskie centra miast w przeszłości związane były z wybrzeżem i nadbrzeżami rzek, później kolonizacja doprowadziła do rozerwania i fragmentacji. Ponieważ wiele z tych miejsc pokryły osady (sedymentacja), praca dokonuje rekonstrukcji w oparciu o dane historyczne, mapy i dokumenty, a następnie porównuje te rekonstrukcje z formami i układami urbanistycznymi z czasów kolonialnych. Wykazano, że malajski rdzeń miasta w czasach przedkolonialnych wyróżnia się naturalnym wzrostem oraz dostosowaniem do warunków ekologicznych i klimatycznych, dzięki układowi i spójności, podczas gdy wzory postkolonialne są bardziej rozprzestrzenione i tracą oryginalną przejrzystość.