Mateusz Maria Bieczyński

Wpływ pandemii COVID-19 na sektor kultury na całym świecie był bardzo silny. Od samego początku stało się jasne, że zmiany wynikające z wprowadzonych ograniczeń nie pozostaną obojętne dla działalności muzeów i galerii. Według przewidywań UNESCO z maja 2020 roku 10% muzeów dotkniętych skutkami pandemii miało nie zostać ponownie otwartych. To dotyczyło ogromnej liczby 8 550 muzeów, które mogły nigdy się nie otworzyć. Zderzenie instytucji kultury z nową rzeczywistością określono jako „dramatyczne” i nazwano „szokiem kulturowym”. Muzea musiały szybko zareagować na niespodziewane wydarzenia. COVID-19 uwypuklił wiele słabości organizacyjnych i infrastrukturalnych całego sektora. Jedną z nich była nieobecność lub jedynie niewielka obecność muzeów w sieci internetowej. Tymczasem to właśnie internet, w obliczu „przymusowego zamknięcia” budynków użyteczności publicznej, stał się jedynym możliwym kanałem pozwalającym na zachowanie ciągłości działalności w zakresie upubliczniania zbiorów. W wyniku przekształcenia wielu zaplanowanych wcześniej wydarzeń kulturalnych w ich wersje wirtualne cyfrowa tranzycja muzeów wydaje się głównym skutkiem oddziaływania pandemii na instytucje muzealne na polu ich kulturotwórczej działalności.

Museums on the Internet in response to the „culture shock” of the COVID-19 pandemic

The impact of the Covid-19 pandemic on the cultural sector worldwide has been severe. From the beginning, it became clear that the changes resulting from the restrictions would not be without an impact on the operations of museums and galleries. According to UNESCO’s May 2020 projections, 10% of the museums affected by the pandemic were not expected to reopen. This included a huge number of 8,550 museums that might never open. The collision of cultural institutions with the new reality was described as “dramatic” and called a “culture shock.” Museums had to react quickly to the unexpected. Covid-19 highlighted many organizational and infrastructural weaknesses throughout the sector. One of them was the absence or only a small presence of museums on the Internet. Meanwhile, it was the Internet that, in the face of the “forced closure” of public buildings, became the only possible channel to maintain the continuity of the business of making collections public. As a result of the transformation of many previously planned cultural events into their virtual versions, the digital transit of museums seems to be the main effect of the pandemic’s impact on museum institutions in the field of their cultural activities.

W artykule podjęto temat cenzury wewnątrz-instytucjonalnej, czyli przypadków ograniczania wolności sztuki przez decyzje organów zarządzających instytucjami kultury. Celem opracowania jest zwrócenie uwagi na problem wyznaczania faktycznego zakresu wolności twórczości artystycznej przez praktykę wewnątrz instytucjonalną. Przedstawiono w nim przykłady takich ograniczeń oraz podstawowe problemy prawne i praktyczne z nimi związane.

Between Law and Facts - Intra-Institutional Censorship of Indecent Art

Abstract

This article deals with the subject of intra-institutional censorship; that is, with cases restricting the freedom of artistic expression through the decisions of managing bodies in cultural institutions. The aim of this study is to draw attention to the problem of determining the actual scope of freedom of artistic creation through intra-institutional practice. It presents examples of such limitations as well as the basic legal and practical problems connected with them.

This article focuses the historical process of a radical reformulation of the mechanisms of legal regulation of creative activity in the field of visual arts on the European continent, beginning from the second commandment in the Old Testament (the prohibition of imaging) to the contemporary constitutional protection rules in place in Europe and the United States (freedom of artistic expression). The study assumes that the transition from the ban on imaging to the freedom of artistic expression was a result of the long-term evolution of social relations, which involved a gradual liberalization of cultural life and the liberation of the sphere of art from the dictates of religion, politics (the State), professional associations, and the rules of the art market. It characterizes specific historical periods which changed the model of regulating culture and art by the State (or religious communities), and proposes a model of periodization of the history of the formation of artistic freedom as a legal standard.

Keywords: art freedom, art and law, art censorship

Historia wolności artystycznej jako norma prawna w kulturze zachodniej – próba periodyzacji procesu jej powstawania

Streszczenie: Artykuł skupia się na historycznym procesie radykalnego przeformułowania mechanizmów prawnych regulacji działalności twórczej w dziedzinie sztuk wizualnych na kontynencie europejskim, począwszy od drugiego przykazania w Starym Testamencie (zakaz obrazowania) po współczesne konstytucyjne zasady ochrony obowiązujące w Europie i Stanach Zjednoczonych (wolność wypowiedzi artystycznej). W opracowaniu przyjmuje się, że przejście od zakazu obrazowania do wolności wypowiedzi artystycznej było wynikiem długofalowej ewolucji stosunków społecznych, która polegała na stopniowej liberalizacji życia kulturalnego i wyzwalaniu sfery sztuki spod dyktatu religii, polityki (państwa), stowarzyszeń zawodowych, zasad rynku sztuki. Opracowanie charakteryzuje poszczególne okresy historyczne, które zmieniły model regulowania kultury i sztuki przez państwo (lub wspólnoty wyznaniowe), a także proponuje model periodyzacji dziejów kształtowania się wolności artystycznej jako normy prawnej.