Maciej Skowera

Model of a Film Fairy Tale in the Disney Golden Age (with Later Modifications)

The article attempts to determine the constitutive elements of a model film fairy tale in the so-called Disney Golden Age and to examine how it was used in later works, both these created by the studio and those by unrelated creators. After preliminary remarks, the author analyses three feature-length animated films: Snow White and the Seven Dwarfs (1937), Cinderella (1950), and Sleeping Beauty (1959). In these works, as he notes, one can notice a set of features that make up the classic Disney model of a film fairy tale. Next, the author discusses modifications applied to the pattern during the Disney Renaissance and Revival. Finally, he cites examples of cultural texts polemical to this paradigm which point to the cultural vitality and heterogeneity of the studio’s films.

Artykuł jest analizą powieści Joanny Rudniańskiej Kotka Brygidy i utworu Doroty Combrzyńskiej-Nogali Bezsenność Jutki pod kątem zaprezentowania w obu tekstach stosunków między Polakami a Żydami oraz między dziećmi a dorosłymi podczas II wojny światowej. Autor rozpatruje te dzieła m.in. w kontekście problemów związanych z  prozą historyczną skierowaną do czytelnika niedorosłego oraz topiki holokaustowej. Przedstawia nakładające się na siebie relacje na linii Polak-Żyd i dziecko-dorosły w obu tekstach, zwracając uwagę na zastosowanie perspektywy dziecka, dzięki której obnażona zostaje absurdalność faszystowskiego procederu klasyfikowania ludzi na Żydów i nie-Żydów. Omawiane dzieła zostają uznane za dokumenty mentalne, które nie stanowią zgodnych ze zdarzeniami historycznymi świadectw czasu Zagłady,  lecz mają budzić w odbiorcach wrażliwość i empatię.

Tekst jest analizą motywów ognia i wody obecnych w Roksolankach Szymona Zimorowica oraz cyklu erotyków przypisywanych Mikołajowi Sępowi Szarzyńskiemu. Zostają one rozpatrzone w macierzystym kontekście kulturowym, jako odpowiadające postulatom estetycznym baroku, służące realizacji znanego toposu aegritudo amoris oraz opisujące popularną w tej epoce śmierć z miłości. Analiza, przeprowadzona w odwołaniu do ustaleń Pawła Stępnia, Jana Błońskiego i Mirosławy Hanusiewicz, kończy się konkluzją, zgodnie z którą większość ujęć obecnych w tekstach obu twórców jest zgodna z konwencjami, ale pojawiają się w nich też treści oryginalne, związane ze specyficznymi skojarzeniami w wyobraźni poetów. U Zimorowica jest to wizja dwóch rodzajów ognia – płomienia miłości Bożej i ognia Kupidyna – która koresponduje z biografią twórcy Roksolanek. U autora zbioru erotyków zaś najważniejsze okazuje się ukazywanie wody jako emblematu nieszczęścia (właściwe też tekstom Sępa, których autorstwo jest niepodważalne).