Jolanta Jóźwik

Criteria for identifying cities/towns in the world

Despite the fact that urban areas have existed for millennia, no single, universal, supranational, and fully accepted definition of a city/town has been developed to date. The aim of this article is to review the criteria for identifying cities/towns in the world and their spatial differentiation. 233 territorial entities that are sovereign states or territories belonging to other states were surveyed. The analysis was based on a query from a list provided by the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Population Division, which contains the definitions of cities/towns adopted by individual countries or territories when collecting data in censuses. The research carried out shows that singleor multicriteria definitions, referring to quantitative or (and) qualitative elements from the group of legal-administrative, demographic, infrastructural-spatial, and functional criteria, are most often used to distinguish cities/towns from villages. More than half of the surveyed territorial entities use only one criterion mentioned, and this is usually a legal-administrative criterion or a demographic criterion. In the process of identifying cities/towns, just over two-fifths of the surveyed entities apply a minimum population threshold (as the only or one of many criteria), set most often at 2,000 or 5,000 inhabitants. East Africa is the most diverse region in the world in terms of the criteria adopted, while Central Asia, Australia, and New Zealand are the least.

Keywords: city/town, definition, urban criteria, world, UN, censuses

Zarys treści: Pomimo tego, że skupiska miejskie istnieją od tysiącleci, do dziś nie udało się wypracować jednej, powszechnej, uniwersalnej, ponadnarodowej i w pełni akceptowanej definicji miasta. Celem artykułu jest przegląd kryteriów identyfikacji miast na świecie i ich przestrzennego zróżnicowania. Badaniu poddano 233 jednostki będące suwerennymi państwami lub terytoriami przynależącymi do innych państw. Analiza została oparta na kwerendzie listy udostępnionej przez Wydział Ludności Departamentu Spraw Gospodarczych i Społecznych Organizacji Narodów Zjednoczonych, zawierającej definicje miast przyjmowane przez poszczególne państwa lub terytoria przy zbieraniu danych w spisach powszechnych. Z przeprowadzonych badań wynika, że do odróżnienia miasta od wsi najczęściej wykorzystuje się jednokryterialne lub złożone definicje, odwołujące się do ilościowych lub (i) jakościowych elementów z grupy kryteriów prawno-administracyjnych, demograficznych, infrastrukturalno- -przestrzennych i funkcjonalnych. Ponad połowa badanych jednostek wykorzystuje tylko jedno wymienione kryterium, przy czym jest to zwykle kryterium prawno-administracyjne lub kryterium demograficzne. W procesie identyfikacji skupisk miejskich nieco ponad dwie piąte badanych jednostek stosuje minimalny próg ludnościowy (jako jedyne lub jedno z wielu kryteriów), ustalony najczęściej na poziomie 2000 lub 5000 mieszkańców. Najbardziej zróżnicowanym regionem na świecie pod względem przyjmowanych kryteriów jest Afryka Wschodnia, najmniej zaś Azja Środkowa oraz Australia i Nowa Zelandia.

Local perspective of sustainable development – analysis of the dimensions

The idea of sustainable development is recognised as a basic concept for the development of communes. Its essence is based on the balance and sustainability of its three basic dimensions, namely social, economic and environmental. From the point of view of shaping the further development of territorial units, it therefore seems important to examine possible imbalances between the various dimensions, since it is recognised that sustainable development can only be achieved if there is a balance between them. The aim of the article is to identify the dominant dimension of sustainable development in rural and urban-rural communes in Poland. Special emphasis was placed on presenting differences in the distribution of these dimensions between units with a high share of protected areas (at least 50% of the area) and other units. The level of development of communes in individual dimensions was determined using the TOPSIS method based on statistical data made available in the CSO Local Data Bank for 2019. The analysis showed that there were disproportions in the level of development of communes in individual dimensions and in the spatial distribution of the dominant dimensions. Large differences were observed between the eastern and western parts of the country. Throughout Poland, the environmental dimension most often prevailed, followed by the economic dimension and least often by the social dimension. In the case of communes with a high share of protected areas, it was the environmental dimension, while in the case of the rest of the communes, it was the economic dimension. The study also showed a low correlation between the level of development of the communes in the economic dimension and the share of protected areas. However, there was no linear relationship between the share of protected areas and the level of development of the communes in other dimensions.

Keywords: sustainable development, TOPSIS, rural and urban-rural communes, protected areas

Zarys treści: Idea zrównoważonego rozwoju uważana jest za podstawową koncepcję rozwoju gmin. Jej istota opiera się na zachowaniu równowagi i trwałości jej trzech podstawowych wymiarów, tj. społecznego, gospodarczego i środowiskowego. Z punktu widzenia kształtowania dalszego rozwoju jednostek terytorialnych istotne wydaje się zatem badanie możliwych dysproporcji między poszczególnymi wymiarami, gdyż uznaje się, że osiągnięcie zrównoważonego rozwoju będzie możliwe tylko wtedy, gdy wystąpi między nimi stan równowagi. Celem artykułu jest identyfikacja dominującego wymiaru zrównoważonego rozwoju w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich w Polsce. Szczególny nacisk położono na przedstawienie różnic w rozkładzie tych wymiarów w podziale na jednostki o znacznym udziale obszarów chronionych (co najmniej 50% powierzchni) oraz pozostałe jednostki. Poziom rozwoju gmin w poszczególnych wymiarach określono za pomocą metody TOPSIS, opierając się na danych statystycznych udostępnionych w BDL GUS dla 2019 roku. Analiza wykazała, że występowały wyraźne dysproporcje zarówno w poziomie rozwoju gmin w poszczególnych wymiarach, jak i w rozkładzie przestrzennym dominujących wymiarów. Duże różnice zaobserwowano pomiędzy wschodnią i zachodnią częścią kraju. W całej Polsce najczęściej swoją obecność zaznaczał wymiar środowiskowy, następnie gospodarczy, a najrzadziej społeczny. W przypadku gmin o znacznym udziale obszarów chronionych wyraźnie był to wymiar środowiskowy, natomiast w przypadku gmin pozostałych wymiar gospodarczy. W badaniu wykazano także niski związek między poziomem rozwoju gmin w wymiarze gospodarczym a udziałem obszarów chronionych w powierzchni jednostki ogółem. Nie odnotowano natomiast zależności liniowej między udziałem obszarów chronionych a poziomem rozwoju gmin w pozostałych wymiarach.