Joanna Olenderek

Jak projektować w ramach istniejących zespołów zabudowy XIX wiecznego miasta, miasta wzniesionego dla uzyskania maksymalnych zysków właścicieli fabryk i nieruchomości na wynajem. W ramach prac projektowych rewitalizowanych przestrzeni miasta poprzemysłowego, realizując założenia programowe PROREVITA autorzy próbowali uzyskać nowe innowacyjne rozwiązania projektowe dotyczące problemu występowania światła w architekturze. Artykuł przedstawia proces badawczy dochodzenia do rozwiązań finalnych, tak aby realizując zadane funkcje odpowiedzieć na pytania czym jest światło, jaka jest jego rola i jakie są sposoby realizacji konkretnych zadań w trudnych warunkach podwórek-studni śródmiejskich miejskich kamienic. Spróbowano usystematyzować hierarchię potrzeb w postaci katalogu koniecznych procesów i kolejnych kroków podejmowanych w podobnych sytuacjach przestrzennych. Jednocześnie wskazano miejsca najbardziej odpowiedzialne za efekty przestrzenne i wartości kulturowe w ramach procesu wydobywania poprzez światło nowych wartości budownictwa historycznego i kwalifikowanego jako zasób architektonicznego łódzkiego dziedzictwa kulturowego. 

Advantages and disadvantages  of refurbished building within the Łódź cultural heritage

Abstract

How to design within the framework of the existing XIXth century buildings in the eternal city, the city which was created to maximize factory and tenement owners profits. As part of restoring the post-industrial city space, fulfilling the PROREVITA programme directives, the authors attempted to find new innovative design solutions to the problem of light in architecture. The article presents the research process to the final solutions – to answer what is light, its role and how to solve real problems in difficult places, such as city tenement yard-wells. There was na attempt to systematize the hierarchy of needs in the shape of a directory of needed processes and further solutions in similar spatial situations. At the same time the areas most important for spatial effects and cultural values in the framework of the process of using light to reveal new historical building values and qualified as Łódź architectural heritage resource.

Autorzy artykułu pragną zaprezentować współczesne realizacje architektoniczne z regionu aglomeracji łódzkiej, które zostały wykreowane zgodnie z doktryną etyczną wg której przyjemność, rozkosz, unikanie przykrości stanowi najważniejsze dobro, cel życia i motyw postępowania. Analizowane obiekty były zaprojektowane w dwóch pierwszych dekadach aktualnego stulecia. Ocenie poddano obiekty kubaturowe, jak i ukształtowane hedonistycznie miejskie przestrzenie publiczne. Analizowano dokumentację budowalną oraz krytyczne wypowiedzi użytkowników. Celem podjętej analizy jest ocena zjawiska polegającego na poszukiwaniu powrotu do dziewiętnastowiecznego charakteru zabudowy Łodzi i okolic odbieranego jako hedonistyczny wobec krytycznego stosunku do architektury neomeodernistycznej. Jest to aktualnie temat powszechnej debaty społeczeństwa łódzkiego w odniesieniu do programu rewitalizacji przestrzeni miejskiej.

Hedonism in Łódź architecture from the 19th to the 21st century 

The authors of the article would like to present contemporary architectural implementations from the Łódź agglomeration region, which were created in accordance with the ethical doctrine - pleasure and avoidance of unpleasantness are the most important values, purpose of life and motive of conduct. The analyzed objects were designed in the first two decades of the current century. Cubature objects as well as hedonistically shaped urban public spaces were evaluated. Construction documentation and critical user input were analyzed. The aim of the analysis is to assess the phenomenon of searching for a return to the nineteenth-century character of Łódź›s buildings and the surrounding area perceived as hedonistic as opposed to critical attitude towards neomodernist architecture. This is currently the topic of widespread debate of the Łódź society in relation to the Urban Space Restoration program.

Keywords: hedonism, architectural space, 21st century avant-garde, Łódź agglomeration

Celem głównym projektu było opracowanie koncepcji rewitalizacji i restrukturyzacji programowo-przestrzennej obszaru śródmiejskiego węzła komunikacyjnego Łódź -Fabryczna w kontekście współczesnych oczekiwań mieszkańców miasta, podróżnych i turystów. Ten istotny w strukturze przestrzennej miasta, położony w samym sercu Łodzi rejon czołowego dworca kolejowego i generalnie tranzytowego dworca autobusowego wciąż nie uzyskał należnej mu rangi w krajobrazie miejskim. Jego rola w kształtowaniu wizerunku miasta w oczach podróżnych i turystów jest niepodważalna. Również Łodzianie od lat oczekują uporządkowania zarówno układu komunikacji i struktury transportu publicznego, przemieszanych i nie doinwestowanych przestrzeni o charakterze publicznym, zapewnienia odpowiednich warunków podróżowania, nadania temu miejscu cech reprezentacyjności godnych rangi miasta środkowoeuropejskiego.

In December 2013 the 68th Meeting of the United N ations named 2015 The International Year of Light-Based Technologies. This fact was to focus the world’s population on the importance of light technology in promoting balanced progress. I n this context, the omnipresent use of light in architecture (the inner and outer buildings space) requires analysis and revision.

On selected living spaces that function in contemporary urban cultural landscape Streszczenie Autorzy artykułu opisują wybrane przykłady przestrzeni mieszkalnych ukształtowanych i zrealizowanych w XX i XXI wieku a funkcjonujących do obecnych czasów w krajobrazie miast. Starają się wyjaśnić i ocenić odniesienia do filozofii ich budowania i etyki projektowania. Szczególnie zwracają uwagę na procesy manipulacji a zachowania szacunku do natury i otwartych przestrzeni. Zostało to przedstawione na przykładach międzywojennych historycznych osiedli w Łodzi im. Mątwiłła Mireckiego i Werkbundu we Wrocławiu oraz miasta ogrodu Zlin firmy Bata. Fabryka butów Baty zmieniła wygląd całego miasta, które stało się sprawnie funkcjonującą przestrzenią, z precyzyjnie zaprojektowaną architekturą warunkującą każdy aspekt życia. Okres powojennej myśli urbanistycznej przedstawiono na wzorze osiedla Sadów Żoliborskich oraz nowatorskiej idei lat 70-tych na przykładzie konkursu na osiedle Ursynów w Warszawie. Odniesiono się do idei miasta ogrodu i jego odsłony w latach 80-tych poprzez tworzenie zielonych, otwartych osiedli w zabudowie niskiej i dywanowej w ramach zleceń rządowych. Wprawdzie te idee nie były zrealizowane ale pozostawała myśl i pragnienie. Poszanowanie terenów zieleni o zasadniczym znaczeniu dla charakteru miejsca zaprezentowano na przykładzie zespołu domów pasywnych w Konstantynowie Łódzkim czy osiedla Aspern w Wiedniu, sposobu ich procedowania i tworzenia. Zwrócono uwagę na rangę poszanowanie wartości krajobrazowych, wyjaśniono zależności pomiędzy przestrzenią, architekturą a naturą. Podjęto próbę znalezienia priorytetowych o kapitalnym znaczeniu elementów gry przestrzennej dla zachowania wartości nadrzędnych dla środowiska naturalnego i architektury.

On selected living spaces that function in contemporary urban cultural landscape

Artykuł podejmuje problematykę oddziaływania projektu koncepcyjnego i zrealizowanego domu czy urbanistycznego założenia, na ludzkie zachowania. Autorzy badając swoje projekty z ostatniej dekady przedstawiają mechanizm budowania logiki tworzenia przestrzeni i kubatur zamykających się w minimalnych wielkościach użytkowych, zachowujących maksymalną skalę wykorzystania zasad zrównoważonego projektowania. Badaniami objęto budynki mieszkalne jednorodzinne, zespoły zabudowy bliźniaczej, pojedyncze budynki realizowane jako uzupełnienia przestrzeni istniejących osiedli, budynki plombowe i osiedle mieszkaniowe składające się z budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Wszystkie obiekty zaprojektowano jako budownictwo niskoenergetyczne. Wynikiem badań jest próba określenia, w różnych sytuacjach przestrzennych obiektów o różnorodnej strukturze, wpływu determinizmu architektonicznego twórców na społeczności je użytkujące.

The effect of the shape of architectural design on the users on the example of the author’s concepts and designs of housing complexes between 2010–2018

The article describes the issue of the effect of the concept design and urban plan on human behaviour. The authors, reviewing their projects from the last decade, present the mechanism of creating logic in shaping space and cubature, contained in minimal utility space and maintaining the maximal scale of using the rules of balanced design. The objects reviewed are: detached and duplex houses, single buildings supplementing existing housing complexes, infill buildings and multi-family building residential area. Everything was designed to be energyefficient. The result of this study is the attempt to evaluate the influence of the author’s architectural determinism (in various spatial situations and object structures) on the communities which use them.

Artykuł jest próbą podsumowania udziału autorów w realizacji wybranych projektów zespołów rekreacyjnych tworzonych z aktywnym udziałem mieszkańców Łodzi. Przykłady inicjatyw grup obywatelskich przedstawione jako propozycje programowo- funkcjonalne projektowane i realizowane w ramach szerokiego programu rozwoju przestrzeni rekreacyjnych inicjowanego przez władze gminy Łódź. Omówione w artykule projekty i realizacje obejmują lata 2005–2010. Podstawowym omawianym pro gramem jest inicjatywa grupy młodzieży łódzkiej nazwana „Parkiem Kultur” i projektowana na terenie zespołu rekreacyjnego w ramach założenia parkowego w dzielnicy Teofilów. Kolejne projekty kreowane przy udziale Wydziału Sportu i Turystyki Miasta Łodzi wraz z szerokimi konsultacjami społecznymi mieszkańców dzielnic Górna i Rudy, obejmują analizy dwóch zespołów: Stawy Jana w dzielnicy Górna i Stawy Stefańskiego w dzielnicy Ruda.

The participation of non-governmental, societal, cultural and civic organizations on the example of creating Lodz recreational space programs

Abstract

This article is an attempt to summarize the author’s role in creating the chosen recreational complex designs with the active participation of the city inhabitants. The examples of civic group initiatives which are presented as program – function roles, designed and constructed as part of a large recreational space development program, started by the Lodz Municipal Authorities. The described projects and buildings encompass the years 2005 and 2010. The main focus lies on the „Park Kultur”, an initiative of the city youth, designed in the Teofilow district. Other projects, created with the help of the Lodz Sport and Tourism Depatment as well as Gorna and Ruda district inhabitants, encompass the analysis of two areas: Stawy Jana in Gorna District and Stawy Stefańskiego in Ruda District.

W artykule zaprezentowano wyniki wieloletnich badań autorów nad znaczeniem rzek i cieków wodnych dla poziomu życia mieszkańców współczesnych miast na przykładzie Łodzi, Wiednia i Mainz. Projekty badawcze wraz z opracowanymi koncepcjami obejmowały zagadnienia dotyczące programów, ich zasadności, możliwości odtworzenia otwartych, przyrzecznych terenów publicznych przy kształtowaniu zrównoważonego klimatu miasta, poprzez wplecenie dolin rzecznych w jego strukturę. Atrakcyjność krajobrazowa regionu łódzkiego wynika z kontrastu między dolinami cieków wodnych, a wielkomiejską strukturą XIX wiecznego ośrodka przemysłowego. Doliny te nadały aglomeracji miejskiej wraz z miastami satelickimi szczególny charakter polegający na przenikaniu się obszarów zabudowanych z terenami urządzonej zieleni parkowej oraz naturalizującymi się licznymi dolinami cieków, tworzących układ o kształcie kręgu z promieniście rozchodzącymi się otwartymi terenami zielonymi.

The importance of rivers and watercourses for the quality of living in the city on the example of Lodz, Vienna and Mainz

Summary

This article presents the results of the author’s many years of research on the importance of rivers and watercourses for the quality of living in modern cities on the example of Lodz, Vienna and Mainz. The research projects along with concept designs covered the validity of programmes, possibilities of of restoring open near river public areas while shaping a balanced city climate through integrating riverbeds into its structure. The appeal of the Lodz region landscape emerges from the contrast between watercourses and urban structure of the 19th century industrial center. Waterbeds (along with satellite towns) added a certain character – the urban area intertwines with planned park areas as well as a number of watercourses, creating the shape of a circle with open green areas radiantly extending form the center.