Janusz Golinowski

Prezentowany tekst dotyczy kryzysu praktyk modernizacyjnych, odnoszącego się do ram konstytutywnych ładu politycznego. Obecny kryzys dotyczy nie tylko sfery fi nansowej i produkcji, ale również sfery społecznej, politycznej oraz ideowo-moralnej. Jest to kryzys systemowy nie tyle kapitalizmu i nie tyle gospodarki rynkowej, ile ich dewiacji w postaci neoliberalizmu stanowiącego spekulatywne uzasadnienie dla ekonomii głównego nurtu. Zachodnia myśl ekonomiczna doprowadziła w konsekwencji do wirtualizacji gospodarki, która w wirtualnym obrocie ekonomicznym walorami, które nie istnieją – generuje zyski, w postaci pieniądza tworzonego przez banki w mechanizmie kreacji pieniądza z depozytów. Jest to prawdopodobnie największe zło, jakie obecnie przyczynia się do kryzysu Zachodu.

The Crisis of Narrative in Modern Western Policy

The Neoliberal Panopticon of Biopolitics – Between Expansion and Social Therapy

Human enhancement technologies raise serious ethical questions about health practices no longer content simply to treat disease, but which now also propose to “optimize” human beings’ physical, cognitive and psychological abilities. In this article we undertake some conceptual clarification of the concepts of biopower and biopolitics and argue for their utility in contemporary analysis. Three decades of neoliberal policies have seriously reduced the welfare state: privatisations and cuts in public budgets have forced public agencies to downsize their activities, sometimes losing universality, effectiveness and quality of services. The pandemic has dramatically shown the price of such a neoliberal turn. Market globalisation creates health threats and is completely unable to respond to emergencies. Private health care is turning out to be largely irrelevant in facing the pandemic. The welfare state should not be considered a ‘cost’ for the private economic system. It would be a mistake to believe that, once the pandemic has passed, the economy could go back to ‘normal’. We need to rethink production and consumption considering health and environmental needs.

Streszczenie

Technologie usprawniające działanie człowieka rodzą poważne pytania etyczne dotyczące praktyk zdrowotnych, które nie służą już tylko leczeniu chorób, ale proponują również „optymalizację” fizycznych, poznawczych i psychologicznych zdolności ludzi. W tym artykule dokonujemy koncepcyjnego wyjaśnienia pojęć biowładzy i biopolityki oraz argumentujemy za ich użytecznością we współczesnej analizie. Trzy dekady neoliberalnej polityki poważnie ograniczyły państwo opiekuńcze: prywatyzacje i cięcia w budżetach publicznych zmusiły agencje publiczne do ograniczenia swojej działalności, czasami tracąc uniwersalność, skuteczność i jakość usług. Pandemia dramatycznie pokazała cenę takiego neoliberalnego zwrotu. Globalizacja rynku stwarza zagrożenia dla zdrowia i nie jest w stanie reagować na sytuacje kryzysowe. Prywatna opieka zdrowotna okazuje się w dużej mierze nieistotna w walce z pandemią. Państwo opiekuńcze nie powinno być traktowane jako „koszt” dla prywatnego systemu gospodarczego. Byłoby błędem sądzić, że po ustąpieniu pandemii gospodarka mogłaby wrócić do „normalności”. Musimy ponownie przemyśleć produkcję i konsumpcję w świetle potrzeb zdrowotnych i środowiskowych.