Jacek Wojsław

W artykule przybliżono dorobek naukowy poświęcony analizie działalności centralnego aparatu KC PZPR, który zajmował się nadzorem nad propagandą i mass mediami w Polsce w latach 1948–1989/90. Dokonano przeglądu rozważań po roku 1989. Skupienie się na analizie badawczej decyzji politycznych i działalności członków Biura Politycznego i Sekretariatu KC PZPR oraz wybranych wydziałów KC PZPR odpowiedzialnych za funkcjonowanie propagandy w Polsce Ludowej jest zadaniem koniecznym, by zrozumieć sposób sprawowania władzy w państwie niedemokratycznym. To centralny aparat PZPR w pełni kontrolował tworzenie, przepływ i rozpowszechnianie treści kierowanych do masowego odbiorcy z wykorzystaniem prasy, radia i telewizji. Wynik przeprowadzonej analizy pozwala wnioskować, że dotychczas nie zaistniała w polskim dorobku naukowym monografia poświęcona temu ważnemu obszarowi działalności centralnych władz PZPR. Z wyjątkiem biografii politycznej Mieczysława Rakowskiego pozostali główni koordynatorzy prowadzenia polityki propagandowej również nie doczekali się do dnia dzisiejszego poświęconych im publikacji. Podobnie przedstawia się sytuacja z przybliżeniem poszczególnych centralnych struktur partyjnych bezpośrednio odpowiedzialnych za działania nadzorcze w interesującym nas obszarze. Trzeba jednak podkreślić, że istnieje na rynku naukowym szereg prac o charakterze przyczynkarskim odnoszących się zarówno do centralnych struktur partyjnych, jak i liderów PZPR stojących na ich czele odpowiedzialnych za nadzór nad mediami i propagandą, w których zostały przeanalizowane wybrane problemy, zazwyczaj w ograniczonym przedziale czasowym.

Przedmiotem artykułu są badania dotyczące wydarzeń w gdańskim środowisku dziennikarskim w roku 1989. Przedstawiona analiza pokazała, jak poszczególne grupy pomorskich dziennikarzy, ich liderzy reagowali na dynamiczne zmiany związane z przełomem politycznym tego roku. W jaki sposób wyglądała dyskusja uczestników sporu, z jednej strony reprezentujących system polityczno-medialny związany z PRL, z drugiej zaś środowisko dziennikarzy będących do tej pory w opozycji, często wykluczonych po wprowadzeniu stanu wojennego z wykonywania zawodu. Jednym z ważniejszych wniosków jest stwierdzenie, że zmieniające się w ciągu 1989 roku otoczenie polityczne wpłynęło znacząco na zajmowane publicznie stanowisko przedstawicieli środowisk dziennikarskich związanych z SD PRL, a co za tym idzie – mogło też być przedmiotem uzasadnionej krytyki, co do wiarygodności osób je wypowiadających.