Ewa Szkudlarek
Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 22, 2022, s. 11 - 28
https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.22.002.17999Dom rodzinny wiąże się z dzieciństwem i czasem dorastania stanowi model kulturowy i podstawową matrycę dla kształtowania ludzkiej osobowości. W literaturze i sztuce to ważny punkt odniesienia narracji biograficznych i wspomnieniowych. Wszelkie obrazy z dzieciństwa podlegają rozmaitym mechanizmom pamięci indywidualnej i zbiorowej, a także służą do przepracowania zdarzeń w podświadomości dzięki onirycznej pracy umysłu. Wszelkie doświadczenia z lat dziecięcych należy także odczytywać przez pryzmat wyobrażeń i wzorów kultury np.; dom rodzinny jako Arkadia, dzieciństwo jako kraina szczęśliwości. Z perspektywy psychologicznej osoby w starszym wieku chętnie powracają do okresu dzieciństwa, wykazują tendencję do nieustannego procesu odtwarzania minionych zdarzeń i zapisywania wspomnień. Poszczególne zdarzenia mogą podlegać rozmaitym przekształceniom ze względu na subiektywną perspektywę, tendencję do idealizacji a także ze względu na selektywną pracę pamięci. Maria Dąbrowska spędziła dzieciństwo w Russowie, wczesne lata szkolne w Kaliszu, później w życiu dorosłym stworzyła swój dom w warszawskiej kamienicy. Jednak wiele razy powracała do miejsc dzieciństwa, o czym świadczę jej zapisy w Dziennikach. Były to powroty realne (podróże do Kalisza), imaginacyjne (pisanie powieści Noce i dnie), wspomnieniowe (upalne lato w Russowie), oniryczne (w czasie wojennym sny o pełnej spiżarni wiktuałów w Russowie), intuicyjne (sen o powrocie do domu rodzinnego tuż przed śmiercią). Wszystko to, co zostało z jej przeszłości zniekształcone i poddane konfrontacji z rzeczywistością umożliwia ukazanie sposobu przeżywania, tworzenia biografii i tożsamości kaliskiej pisarki.