Elżbieta Żurawska

This article presents the research project “Searching for a New National Identity: The Construction of Swedish Cultural Memory in Carl Snoilsky’s Poems Svenska bilder”, and functions as an introduction to the four subsequent articles in this issue of Studia Litteraria, which are the result of the project. The principal aim of the project was a comprehensive analysis of the construction of cultural memory in Carl Snoilsky’s cycle of poems Svenska bilder (Swedish Pictures) for many decades being part of the core canon of Swedish literature, but which remains largely forgotten today. In part one, the article outlines the complex process of the creation and publication of Svenska bilder. It also reviews the state of research on Snoilsky’s cycle, justifying the need for new theoretical perspectives. In part two, the article analyses ways in which national memory is portrayed in Svenska bilder at different intra- and extranarrative levels, arguing that cultural memory and its preservation are among the central themes of the cycle. In part three, the article illuminates the construction of cultural memory in Svenska bilder as an example of nineteenth-century European cultural memory. The article considers three features, typical of nineteenth-century collective memory culture, to be particularly important for Snoilsky’s poems: subjectivisation, historicisation, and nationalisation. In part four, the article discusses Svenska bilder as an attempt to democratise the model of Swedish national memory created by the Romantics. The article argues that the cultural memory in Svenska bilder in many ways reflects the liberal ideas of the second half of the nineteenth century advocated by Snoilsky. In part five, the article examines the place of Polishness in the construction of Swedish cultural memory in Svenska bilder. Although Snoilsky considered himself a friend of Poland and an advocate for the Polish independence movements, in his cycle he assigns Polishness the role of the negative Other that serves to consolidate a positively characterised Swedish national identity. The article concludes with a short presentation of the four articles that are the fruits of the presented project.

* This research was funded by the Priority Research Area Heritage under the program Excellence Initiative – Research University at the Jagiellonian University in Krakow.

** Translated from Swedish by Paweł Szkołut with the help from Gerri Kimber, Katarzyna Bazarnik, and Krzysztof Bak.

ABSTRAKT

Artykuł jest prezentacją projektu naukowego „Searching for a New National Identity: The Construction of Swedish Cultural Memory in Carl Snoilsky’s Poems Svenska bilder” i pełni funkcję wprowadzenia do czterech kolejnych artykułów niniejszego numeru czasopis- ma Studia Litteraria, będących rezultatem projektu. Głównym celem prezentowanego projektu była wszechstronna analiza konstrukcji pamięci kulturowej w cyklu wierszy Svenska bilder (Szwedzkie obrazy) Carla Snoilsky’ego, zaliczanego przez wiele dziesięcioleci do ścisłego kanonu literatury szwedzkiej, a dziś w dużym stopniu zapomnianego. W części pierwszej artykuł przedstawia skomplikowany proces powstawania i publikacji Svenska bilder. Dokonuje także przeglądu stanu badań nad cyklem Snoilsky’ego, motywując potrzebę nowych perspektyw teoretycznych. W części drugiej artykuł analizuje sposoby ukazania pamięci narodowej w Svenska bilder na różnych poziomach intra- i ekstranarracyjnych, dowodząc, że pamięć kulturowa i jej przechowywanie należą do centralnych tematów cyklu. W części trzeciej artykuł naświetla konstrukcję pamięci kulturowej w Svenska bilder jako przykład XIX-wiecznej europejskiej pamięci kulturowej. Za szczególnie ważne dla wierszy Snoilsky’ego artykuł uznaje trzy cechy, typowe dla XIX-wiecznej kultury pamięci zbiorowej: subiektywizację, historyzację i nacjonalizację. W części czwartej artykuł omawia Svenska bilder jako próbę demokratyzacji stworzonego przez romantyków wzorca szwedzkiej pamięci narodowej. Artykuł dowodzi, że pamięć kulturowa w Svenska bilder pod wieloma względami odzwierciedla liberalne idee drugiej połowy XIX wieku, których Snoilsky był zwolennikiem. W części piątej artykuł bada miejsce polskości w konstrukcji szwedzkiej pamięci kulturowej w Svenska bilder. Mimo że Snoilsky uważał się za przyjaciela Polski i orędownika polskich ruchów niepodległościowych, w swym cyklu przydzielił polskości rolę negatywnego Innego, służącego do konsolidacji pozytywnie nacechowanej szwedzkiej tożsamości narodowej. Tekst kończy krótka prezentacja czterech artykułów, będących owocami prezentowanego projektu.

National Landscape as a Medium of Cultural Memory in Snoilsky’s Svenska bilder

The aim of this article is to illuminate, from an ecocritical perspective, the spacial aspect of cultural memory in Carl Snoilsky’s cycle of poems Svenska bilder (Swedish Pictures). According to Jan Assmann, cultural memory locates its signs in a natural space, whereby whole landscapes can also function as a medium of cultural memory. Consequently, they become semanticised, elevated in their entirety to the status of a sign. Thus, a landscape becomes a topographical text of cultural memory, a place of memory that Assmann calls mnemotopos. Drawing on one of the most important tropes of ecocritical thought, i.e. the pastoral, the article examines how Snoilsky’s collection of poems presents the Swedish landscape and how this landscape becomes a vehicle of cultural memory.

ABSTRAKT

Celem niniejszego artykułu jest naświetlenie spacjalnego aspektu pamięci kulturowej w cyklu wierszy Carla Snoilsky’ego Svenska bilder z perspektywy ekokrytycznej. Według Jana Assmanna pamięć kulturowa umieszcza swoje znaki w naturalnej przestrzeni, przy czym jako medium pamięci kulturowej mogą funkcjonować także całe krajobrazy. Ulegają one wówczas semantyzacji, zostają w całości podniesione do rangi znaku. Krajobraz staje się topograficznym tekstem pamięci kulturowej, miejscem pamięci, które Assmann nazywa mnemotoposem. Bazując na jednym z najważniejszych tropów myśli ekokrytycznej – sielance – artykuł bada, jak zbiór wierszy Snoilsky’ego prezentuje szwedzki krajobraz oraz w jaki sposóbów krajobraz staje się nośnikiem pamięci kulturowej.

* This research was funded by the Priority Research Area Heritage under the program Excellence Initiative – Research University at the Jagiellonian University in Krakow.

Natureculture in the Novel Eventide by Therese Bohman

One of the basic goals of ecocriticism is to deconstruct the binary opposition between “nature” and “culture”, so typical of Western thinking, and to show that these two notions are interdependent and cannot be separated. Donna Haraway proposes to reject this dichotomous division in favour of a new term coined by her, that is natureculture.

This article aims at showing how the relationship between “nature” and “culture” is construed in the novel Eventide (2016) by Swedish writer Therese Bohman. The author focuses on the interplay between them and emphasizes the hybrid nature of reality, which could be described as naturalcultural, within the meaning intended by Haraway. Bohman exposes naturalcultural interactions on multiple levels, both diegetic and non-diegetic: starting from the title of her novel, through the imagery in the text, descriptions of the action scene, characters and the observations of the main protagonist, ending with elements of the plot. 

Celem niniejszego artykułu jest analiza reprezentacji krajobrazu w powieści Oczy z Rigela (2017) norweskiego pisarza Roya Jacobsena z perspektywy geopoetyki, w tym literackiej geografii sensorycznej, która akcentuje geograficzne warunki percepcji poprzez wykorzystanie ustaleń geografii i antropologii zmysłów. Bohaterka powieści mieszka na małej wyspie u północnych wybrzeży Norwegii i wyrusza w kilkutygodniową podróż, kierując się na południe, od morza w głąb kraju. W powieści Jacobsena zmysłowy krajobraz stałego lądu kształtują głównie doświadczenia słuchowe, dotykowe, węchowe, smakowe i wizualne, a rodzinna wyspa bohaterki pozostaje dla nich punktem odniesienia.

The Sensory Experience of Landscape in the Novel Eyes of the Rigel (2017) by Roy Jacobsen

The aim of this paper is to analyse the representation of landscape in the novel Eyes of the Rigel (2017) by the Norwegian writer Roy Jacobsen from the perspective of geopoetics, including literary sensory geography, which accentuates geographical conditions of perception by making use of the findings of geography and anthropology of the senses. The protagonist of the novel lives on a small island off the northern coast of Norway and goes on a journey lasting several weeks, heading towards the south, from the sea through the interior of the country. In Jacobsen’s novel, the sensual landscape of the mainland is shaped mainly by auditory, tactile, olfactory, gustatory, and visual experiences, while the home island of the protagonist remains the reference point for these experiences.

Skaz in short stories of Stig Dagerman

In this paper I investigate the narrative techniques in short stories by Stig Dagerman, one of the leading Swedish writers of the 1940s.
I focus on the auctorial narrative situation, in which the narrator exposes his presence in the literary text, taking a position between fiction and reality outside the literature. My observation is that this phenomenon is characteristic for Dagerman’s short stories and that it can be further examined through the perspective of skaz, the oral form of narration.
In the first part of my article I briefly discuss different concepts of skaz presented by different scholars, e.g., Eikhenbaum, Vinogradov and Bakhtin, and I point out their limitations. In my analysis I use Titunik’s model of skaz, which makes it possible for me to describe this narrative device in the most complex way with different kinds of determinants, namely grammatical, situative, expressive, allocutive, dialectical and semantic ones. In the second part of my article I show how these determinants manifest themselves in Dagerman’s short stories. The third section of the article includes my conclusions from the analysis.
Dagerman uses the technique of skaz in his short stories frequently and intentionally, both in homodiegetic and in the heterodiegetic narration. He applies all determinants of skaz from Titunik’s model, a number of different ones at the same time. He uses dialectical determinants of skaz at the lowest pitch, he rather concentrates on expressive and allocutive ones. The narrator does not only mark his position in the literary text, but he also draws the attention to the presence of the narratee. In this way the very act of communication is stressed in Dagerman’s short stories. The analysis of skaz can therefore make an interesting contribution to the studies of communication strategies in Dagerman’s short stories.